BAM Hukuk Mahkemeleri İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 12. Hukuk Dairesi 2020/156 Esas 2022/1508 Karar Sayılı İlamı

T.C.
İSTANBUL
BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ
12. HUKUK DAİRESİ
DOSYA NO: 2020/156
KARAR NO: 2022/1508
T Ü R K M İ L L E T İ A D I N A
İ S T İ N A F K A R A R I
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ: İSTANBUL 14. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
TARİHİ: 08/07/2019
NUMARASI: 2014/121 Esas - 2019/724 Karar
DAVA: İstirdat
BİRLEŞEN İSTANBUL 41.ATM 2014/191 -2014/145 KARAR SAYILI DAVA;
DAVA: İstirdat
BİRLEŞEN İSTANBUL 21.ATM 2014/227 - 2014/174 KARAR SAYILI DAVA;
DAVA: İstirdat
İSTİNAF KARAR TARİHİ: 27/10/2022
Asıl ve birleşen davaların reddine ilişkin verilen kararın vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine düzenlenen rapor ve dosya kapsamı incelenip gereği görüşülüp düşünüldü;
DAVA: Asıl ve birleşen davalarda davacı vekili; müvekkilinin iş yerine 06.02.2014 tarihinde akşam saatlerinde kimliği belirsiz kişilerce kapı ve kilidi kırmak suretiyle girilerek iş yerindeki çelik kasanın içinde boş çek koçanları ile müvekkili şirketin ticari ilişki içerisinde bulunduğu firmalardan aldığı 12 adet müşteri çeki ile birlikte çalındığını, müvekkil şirket tarafından polise başvurularak şikayetçi olunduğunu, hırsızlık olayı ile ilgili Küçükçekmece C.Baş Savcılığı'nın 2014/5999 hazırlık numarasıyla soruşturma sürdüğünü, ayrıca Bakırköy 10.ATM'nin 2014/38 E. sayılı dosyasıyla çalınan 12 adet çekin iptali ile ilgili dava açıldığını, çeklere ödeme yasağı konulduğunu, dava konusu çeklerden ... Bankasına ait ... seri numaralı çekle ilgili davalının davada müdahale başvurusu yapması üzerine iş bu davanın açıldığını, ayrıca ... ... seri nolu, 18/03/2014 tarihli 3.400,83-TL bedelli, ... ... seri nolu 06/05/2014 tarihli 8.000-TL bedelli çekler ile birleşen 2014/191 esas sayılı davaya konu edilen ... ... seri nolu 10/04/2014 tarihli 2.000-TL bedelli ve birleşen 2014/227 Esas sayılı davaya konu edilen ... ... seri nolu 08/05/2014 tarihli 10.000-TL bedelli çeklerin de davalının elinde bulunduğunu, davalı faktoring şirketi tarafından usulünde uygun bir şekilde faktoring işlemi gerçekleştirilmediğini, davalının çekleri alırken keşideciyi veya müvekkilini araması halinde çeklerin çalıntı olduğunu öğrenebileceğini, davalıya verilen faturaların hayali nitelikte olduğunu, çeklerin arkasında kaşe ve imzaların müvekkiline ait olmadığını, müvekkili şirketten sonraki cirantalarla müvekkilinin ticari ilişkisinin bulunmadığını belirterek asıl ve birleşen dava konusu çeklerin davalıdan alınarak müvekkiline iadesine karar verilmesini talep etmiştir.
