Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2022/5320 Esas 2022/6129 Karar Sayılı İlamı

BÖLGE ADLİYE
MAHKEMESİ : ... 9. Hukuk Dairesi
DAVA TÜRÜ : ALACAK

İLK DERECE
MAHKEMESİ : ... 35. İş Mahkemesi

Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.

Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra, dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; müvekkilinin 2006 yılından itibaren davalı Şirketin ... ofisinde dış projelerde koordinatör ve üst düzey yönetici olarak çalıştığını, müvekkilinin 2014 yılının Eylül ayında Türkmenistan'ın Power Plant projeleri koordinatörü olarak atandığını ve 2016 yılı Şubat ayına kadar Aşkabat lokasyonunda görev yaptığını, daha sonra 01.02.2016'da ... merkez ofise geri geldiğini ve görevine buradan devam ettiğini, iş sözleşmesinin 13.06.2016 tarihinde davalı işveren tarafından feshedildiğini, müvekkilinin Türkmenistan'ın Power Plant Projeleri koordinatörü olarak çalışırken ALMS projesi, Ahal 2 projesi, Derweze projesi ve Watan Projesi bitirildiğini, Watan Projesi ve Mary projesi iş alımı yapıldığını, bu projelerden işi süresinde kârlı olarak bitirilen Ahal 2 projesi, Derweze projesi ve Watan projelerinde iş bitirme prim ödemeleri, Mary projesi iş alım prim ödemesi yapılması planlandığını, davalı Şirketin çalışma sistemine göre iş alımlarında ve iş bitirmelerinde işte çalışan kişilere projenin büyüklüğüne bağlı olarak belli oranlarda primler verildiğini, iş alım ve iş bitirme primi hesaplanırken o projeye yapılan katkı, süre, özveri ve işteki unvan dikkate alınarak prim oranının iş bedeli üzerinden belirlendiğini, müvekkiline emsal olarak alınabilecek iş bitirme primi olarak Irak Al Khairat projesi adlı işte 340.000,00 USD iş bitirme primi aldığını, müvekkilinin bu işte 2011 yılı Ocak ayından 2014 yılı Ağustos ayına kadar 3 yıl 8 aylık bir süre görev yaptığını, bu işin bedelinin toplamda 484.000.000,00 USD olduğunu, projede müdür olarak çalıştığını, 2014 yılındaki Türkmenistan Watan projesi işinde 19.000,00 USD iş alım primi aldığını, bu işin bedelinin yaklaşık 215.000.000 USD olduğunu, bu projede iş geliştirme ve teklif departmanından bir başka kişi ve işi de yaptığını, bu nedenle müvekkilinin düşük prim aldığını, Mary projesinde teklif hazırlandığını ve Haziran 2015 tarihinde kontrat imzalandığını, kontrat bedelinin 1.190.000.000 USD olduğunu, Aralık 2018 tarihinde bitirilecek şekilde bir taahhütle imzalandığını, müvekkilinin iş alımında ekibiyle ve ekip lideri olarak ciddi bir emek sarf ettiğini, bu nedenle bir iş alım primi takdir edildiğini, Ahal 2 projesinde ekip liderliği ve koordinatörlüğü üstlendiğini, 178.000.000 USD değerinde bir iş olduğunu, 2013 yılı Aralık ayında başladığını 2014 yılında bittiğini, bu iş içinde iş bitirme primi ödemesinin öngörüldüğünü, Derweze projesinin 366.000.000 USD bedelinde bir iş olduğunu, iş bitiminin 2015 Aralık olduğunu, Power Plant projesi olduğunu, bu işin zamanında ve hedef maliyetin altında bitirildiği için 15 ay bir süre iş koordinatörlüğü yapan müvekkiline iş bitirme primi takdir edildiğini, müvekkilinin koordinatörlüğünde başlayan ve 2016 Haziran tarihinde biten Watan projesinin Şirketin Türkmenistan tarihinde 2001 yılından beri ilk defa iş bitirme tarihinden 6 ay önce ve hedef kârın çok üstünde tamamlanan bir proje olduğunu, bu sebeple müvekkiline yüksek oranda iş bitirme primi takdir edileceğinin belirtildiğini, buna göre Ahal 2 Power Plant için 104.500,00 USD, Derweze Power Plant için 133.000,00 USD, Mary Power Plant için 65.000,00 USD ve Watan Power Plant için 160.000,00-200.000,00 USD iş bitim primi ödenmesinin gerektiğini, iş sözleşmesi feshedilirken müvekkiline genel müdür yardımcısı tarafından müvekkilinin alacakları ve yönetim tarafından takdir edilen miktarların tek tek belirlendiğini, buna ilişkin kendisine el yazısı ile bir belge verildiğini ileri sürerek prim alacağının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.

