Danıştay 8. Daire 2019/7440 Esas 2021/7202 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2019/7440
Karar No : 2021/7202

TEMYİZ EDEN (DAVACILAR) : 1- ... vasisi ...
2-...
3- ...
4- ...
5- ...
6- ...
7- ...
8- ...
9- ...
10- ...
11- ...
12- ...
13- ...
VEKİLLERİ : Av. ...
DAVACILAR YANINDA MÜDAHİL: ...Valiliği
(... Müdürlüğü)
VEKİLLERİ : Av. ...
KARŞI TARAF (DAVALI) : ... Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN KONUSU : ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Muğla İli, Ula İlçesi, ... Mahallesi sınırı içinde bulunan Azmak Nehri üzerinde gezi teknesi işleten davacılar tarafından, bu nehirde faaliyet gösteren yolcu motoru cinsindeki tekneler için geçici izin belgesi düzenlenmesi ve bunlara ilişkin çalışma esaslarının belirlenmesine ilişkin ... gün ve ... sayılı Muğla Büyükşehir belediye Başkanlığı UKOME kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararında; 644 sayılı Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 13/A maddesinin 1/b bendinde yer alan ve özel çevre koruma bölgelerine ilişkin tasarruf ve işletme yetkisinin Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğüne ait olduğuna ilişkin hüküm uyarınca; Bakanlar Kurulu'nun 12/06/1988 tarih ve 88/13019 sayılı kararı ile 2872 sayılı Çevre Kanunu'nun 9. maddesinin 1. fıkrasının (d) bendi uyarınca Gökova Özel Çevre Koruma Bölgesi olarak tespit ve ilan edilen Akyaka Kadın Azmağının içinde çalışacak teknelerin çalışma esas ve usulleri, tekne özellikleri, teknelerin muyene ve tekne sürücülerinin sahip olması gerekli şartların; özel çevre koruma bölgeleri ile ilgili her türlü tasarrufta bulunmak yetkisini veren Kanun Hükmünde Kararname kapsamında özel düzenleme içeren Gökova Özel Çevre Koruma Bölgesi Akyaka Kadın Azmağı Koruma-Kullanma Usul ve Esaslarının kapsamında ruhsatlandırılması gerektiğinden, bu yetkiye sahip olmayan Muğla Büyükşehir Belediyesi UKOME'nin teknelerin ruhsatlandırılmasına ilişkin kararında yetki yönünden hukuka uyarlık bulunmadığı, gerekçesiyle işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin ... tarih ve E:.., K:... sayılı kararıyla; 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu'nun 7/f maddesinde kara, deniz, su ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü taşımacılık faaliyetlerinin düzenlenmesi ile ruhsat ve denetim yetkilerinin açıkça davalı büyükşehir belediyesinin yetkisinde olduğu açıkça hükme bağlanmış olup, uyuşmazlık konusu Akyaka Kadın Azmağı'ında faaliyet gösteren teknelerin ruhsatlandırılması hususunda gerekli düzenlemeleri yapmak hususunda davalı belediyenin yetkili olduğu görülmekle, dava konusu işlemde hukuka aykırılık, dava konusu işlemin iptaline ilişkin İdare Mahkemesi kararında ise hukuki isabet görülmediği gerekçesiyle davalı idarenin istinaf başvurusunun kabulüne ve Mahkeme kararının kaldırılarak davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Teknelerin ulaşım amaçlı değil, gezi amaçlı olduğu, bu sebeple özel çevre koruma belgesinde yer alan nehirdeki gezi teknelerinin denetimi, ruhsatlandırılması görevinin belediyeye değil, Bakanlıkça yürürlüğe konulan Kadın Azmağı ve Çevresinin Koruma-Kullanma Usul ve Esaslarına göre oluşturulan Denetim Komisyonuna ait olduğu öne sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Tabiat Varlıkları Genel Müdürlüğünün görevleri arasında ulaşım hizmeti olmadığı, bu yetkinin münhasıran belediyelerde olduğu belirtilerek, istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ ...'NUN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Bölge İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, 2577 sayılı Yasanın 17. maddesi uyarınca davacıların duruşma istemi yerinde görülmeyerek ve dosyanın tekemmül ettiği anlaşıldığından yürütmenin durdurulması istemi görüşülmeksizin işin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE
Maddi Olay:
Muğla İli, Ula İlçesine bağlı Akyaka Kadın Azmağının da içinde bulunduğu Akyaka Beldesi, Gökova Beldesi, Akçapınar ve Gökçe Köyleri ile Marmaris ilçesine bağlı Çamlı, Karacaköy ve Çetibeli Köylerinin bulunduğu bölge Bakanlar Kurulu'nun 12/06/1988 tarih ve 88/13019 sayılı kararı ile 2872 sayılı Çevre Kanunu'nun 9. maddesinin 1. fıkrasının (d) bendi uyarınca Gökova Özel Çevre Koruma Bölgesi olarak tespit ve ilan edilmiştir.
