MAHKEMESİ :Kadastro Mahkemesi
araflar arasındaki davanın yapılan duruşması sonunda kurulan hükmün Yargıtayca incelenmesi davacı ... tarafından istenilmekle, süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra dosya incelendi, gereği düşünüldü: K A R A R
Kadastro sırasında .....yüzölçümündeki taşınmaz, 5304 sayılı Kanunun 4. maddesi hükmüne göre yapılan orman kadastrosunda Devlet ormanı olarak sınırlandırıldığından söz edilerek orman niteliğiyle Hazine,
103 ada 1 parsel sayılı 24530,20 m², 110 ada 1 parsel sayılı 1010465,71 m², 111 ada 1 parsel sayılı 760872,61 m², 114 ada 1 parsel sayılı 2458,59 m² yüzölçümündeki taşınmazlar, ham toprak niteliğiyle Hazine,
115 ada 4 parsel sayılı 43,59 m² yüzölçümündeki taşınmaz, harabe ev ve arsası niteliğiyle, kimsenin hak iddia etmediği ekonomik yarar sağlanması mümkün olmayan yerlerden olduğundan söz edilerek Hazine,
112 ada 11 parsel sayılı 4351,93 m², yüzölçümündeki taşınmaz, tarla niteliğiyle, 112 ada 27 parsel sayılı 6415,67 m² yüzölçümündeki taşınmaz, iki adet tek katlı ev ve tarla niteliğiyle ve kazandırıcı zamanaşımı zilyetliği nedeniyle ....,
112 ada 12 parsel sayılı 6703,39 m² yüzölçümündeki taşınmaz, tarla niteliğiyle ve kazandırıcı zamanaşımı zilyetliği nedeniyle ....,
113 ada 4 parsel sayılı 42,69 m2, 115 ada 3 parsel sayılı 2731,98 m² yüzölçümündeki taşınmazlar, mezarlık niteliğiyle .... köyü tüzel kişiliği adına tesbit edilmiştir. Davacı....18.06.2008 tarihli dilekçesiyle, sayılan parsellerin içinde.... Cemaatine ait kadim mezarlıklar, kiliseler ve ibadethaneler bulunduğu, derneklerinin kuruluş amaçlarından birinin de bu kültür varlıklarını korumak olduğu, gerek .... Anlaşması gerekse 2863 sayılı Kanun hükümlerine göre sözü edilen dini ve kültürel varlıklarının kendi adlarına tescili iddiasıyla sadece Hazine aleyhine dava açmış, davayı Orman Yönetimine yaygınlaştırmış, 112 ada 23 sayılı parseli de çekişmeli parsellere dahil etmiştir. Mahkemece davaların reddine karar verilmiş, hüküm davacı Dernek tarafından temyiz edilmiş, Yargıtay 20. Hukuk Dairesinin 24.05.2011 gün ve 2011/4937 E. - 6206 K. sayılı kararıyla kısmen onanmasına - bozulmasına karar verilmiştir. Hükmüne uyulan ilamda özetle; ""1) Kadastro tesbitine itiraz davalarında davalı sıfatı tesbit maliki ile tesbit tutanağında muhdesat ve beyanlar hanesinde yararına şerh bulunanlara ait olup, Çekişmeli .... köyü 112 ada 11 ve 27 sayılı parseller... 112 ada 12 sayılı parsel ...., 113 ada 4 ve 115 ada 3 sayılı parseller ise..... köyü tüzelkişiliği adına tesbit edildiği halde, dava tesbit malikleri aleyhine değil, Orman Yönetimi ve Hazine aleyhine açılmıştır. HUMK"nın 73. maddesi gereğince kanunun gösterdiği ayrık durumlar dışında, davanın tarafları istekleri, sav ve savunmalarını beyan etmeleri için yasada gösterilen şekillerde çağrılmadıkça mahkemece karar verilemez. HUMK"nın 185/2. maddesi gereğince davacı davalının rızası olmadan davasını genişletemeyeceği ve davanın niteliğini değiştiremeyeceğinden, davanın tesbit maliklerine karşı yönlendirme olanağı da bulunmamaktadır. Islah la dahi taraf değiştirilemez. Bu nedenle, 112 ada 11, 12. 27, 113 ada 4, 115 ada 3 sayılı parsellere ilişkin davanın
husumetten reddine karar verilmesinde yasaya aykırı bör yön bulunmadığından, bu parsellere ilişkin hükmün onanması gerekmiştir.