II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; davanın belirsiz alacak davası olarak açılmasını gerektiren şartlara haiz olmadığını, zamanaşımı definde bulunduklarını, davacının 16.09.2006 tarihi itibarıyla elektrik mühendisi olarak çalışmaya başladığını, 01.09.2014-01.02.2016 tarihine kadar Türkmenistan'da görev aldığını, sonrasında ... merkez ofise çekildiğini, 13.06.2016 tarihinde iş sözleşmesinin sona erdirildiğini, davacının elektrik mühendisi olarak çalışmasına rağmen yıl içinde çok büyük yükselişle koordinatörlüğe terfi ettirildiğini, davacının ücretinde de bu aşamada çok büyük değişiklik olduğunu, işyerinde herhangi bir prim uygulamasının bulunmadığını, Şirketin Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Çalık'ın Şirketin herhangi bir projesinde kârlılık gerçekleştiğinde projeye katkısı olduğunu düşündüğü kişilere herhangi bir oran olmadan adına fazla jest denilebilecek küçük bedeller dağıtılmasına göz yumduğunu, davacıya verilen primlerin gösterildiğini, davacıya ödenen yüksek montanlı jestlerin şirket yetkilisi ve Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Çalık'ın onayı olmadan davacının fikir ve eylem birliği içerisinde olduğu üst yönetimce Şirketin zararına ve gerçeğe aykırı bütçeler oluşturularak ödendiğini, Mary projesinin başlangıcının 01.07.2015, bitiş tarihinin 31.12.2018 olduğunu, davacının bu projede bulunduğu sürenin sadece 7 ay olduğunu, proje bitimine göre hâlen çalışmanın devam ettiğini, fesih tarihinde projenin %8'lik kısmının bittiğini, projeden alındığı 01.02.2016 tarihinde ise %4 lük bölümünün bittiğini, Ahal 2 projesinin başlangıç tarihinin 12.07.2013, bitiş tarihinin 31.12.2014 olduğunu, ancak bu bitişin sahada bitiş olduğunu, gerçek teslim tarihinin 20.09.2016 olduğunu, davacının projeye dâhil olduğu 01.09.2014 tarihinde projenin %80'lik bölümünün bitmiş olduğunu, Şirket zararına olarak ve haksız kazanç elde edebilecek şekilde projeye atandığını, Derweze projesinin başlangıç tarihinin 12.07.2013, bitiş tarihinin 31.12.2015 olduğunu, bu bitişin saha bitişi olduğunu, işin idareye teslim edilemediğini, davacının iş sözleşmesinin sona erdiği tarihte bitmediği için bitmiş gibi talepte bulunmasını kabul etmediklerini, kaldı ki davacının 01.09.2014 tarihinde projeye dâhil olduğunu, Watan projesinin başlangıç tarihinin 22.01.2015, bitiş tarihinin 08.07.2016 olduğunu, fesih tarihi itibarıyla henüz devam eden ve kâr elde edip edilmediği belli olmayan bir projeden prim talebinin yerinde olmadığını, projelerde kârdan zarar edildiğini, iddianın yerinde olmadığını, finansal giderlerde bahsedilen bütçeler ile gerçekleşen bütçeler arasında fark olduğunu savunarak davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.