CEVAP:Davalı vekili; asıl davaya konu olan çekleri ... Ticaret - ... ile 11/02/2014 tarihinde, birleşen 2014/191 Esas sayılı davaya konu edilen çek ile ilgili ... ile 12/02/2014 tarihinde, birleşen 2014/227 Esas sayılı davaya konu çekle ilgili ... ile 27/02/2014 tarihinde faktoring sözleşmesi imzalandığını ve çeklerin dayandığı alacağın faturalarla tevsik edildiğini, müşterisi ile borçluların arasında düzenlenen faturaların belgelendirildiğini, çek bedelleri ile fatura bedellerinin uyumlu olduğunu, müvekkilinin çekleri almak için gerekli koşulları yerine getirdiğini, bunun dışında araştırma yapma yükümlülüğü bulunmadığını beyan ederek davanın reddine, davacının kötüniyet tazminatına mahkumiyetine karar verilmesini talep etmiştir.
İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI:Mahkemece, dava konusu çeklerde bulunan imzanın davacıya ait olmadığı iddiasıyla imza incelemesi yapıldığı, alınan bilirkişi raporunun incelenmesinde bilirkişi raporunda incelenen çeklerin asıl ve birleşen dava konusu çeklerle ilgili olmadığı, kaldı ki dava konusu çeklerdeki imzanın davacıya ait olmadığı tespit edilse dahi davacının dava dilekçesinde ve duruşmalarda açıkca belirttiği üzere talebinin menfi tespit değil, sadece çek istirdatı olduğu, dava konusu çeklerin 6361 sayılı Kanun'un 9/2 ve yukarıda sözü edilen Yönetmeliğin 8. maddesi hükmüne uygun şekilde faktoring şirketine devredildiği,çeklerde lehtardan hamile ciro silsilesinin tam olduğu, herhangi bir kopukluk bulunmadığı, davalı temlik eden faktoring şirketinin yetkili hamil olduğu, TTK'nın 792. maddesi gereğince davalı ... A.Ş.'nin dava konusu çeki kötü niyetle iktisap etmiş olduğu veya iktisapta ağır bir kusuru bulunduğu hususunda davacı tarafça yeterli ve inandırıcı delil sunulamadığı gerekçesiyle asıl ve birleşen davaların ayrı ayrı reddine karar verilmiştir.
İSTİNAF SEBEPLERİ:Davacı vekili; Faktoring işleminin hırsızlık olayının gerçekleşmesinden 5-6 gün sonra yapıldığını, hırsızlık olayından sonra bankalara ve faktoring derneğine faks çekildiğini, bir çok faktoring şirketi olmasına rağmen çeklerin davalı faktroring şirketinden çıktığını, bu husus faktoring şirketinin çekleri alırken gerekli özeni göstermediğini ortaya koyduğunu, gerekli istihbaratın yapılmış olması halinde bu çalıntı çeklerin temlik alınmış olmayacağını, çeklerdeki imzaların müvekkiline ait çıkmadığını, ayrıca müvekkilinin ticari defterlerinde çeklerde ismi geçen kişilerce bir ticari ilişkinin bulunmadığının tespit ediliğini, sahte faturalara konu alacakların hiç bir şekilde faktoring işlemine konu edilemeyeceğini belirterek kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
GEREKÇE:Asıl ve birleşen davalar, rıza hilafına elden çıktığı iddia olunan çeklerin istirdadı istemine ilişkindir.Davacı vekili, asıl davada müvekkili şirketin lehtarı ve hamili olduğu ... Bankası ... seri numaralı 10/03/2014 tarihli 5.200,33-TL bedelli, ... ... seri nolu, 18/03/2014 tarihli 3400,83-TL bedelli ve ... ... seri nolu 06/05/2014 tarihli 8.000-TL bedelli çekler ile birleşen davalarda ise müvekkilinin hamili olduğu ... ... seri nolu 10/04/2014 tarihli 2.000-TL bedelli ve ... ... seri nolu 08/05/2014 tarihli 10.000-TL çeklerin