2) Davacı.... köyü 101 ada 1, 103 ada 1, 110 ada 1, 111 ada 1, 114 ada 1, 115 ada 4 sayılı parsellere ilişkin temyiz itirazlarına gelince;
Mahkemece, davalı olarak sadece Hazinenin gösterildiği, davacı dernek tarafından bu yerlerin 2863 sayılı Kanunun 6. maddesine göre Kültür Varlığı kapsamında olması gereken kilise ve mezarlıkların tesbit ve tescil işlemlerinin yapılmasını ve dernek adına tescilinin istendiği, 2863 sayılı Kanunun 7 ve 8. maddesi hükmüne göre kültür varlıklarının tesbit ve tescil işlemlerinin koruma kurulları tarafından yapılması gerektiği, yasanın 5. maddesi gereğince bu tür varlıkların Devlet mali niteliğinde olduğu, Bölge Koruma Kurulunun 18.12.2009 gün ve 2769 sayılı yazısı ile.... 115 ada 4 sayılı parsel üzerindeki.... kilisesinin korunması gerekli kültür ve tabiat varlığı olarak tescil edildiği, 115 ada 3 sayılı parseldeki taşınmazın ise korunması gerekli kültür varlığı özelliği göstermediği, .... Mezrasında 112 ada 2 sayılı parselde bulunan .... ulaşım yapılmadığı için incelenemediğinin bildirildiği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmişse de,
Her şeyden önce, davacı .... adresinde olmak üzere 08.09.2006 tarihinde kurulduğu ve halen faaliyette bulunduğu 30.01.2007 günlü genel kurul toplantısı yapıldığı, başka deyişle Medenî Kanun hükümlerine göre tüzel kişilik kazandığı, dosyaya getirtilen dernek tüzüğünda, davacı ... görevleri arasında ..... ait kiliselerin ve mezarlıkların tamir ve korunması bu amaçlı adli işlemlerin yapılması ve davaların açılması işleri de sayılmıştır.
Davacı Dernek, çekişmeli parsellerin .... köyünde yaşayan ve mübadeleye tâbi olmaya....vatandaşlarının kadimden beri, kendi gelenek ve göreneklerine göre mezarlık ve mezarlık kilisesi olarak kullanılan yerlerden olduğu, bu taşınmazların özelliklerini koruyarak korunabilmesi için bu nitelikleriyle tescili ve koruma altına alınması gerektiğini iddia ederek dava açmıştır. Çekişmeli taşınmazların Hazineye ait olduğu yada orman olarak tesbit edilmesinin yasal olmadığı yönünde bir davası bulunmayıp, orman olarak tesbit edilen 101 ada 1 sayılı parsel ile ham toprak olarak Hazine adına tesbit edilen 103 ada 1, 110 ada 1, 111 ada 1, 114 ada 1, 115 ada 4 sayılı çekişmeli parsellerin üzerindeki tâbi oldukları dine mensup insanlar için kültürel ve tarihi önemi olan yapıların ve mezarlıkların korunmasını sağlamaya yönelik olarak, niteliklerinin gerçekte olduğu üzere kilise yada mezarlık olarak değiştirilmesini istemektedir. Davacı derneğin kuruluş amacı ve dava ile ulaşılmak istenen hak gözetildiğinde, davacı derneğin davada hukuki yararı bulunduğunun kabulü zorunludur.
Diğer taraftan, mahkemece taşınmazlar başında inceleme ve keşif yapılmamış, dava konusu parsellerin niteliği, belirlenmemiş, taşınmazların yada üzerindeki muhdesat ya da müştemilatların, 2863 sayılı Kanun hükümlerine göre korunması gerekli kültür ve tabiat varlığı bulunup bulunmadığı yönünde bilirkişi incelemesine başvurulmamış, bu hususla....Koruma Bölge Kurulundan sorulmuş, Bölge Kurulu Müdürlüğü, 28.06.2010 tarih ve 1539 sayılı yazısıyla, müdürlük kayıtlarında yapılan araştırmada, akçalı köyü 115 ada 4 sayılı parselde kayıtlı ...kilisesinin korunması gerekli kultür ve tabiat varlığı özelliği taşıdığını, ....18.12.2009 gün ve 2769 sayılı kararı ile tescil edildiği, .... köyü 115 ada 3 sayılı parselin ise korunması gerekli kültür ve tabiat varlığı bulunmadığından, aynı kurulun 18.12.2009 gün ve 2770 sayılı kararı ile tescilinin uygun olmadığının kararlaştırıldığı, 112 ada 2 sayılı parselde bulunduğu bildirilen “Kaya Kilisesi”ne ilişkin ulaşım imkanları bulunmadığından korunması gerekli kültür ve tabiat varlığı olup olmadığına yönelik inceleme çalışması yapılmadığını bildirmiştir.