III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davalı işyerinde iş alma primi, evre primi ve iş bitirme primi adı altında üç farklı prim uygulamasının bulunduğu, dağıtılacak prim oranlarının onaylı bütçede belirlenen kâr oranı, proje büyüklüğü ve işin alım şekline bağlı olarak belirleneceğinin düzenlendiği, dağıtılacak toplam prim miktarının beklenen kârdan ve beklenen kâr üzerinde oluşan kârdan olmak üzere iki kalemden oluşacağı, beklenen kârdan oluşan prim miktarının 7 nci maddede belirtilen yüzdeler üzerinden hesaplanacağı, beklenen kâr üzerinde oluşan kârdan oluşan primin ise oluşan ek kârın büyüklüğüne bağlı olarak kademeli olarak belirleneceği, ancak ek kâr prim oranlarının proje büyüklüğü, risk ve olası kârlılık dikkate alınarak genel müdür tarafından 0-4 puan arasında düşürülebileceğinin düzenlendiği, davacının çalıştığı projelerin ayrı ayrı irdelenmek sureti ile davacıya ödenen miktarlar ve prime hak kazanma durumunun ayrı ayrı tespit edildiği, davacının kesin kabulleri ve iş bitimi yapılmayan projelerden dahi prim aldığının belirlendiği, iş yerinde yapılan inceleme sonucu düzenlenen 08.08.2018 ve 28.02.2020 tarihli mali müşavir bilirkişi raporları doğrultusunda prim alacağı olmadığının belirlendiği, işyeri e-posta yazışmalarının mali kayıtlar karşısında ispata yarar nitelikte olmadığı kanaatiyle davanın reddine karar verilmiştir.

IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.

B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde; özetle prim talebinin reddine karar verilmesinin hatalı olduğunu, davacının hak kazanmasına rağmen ödenmeyen prim alacaklarının bulunduğunu, ödenen prim miktarlarının talep edilen projelere ait olmadığını, başka projeler sebebiyle anılan miktarların ödendiğini iddia etmiştir.

C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla;
"...
Davacının davalıya ait yurt içinde ve yurt dışında bulunan işyerlerinde 16.09.2006-13.06.2016 tarihleri arasında en son proje koordinatörü olarak çalıştığı, davacının ücret miktarı konusunda taraflar arasında bir uyuşmazlık bulunmadığı saptanmıştır.
Tarafların iddia ve savunmalarından, tanık anlatımlarından ve tüm dosya kapsamından, mahkemece iki ayrı mali müşavirden, davalının defter ve kayıtları üzerinde yaptırılan inceleme ile aldırılan kök ve ek raporlarda belirtildiği üzere, davacının talep edilen bazı primlere hak kazanmadığı, hak kazandığı primlerin ise işveren tarafından eksiksiz olarak ödendiği, bu kapsamda davacıya çalışma süresi boyunca 514.179,01 USD + 98.251,20 TL prim ödendiği, davacının prim alacağının bulunmadığı, davacının prim alacağına hak kazanmasının mümkün olmadığı açıkça anlaşılmıştır.
Her ne kadar davacı vekili ödenen prim miktarlarının, talep edilen projelere ait olmadığını, başka projeler sebebiyle anılan miktarların ödendiğini iddia etmişse de, iki ayrı mali müşavir tarafından hazırlanan kök ve ek raporlarda, davacının hak kazandığı talep edilen projelere ait primlerin işveren tarafından ödendiği belirtilmiştir. Dolayısıyla, davacıya ödenen primlerin, talep edilenlerden başka projelere ait olduğuna yönelik davacı iddiasının yerinde olmadığı anlaşılmıştır." şeklindeki gerekçe ile davacı vekilinin istinaf başvusunun 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (1) inci alt bendi uyarınca esastan reddine karar verilmiştir.

V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili temyiz dilekçesinde; özetle prim talebinin reddine karar verilmesinin hatalı olduğunu, davacının hak kazanmasına rağmen ödenmeyen prim alacaklarının bulunduğunu, ödenen prim miktarlarının, talep edilen projelere ait olmadığını ve başka projeler sebebiyle anılan miktarların ödendiğini iddia etmiştir.

C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacının prim alacağı bulunup bulunmadığı noktasında toplanmaktadır.

2. İlgili Hukuk
4857 sayılı İş Kanunu’nun "Çalışma koşullarında değişiklik ve iş sözleşmesinin feshi" başlıklı 22 inci maddesi ve "Ücret ve ücretin ödenmesi" başlıklı 32 nci maddesi

3. Değerlendirme
Somut uyuşmazlıkta, davacının hak kazandığı primlerin ödendiği, talep edilen bazı primlere ise hak kazanmadığı anlaşılmakla; ilâmın (IV/C) numaralı bendinde yer verilen Bölge Adliye Mahkemesi kararında dayandığı yasal ve hukuksal gerekçelere göre yazılı şekilde karar verilmesinde bir isabetsizlik bulunmamaktadır.

VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davacı vekilinin yerinde bulunmayan temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,

Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,

17.05.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.