Davacı ... ile davalı ... Üretim ve Pazarlama Koop. aralarındaki alacak davasına dair ... 9. Asliye Ticaret Mahkemesinden verilen 26/12/2016 günlü ve 2014/1223 E.-2016/828 K. sayılı hükmün onanması hakkında Dairece verilen 20/03/2018 günlü ve 2017/13407 E -2018/2705 K sayılı ilama karşı davacı vekili tarafından kararın düzeltilmesi istenilmiştir.
Düzeltme isteğinin süresi içinde olduğu anlaşıldıktan sonra dosyadaki bütün kağıtlar okunup gereği düşünüldü:
Y A R G I T A Y K A R A R I
Davacı 17.03.2010 tarihinde açtığı işbu dava ile ; davaya konu işyerinde 01.09.2007 başlangıç tarihli ve 10 yıl süreli sözleşme ile kiracı olduğunu, bu kapsamda kullanım amacına uygun olarak iş yerinde bir takım zorunlu ve faydalı masraflar yaptığını, iş yerinin faaliyete başladığını ancak belediyeden çalışma ruhsatı alabilmek için gerekli belgelerin davalı tarafından temin edilmediğini, bu süreçte işyerinin mülkiyetinin dava dışı ... Büyükşehir Belediyesi"ne ait olduğunun ortaya çıktığını, davacının belediyenin kiracısı konumunda olup alt kiraya verme yetkisinin bulunmadığını, işyerinin bu sebeple mühürlendiğini ve halen kapalı olduğunu belirterek, fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydı ile kiralanana yönelik 5.000 TL faydalı masraf alacağı, 2.000 TL kazanç kaybı ve 3.000 TL manevi tazminatın davalıdan tahsiline karar verilmesini istemiş, bu talebini 15.10.2012 tarihli ıslah dilekçesi ile 150.000 TL maddi ,2.000 TL mahrum kalınan kar ve 3.000 TL manevi tazminat olmak üzere toplam 155.000 TL ‘na yükseltmiştir.
Davalı ; davanın kira başlangıcından 2 yıl 6 aylık süre geçtikten sonra açıldığını, davacının bu kadar uzun bir süreden sonra söz konusu iddiaları ortaya atmasının MK’nun 2.maddesindeki dürüstlük kuralına aykırılık teşkil ettiğini, davacının baştan itibaren kiralananın durumunu bildiğini ve 15.10.2009 tarihine kadar faaliyetini sürdürdüğünü, işyerinin mühürlendiği iddiasının gerçek dışı olduğunu savunarak davanın reddini dilemiştir.
Mahkemece, davacının isteklerinin kiralananın maliki olan dava dışı belediyeye karşı ileri sürülebilecek taleplerden oluştuğu ancak belediyenin davada taraf gösterilmediği gerekçesi ile davanın reddine karar verildiği önceki hükmün, davacı vekilince temyiz edilmesi üzerine Yargıtay 6. Hukuk Dairesi"nin 15.03.2018 tarih, 2017/2453 Esas, 2018/2577 Karar sayılı ilamı ile davanın, sözleşme sorumluluğu kapsamında davalı alt kiraya verene karşı açıldığı,davanın sözleşmenin tarafı olmayan Büyükşehir Belediyesine tevcih edilmesinin sözleşmenin nispiliği ilkesine aykırılık teşkil edeceği , açıklanan maddi ve hukuki olgular karşısında mahkemece davacının öne sürdüğü fesih nedenleri üzerinde durulup taraf delilleri toplandıktan sonra işin esası hakkında bir karar verilmesi gerektiğinden bahisle hükmün bozulmasına karar verilmiştir.
Bozma üzerine yapılan yargılama sonucunda Mahkemece, davanın reddine hükmedilmiş, verilen hükmün davacı vekili tarafından temyizi üzerine; Dairemizin 20.03.2018 günlü ve 2017/13407 E. - 2018/2705 K. sayılı ilamı ile onanmasına karar verilmiştir. Dairemizin onama kararına karşı davacı vekili karar düzeltme isteminde bulunmuş olmakla, yeniden yapılan incelemede;
1-)Dosyadaki yazılara, kararın bozmaya uygun olmasına ve delilerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre, davacı vekilinin sair karar düzeltme itirazlarının reddi gerekmiştir.