19.10.1989 tarihinde yürürlüğe giren 383 sayılı Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığının Kurulmasına Dair Kanun Hükmünde Kararname uyarınca Başkanlıkça 2009 yılında Gökova Özel Çevre Koruma Bölgesi Akyaka Kadın Azmağı Koruma Kullanma Esas ve Usullerine İlişkin Plan Hükümleri ilkeleri kabul edilerek, Kadın Azmağında çalışacak teknelerle ilgili usul ve esaslar belirlenmiş ve bu esaslarda teknelerdeki özellikler belirlenip, ruhsatlandırma ve olağanüstü durumlarda nehre giriş ve çıkışların belediyece düzenleneceği belirtilmiş; 2010 yılında revize edilen Usul ve Esaslarda ise, teknelerin denetiminin, oluşturulacak Komisyon (Belediye, Çevre Koruma, Liman Başkanlığı) marifetiyle yapılacağı belirtilip, ruhsat vermeye yetkili idare belirtilmemiştir.
2011 yılında yürürlüğe giren ve işlem tarihi itibariyle yürürlükte olan 644 sayılı Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunla Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığının görevleri Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğüne devredilmiş ve bu Yasa uyarınca yetkili olan Bakanlıkça 2016 yılında Kadın Azmağı Koruma Kullanma Usul ve Esasları yürürlüğe konulmuştur. Bu Esaslarda da; gezi teknelerinde bulunması gereken özellikler belirtilmiş ise de bunlara hangi idarece ruhsat verileceği düzenlenmemiştir.
Davalı büyükşhir belediyesi tarafından; anılan Usul ve Esaslar da dikkate alınarak 5216 sayılı yasanın 7. maddesinin verdiği yetki uyarınca söz konusu teknelerin çalışma esaslarının belirlenmesi ve bunlara geçici izin ruhsatnamesi verilmesine ilişkin UKOME kararı alınması üzerine bakılan dava açılmıştır.
İlgili mevzuat :
5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun 7. maddesinin (f) fıkrasında; "Büyükşehir ulaşım ana plânını yapmak veya yaptırmak ve uygulamak; ulaşım ve toplu taşıma hizmetlerini plânlamak ve koordinasyonu sağlamak; kara, deniz, su ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirlemek; durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etmek ve işletmek, işlettirmek veya kiraya vermek; kanunların belediyelere verdiği trafik düzenlemesinin gerektirdiği bütün işleri yürütmek" büyükşehir belediyesinin görevleri arasında sayılmış, anılan Yasanın "Ulaşım Hizmetleri" başlıklı 9. maddesinde; “Büyükşehir içindeki kara, deniz, su, göl ve demiryolu üzerinde her türlü taşımacılık hizmetlerinin koordinasyon içinde yürütülmesi amacıyla, büyükşehir belediye başkanı ya da görevlendirdiği kişinin başkanlığında, yönetmelikle belirlenecek kamu kurum ve kuruluşları ile, ... Federasyonunun görevlendireceği ilgili odanın temsilcisinin katılacağı Ulaşım Koordinasyon Merkezi kurulur. İlçe belediye başkanları kendi belediyesini ilgilendiren konuların görüşülmesinde koordinasyon merkezlerine üye olarak katılırlar. Ulaşım Koordinasyon Merkezi toplantılarına ayrıca gündemdeki konularla ilgili üye olarak belirlenmeyen ulaşım sektörü ile ilgili kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarından ihtisas meslek odalarının temsilcileri de davet edilerek görüşleri alınır.