iş yerinde 06/02/2014 tarihinde meydana gelen hırsızlık nedeniyle zayi olduğunu, çekleri elinde bulunduran davalının kötüniyetli veya ağır kusurlu olarak iktisap ettiğini ileri sürerek çeklerin istirdatı talebinde bulunmuştur.6102 sayılı TTK’nın 792. (6762 sayılı TTK m.704) maddesine göre, "Çek, herhangi bir suretle hamilin elinden çıkmış bulunursa, ister hamile yazılı, ister ciro yoluyla devredilebilen bir çek söz konusu olup da, hamil hakkını 790'ıncı maddeye göre ispat etsin, çek eline geçmiş bulunan yeni hamil ancak çeki kötüniyetle iktisap etmiş olduğu veya iktisapta ağır bir kusuru bulunduğu takdirde o çeki geri vermekle yükümlüdür.'' Zayi olan çekin istirdadı talebiyle açılan işbu davada ispat yükü davacıda olup, davacının öncelikle çekin yedinde iken rızası hilafına elinden çıktığını ardından da çeki elinde bulunduran hamilin kötüniyetli veya iktisabında ağır kusurlu olduğunu ispat etmesi gerekir. Davacı, çekin yedinde iken çalındığını, davalının sahte imza ve cirolarla kendisine gelen çeki faktoring sözleşmesi ile temlik aldığını, oysa bir faktoring şirketinin kendisine ibraz edilen çeklerin gerçek bir alışveriş için keşide edilip edilmediğini, hangi ticari işlemler sonucu kendisine ciro edildiğini, ciro eden kişinin gerçek hamil olup olmadığını araştırmak zorunda olmasına davalının araştırma yapmayarak çek iktisabında ağır kusurlu olduğunu iddia etmiştir. Davalı taraf da, çekin faktoring işlemi kapsamında alındığı hususunda fatura sunularak faturaya dayalı alacak karşılığında fatura borçlusundan müşterisine ve ondan da faktoring sözleşmesi doğrultusunda kendisine ciro edildiğini, çeki elinde bulunduranın yasal yetkili hamil olduğunu, faktoring mevzuatı uyarınca üzerine düşen yükümlülüklerin tamamının yerine getirildiğini savunmuştur.Mahkemece ise çeklerde ciro zincirinde kopukluk bulunmadığı, davalı faktoring şirketinin yetkili hamil olduğu, davalının çekleri kötüniyetli ve ağır kusurlu olarak iktisap ettiği hususu ispat edilemediği gerekçesiyle asıl ve birleşen davaların reddine karar verilmiştir.Buna karşılık dosya kapsamı incelendiğinde bu davanın konusunu oluşturmayan farklı çeklerin de benzer ciro silsilelerinden sonra faktoring sözleşmesiyle davalıya geçtiği görülmüş, davalı tarafından 18/02/2014 tarihinde cirantalar ..., ..., ... ve meçhul failler hakkında çeklerin suç işleme kastı ile müvekkiline temlik edildiğini belirterek şikayetçi olunmuştur. UYAP’da yapılan tespitler itibariyle, davalı ile faktoring sözleşmesi yapan kişiler hakkında farklı hırsızlık suçlarına konu çok sayıda çeki kullanan kişiler hakkında başlatılan ceza soruşturmalarının ve ceza davasının henüz sonuçlanmadığı görülmüş ise de, faktoring şirketinin farklı olaylarda, hırsızlık yoluyla elden çıkan çekleri benzer cirantalardan ciro yoluyla gelip de faktoring sözleşmesiyle devraldığı anlaşılmaktadır. Asıl davaya konu çeklerin halihazırda Denizli Adli Emanetinin 2022/873 sırasında bulunduğu anlaşılmakta olup, mahkemece asıl davanın konusu oluşturan çeklerde davacı şirket adına atılan imzanın davacı şirkete ait olup olmadığı hususunda inceleme yaptırılmamıştır. Diğer taraftan tarafların şikayeti üzerine Sarayköy CBS'nin 2015/324 sayılı