2-)Davacının faydalı ve zorunlu masraf alacağına ilişkin karar düzeltme istemine gelince; Yerleşik uygulama, kiracının kiralanana yaptığı faydalı ve zorunlu masrafların yapıldığı tarih itibariyle TBK.nun 530. maddesi (BK. 414.m) kapsamında vekaletsiz iş görme hükümlerine göre davalı kiraya verenden isteme hakkı olduğu yönündedir. Kural olarak bu gibi zorunlu ve faydalı masrafların kira sözleşmesinin başlangıcında yapılmış olduğu kabul edilmektedir. Kiralananın tahliyesi sonunda kiralayan bunları benimsemiş ve kiracı aleyhine sebepsiz zenginleşme meydana gelmiştir. Kiraya verenin sorumluluğu faydalı imalatların imal tarihindeki değerinden yıpranma payı düşülmek suretiyle bulunacak değer kadardır.
Taraflar arasında düzenlenen 01.09.2007 başlangıç tarihli, 10 yıl süreli kira sözleşmesinin 11. maddesinde,kiracının kiralananda yaptığı tezyinat masraflarının tamamen kendisine ait olacağı ve mukavele müddeti bittiğinde hiçbir bedel, masraf ve tazminat istemeye hakkı olmamak üzere gayrı menkul inşaatının cümlesinin kiraya verene ait olacağı kararlaştırılmış ise de söz konusu hüküm kiralananın sözleşme süresi sonunda tahliye edilmesi halinde geçerli olacaktır. Davacı kiracı, kira sözleşmesinin süresi dolmadan 12.07.2010 tarihinde,tarafların birbirleri hakkında açtıkları davalardaki hakları saklı kaldığını belirten protokolle, taşınmazı tahliye etmiştir.Kira sözleşmesinin süresi sona ermeden kiralananı, dosya kapsamı itibariyle kabul edildiği üzere haksız nedenle de olsa,tahliye eden davacı, tahliye tarihinden sözleşme sonuna kadar olan süre oranında faydalı ve zaruri masrafların bedellerini isteyebilir.
Mahkemece hükme esas alınan bilirkişi raporunda, davacı tarafından yapılan imalatlar içerisinde, faydalı imalat olarak kabulü gereken kalemler de bulunmaktadır. Bu durumda mahkemece, kiracı tarafından yapılan imalatların hangisinin zorunlu ve faydalı masraflar, hangilerinin lüks masraflar olduğunun belirlenmesi, imalatların imal tarihleri itibariyle değerleri, yıpranma durumları, sabit nitelikte olup olmadıkları ayrıntılı olarak konusunda uzman bilirkişi kurulundan alınacak rapor ile belirlenerek, tahliye tarihinden sözleşme sonuna kadar olan süre oranında faydalı ve zorunlu masrafların bedellerinin hüküm altına alınması gerekirken eksik inceleme ile yazılı şekilde karar verildiği bu defaki incelemeden anlaşılmakla, hükmün bozulmasına karar vermek gerekmiştir.
SONUÇ: Yukarıda birinci bentte açıklanan nedenlerle davacı tarafın sair karar düzeltme itirazlarının REDDİNE, ikinci bentte açıklanan nedenle davacı tarafın karar düzeltme isteğinin kabulü ile Dairemizin 20.03.2018 günlü ve 2017/13407 E. 2018/2705 K. sayılı ilamının kaldırılmasına ve ... 9. Asliye Ticaret Mahkemesi"nin 26.12.2016 günlü ve 2014/1223 Esas-2016/828 Karar sayılı ilamının HUMK.nun 428. maddesi gereğince davacı yararına BOZULMASINA, peşin alının karar düzeltme harcının istek halinde düzeltme isteyene iadesine, 21.02.2019 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.