23/07/1983 tarihinde yürürlüğe giren 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yasası 1710 sayılı eski eserler ve 5805 sayılı Yasayı yürürlükten kaldırmış, bu yasa ile bu yasanın kimi maddelerini değiştiren 17/06/1987 tarih 3386 sayılı yasa yeni esas ve usuller getirmiştir. Sözü edilen kanun kamu düzeni ile ilgili olması nedeniyle getirdiği usul ile ilgili kurallar yasanın yürürlüğe girmesinden önce ortaya çıkmış olaylarla ilgili davalarda da uygulanması gerekir. Kanunun 7. maddesinde tespit yönteminin yasanın daha önceden açılmış davalara da uygulanacağını göstermektedir. Kanunun 5. maddesinde Kültür ve Tabiat varlıklarının devlet malı niteliğinde olduğu, 11. maddesinde bu varlıklarla koruma alanlarının zilyetlikle kazanılamayacağının öngörüldüğü, 7. maddesinde bu varlıkların tespit işinin.... yapılacağı, tapu kütüğüne tescil kararının yüksek kurulca verileceği, 8. maddesinde varlıkların koruma alanlarının bölge kurullarınca tespit edileceğini bu kurulun kararlarına Yüksek Kurul nezdinde itiraz edilebileceği, 61. maddesinde kamu kurum ve kuruluşlarıyla gerçek ve tüzel kişilerle bu kararlara bağlı olacağı hükümlerinin yer aldığı, açılan dava nedeniyle kanunun getirdiği düzenleme doğrultusunda mahkemelerce de tescil kararı verilmesi zorunlu olup, bu konuda araştırma, keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılmadan karar verilemez.
Bu nedenle, yukarıda açıklanan konular gözönünde bulundurularak çekişmeli taşınmazın üzerinde koruması gerekli Kültür ve tabiat varlığının bulunup bulunmadığı Kültür Bakanlığından sorulmalı, bulunduğunun tespit edilmesi halinde tapu kütüğüne tescili gerekip gerekmediği yönünden Koruma Yüksek Kurulundan karar istenmeli, bu varlıkların koruma alanlarının tespiti bakımından bölge müdürlüğüne yazı yazılıp haritaya bağlanması temin edilmeli, kurul kararlarına karşı taraflara yüksek kurula itiraz için 30 günlük süre tanınmalı tapu kütüğünün beyanlar hanesine korunması gerekli kültür ve tabiat varlığı ve alanı olduğu şerhi verilmek suretiyle (kurul kararlarına göre kesinleşen .... ile koruma alanının Hazine adına tapuya tesciline) karar verilmelidir."" gereğine değinilmiştir.
Bozma sonrası yapılan yargılama sonunda mahkemece; davanın kısmen kabul kısmen reddine,
1) Davacın dava konusu .... köyünde kain 101 ada 1, 103 ada 1, 110 ada 1, 111 ada 1, 114 ada 1 ve 115 ada 4 sayılı parsellerin davacı Dernek adına tescili talebinin reddi ile; davalı Hazine adına tespit gibi tesciline,
a) Dava konusu .... kain 115 ada 4 sayılı parselin fen bilirkişisi .... tarafından hazırlanarak mahkememize sunulan 15.06.2016 tarihli rapor ve ekli krokide (A) harfi ile gösterilen kısmının 2863 sayılı Kanun uyarınca korunması gerekli kültür ve tabiat varlığı ve alanı olduğunun tapunun beyanlar hanesine şerh düşürülmesine,
b) Dava konusu.... köyünde kain 101 ada 1 sayılı parselin fen bilirkişisi .... tarafından hazırlanarak mahkememize sunulan 15.06.2016 tarihli rapor ve ekli krokide (B) harfi ile gösterilen kısmının 2863 sayılı Kanun uyarınca korunması gerekli kültür ve tabiat varlığı ve alanı olduğunun tapunun beyanlar hanesine şerh düşürülmesine,
2) Dava konusu ..... kain 112 ada 11, 12 ve 27 sayılı parseller ile 113 ada 4 ve 115 ada 3 sayılı parseller hakkında verilen ilk karar Yargıtayca onararak kesinleşmiş olduğundan yeniden karar verilmesine yer olmadığına karar verilmiş, hüküm davacı Dernek başkanı tarafından temyiz edilmiştir.
Dava dilekçesindeki açıklamaya göre dava, kadastro tesbitine itiraza ilişkindir.
Çekişmeli taşınmazın bulunduğu yerde tesbit tarihinden önce orman kadastrosu yapılmamıştır.
Dosya kapsamına ve mahkemece uyulan bozma kararı gereğince işlem yapılarak hüküm kurulmuş olduğuna göre, yerinde görülmeyen temyiz itirazlarının reddiyle, usul ve kanuna uygun olan hükmün ONANMASINA, aşağıda yazılı onama harcının temyiz edene yükletilmesine 25/09/2019 gününde oybirliği ile karar verildi.