soruşturmanın sonucunda davalı ile faktoring sözleşmesi yapan ... hakkında asıl davaya konu çeklerle ilgili banka vasıta kılınmak suretiyle dolandırıcılık ve resmi belgede sahtecilik suçundan Denizli 6. Ağır Ceza Mahkemesi'nin 2022/139 Esas sayılı dosyasında açılan kamu davası nedeniyle yargılama devam etmektedir. Yine asıl davaya konu çeklerden ... ... nolu çekle ilgili, çeki davalı şirkete temlik eden ... ve ...Ltd. Şti firması yetkilisi ... hakkında hakkında resmi belgede sahtecilik suçundan Denizli 2.Asliye Ceza Mahkemesi'nin 2018/929 Esas sayılı dosyasında ceza davası görülmektedir. Bunun dışında aralarında birleşen 2014/191 esas sayılı davaya konu edilen ... ... seri nolu çekin de yer aldığı çeklerle ilgili Denizli CBS'nin 2015/6899 sayılı soruşturma dosyasında çeklerde ciranta olarak yer alan kişiler hakkında da işlem yapıldığı, soruşturmanın derdest olduğu anlaşılmaktadır. Mahkemece, asıl davanın konusunu oluşturan çeklerde davacı adına atılan imzaların davacıya ait olup olmadığı araştırılmadan, yine bahsi geçen soruşturma ve ceza dava dosyaları incelenmeden sonuca gidilmesi doğru olmamıştır. Ayrıca davacı tarafça, çeklerin çalınmasından sonra faktoring derneğinin durumdan derhal faks yolu ile haberdar edildiği ileri sürülmektedir. Ancak davacının faktoring derneğine bildirim yapıp yapmadığı, faktoring derneği tarafından davalı faktoring şirketinin haberdar edilip edilmediği araştırılmamıştır. TTK'nın kambiyo senetlerine ilişkin genel hükümlerine nazaran faktoring işlemleri bakımından özel bir hüküm niteliğinde olan ve uyuşmazlığın çözümünde öncelikle uygulanması gereken gerek 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu ve buna ilişkin Yönetmelik ile BDDK Genelgeleri çerçevesinde bir değerlendirme yapılıp, faktoring işlemine konu ticari alacak ve faturanın veya benzeri belgelerin sahte olup olmadığının tespitinin faktoring şirketlerinin sorumluluğunda bulunduğu gözetilerek bir tacir olarak basiretli davranması gereken davalının, keşidecileri ve lehdar-cirantaları farklı olan hırsızlık iddiasına konu çok sayıda çeki yeterli araştırmayı yapmadan iktisabında ağır kusurlu olup olmadığı, çek bedelinin istirdadının gerekip gerekmediği hususu bahsi geçen eksiklikler giderildikten sonra tartışılarak sonucuna göre karar verilmesi gerekirken eksik incelemeye dayalı yazılı şekilde karar verilmesi doğru olmamıştır. Açıklanan nedenlerle; davacı vekilinin istinaf sebebi yerinde görülmekle başvurusunun kabulü ile hükmün kaldırılarak, davanın yeniden görülmek üzere dosyanın kararı veren mahkemeye gönderilmesine karar verilmiştir.
HÜKÜM:Yukarıda açıklanan nedenlerle: Asıl ve birleşen davalarda davacı vekilinin istinaf başvurusunun kabulüne; İstanbul 14. Asliye Ticaret Mahkemesi'nin 08/07/2019 Tarih 2014/121 Esas 2019/724 Karar sayılı asıl ve birleşen davalara ilişkin hükmün HMK.'nın 353(1)a-6 gereği KALDIRILMASINA; "Davanın yeniden görülmek üzere dosyanın kararı veren mahkemeye gönderilmesine" Asıl ve birleşen davalarda davacı tarafça yatırılan 44,40-TL peşin istinaf karar harcının istek halinde davacıya iadesine, Dosya üzerinde yapılan inceleme sonunda HMK 353(1)-a kesin olmak üzere oy birliği ile karar verildi. 27/10/2022