Bu Kanun ile büyükşehir belediyesine verilen trafik hizmetlerini plânlama, koordinasyon ve güzergâh belirlemesi ile taksi, dolmuş ve servis araçlarının durak ve araç park yerleri ile sayısının tespitine ilişkin yetkiler ile büyükşehir sınırları dahilinde il trafik komisyonunun yetkileri ulaşım koordinasyon merkezi tarafından kullanılır. Ulaşım koordinasyon merkezi kararları, büyükşehir belediye başkanının onayı ile yürürlüğe girer. Ulaşım koordinasyon merkezi tarafından toplu taşıma ile ilgili alınan kararlar, belediyeler ve bütün kamu kurum ve kuruluşlarıyla ilgililer için bağlayıcıdır. Koordinasyon merkezinin çalışma esas ve usulleri ile bu kurullara katılacak kamu kurum ve kuruluş temsilcileri, İçişleri Bakanlığı tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenir. Büyükşehir belediyelerine bu Kanun ile verilen görev ve yetkilerin uygulanmasında, 13.10.1983 tarihli ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun bu Kanuna aykırı hükümleri uygulanmaz.” hükmüne yer verilmiştir.
İşlem tarihinde yürürlükte bulunan Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 13/A maddesinin 1/b bendinde, "Tabiat varlıkları ve doğal sit alanları ile özel çevre koruma bölgelerinin tespit, tescil, onay, değişiklik ve ilanına dair usul ve esasları belirlemek ve bu alanların sınırlarını tespit ve tescil etmek, yönetmek ve yönetilmesini sağlamak" ve 1/e bendinde, "Tabiat varlıkları ve doğal sit alanları ile özel çevre koruma bölgelerine ilişkin olarak; hâlihazır haritaları aldırmak, gerekli görülen projeleri yapmak, yaptırmak ve onaylamak, her türlü araştırma ve inceleme yapmak, yaptırmak, izlemek, eğitim ve bilinçlendirme çalışmaları yürütmek, kullanım yasağı getirilen alanların kamulaştırma veya benzer yollarla kamunun eline geçirilmesini sağlamak, kontrol ve denetim yapmak, gerekli görülen alanların korunması ve kirliliğin önlenmesi amacıyla yatırım yapmak veya ilgili idarelerin yatırım projelerini desteklemek, bu alan ve bölgelerde Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlere ilişkin her türlü tasarrufta bulunmak, işletmek, işlettirmek ve kullanım izinlerini vermek, korunan alanlara ilişkin insan ve finansman kaynağı sağlamak." Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü'nün görevleri arasında sayılmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri birlikte değerlendirildiğinde; 644 sayılı Kanun Hükmünde Kararname uyarınca, özel çevre koruma bölgelerinde Çevre Bakanlığına (ilgili müdürlük) bir takım görev ve yetkiler verildiği; bu yetki ve görevlerin; ilgili alanın kullanım esaslarını belirleme, alanı işletme ve işlettirmeye ilişkin olmasına karşın; bu alanda yürütülecek, ulaşım ve toplu taşıma hizmetinin yürütümü ve işletilmesine ilişkin Bakanlığa bir görev ve yetki atfedilmediği; özel çevre koruma bölgesinde de olsa ulaşım ve toplu taşıma hizmeti konusunda münhasır yetkinin belediyelerde olduğu anlaşılmaktadır.
Ne var ki; özel çevre koruma bölgelerinin işletilmesi yetkisinin Bakanlığa bağlı genel müdürlüğe ait olması nedeniyle özel çevre koruma alanı olarak ilan edilen yerlerde belediyece yürütülüp, ruhsatlandırılacak ulaşım ve taşımaya ilişkin hizmetlerin, Bakanlıkça belirlenecek usul ve esaslara aykırı olmaması gerekmektedir.
Olayda; davalı belediyece, yetkili olduğu hususa ilişkin ve Bakanlıkça belirlenen usul ve esaslara aykırı olmayacak şekilde Azmak Nehrinde yolcu taşıma işiyle iştigal edecek taşımacılara yönelik ruhsat verme şartlarının belirlendiği açık olup; işlemde yetki ve esas yönünden bir hukuka aykırılık görülmemiştir.
Bu itibarla; İdare Mahkemesi kararını kaldıran ve davanın reddine ilişkin bulunan temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararında hukuki isabetsizlik bulunmamakta olup; kararın belirtilen açıklama ile onanması gerekmektedir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle,
1. Temyiz isteminin reddine,
2. Temyize konu ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının yukarıda yer verilen açıklama ile ONANMASINA,
3. Kesin olarak, 30/12/2021 tarihinde oybirliği ile karar verildi.