Danıştay 2. Daire 2020/1304 Esas 2021/4378 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
İKİNCİ DAİRE
Esas No : 2020/1304
Karar No : 2021/4378


DAVACI : … Odası
VEKİLİ : Av. …
DAVALILAR : 1- …
VEKİLLERİ : … 2- … Bakanlığı
VEKİLLERİ : Av. …

DAVANIN KONUSU : 31/10/2009 günlü, 27392 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Gümrük Laboratuvarlarının Faaliyetleri Hakkında Yönetmeliğin, "Tanımlar" başlıklı 4. maddesinin 1. fıkrasında yer alan, "laboratuvar birim sorumlusu" tanımının yapıldığı (e) bendi ile "laboratuvar teknik personeli" tanımının yapıldığı (g) bendinde, ziraat mühendisi unvanına yer verilmemesi şeklindeki eksik düzenlemenin iptali istemiyle açılmıştır.

YARGILAMA SÜRECİ :
Danıştay Beşinci Dairesinin 28/11/2014 günlü, E:2014/4786, K:2014/8572 sayılı kararıyla; dava konusu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarih itibariyle "Tanımlar" başlıklı 4. maddesinin 1. fıkrasının iptali istenilen (e) bendinde; "Laboratuvar birim sorumlusunun, en az lisans düzeyinde kimya ve tekstil, gıda, petrol, fizik, kimya mühendisliği eğitimi almış ve gümrük laboratuvarlarında en az üç yıllık deneyime sahip laboratuvar şube müdürü tarafından görevlendirilen teknik personeli", (g) bendinde ise; "laboratuvar teknik personelinin; müşteşarlığın gümrük laboratuvarlarındaki kimyager ve mühendis kadrolarına atanmış, en az lisans düzeyinde kimya veya tekstil, gıda, petrol, fizik ve kimya mühendisliği eğitimi almış personeli" olarak tanımlandığı; 28/01/2014 günlü, 28896 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Gümrük Laboratuvarlarının Faaliyetleri Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 2. maddesiyle, aynı Yönetmeliğin 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinde geçen “laboratuvar şube müdürü” ibaresinin “laboratuvar müdürü” olarak, (g) bendinde geçen “Müsteşarlığın” ibaresinin ise “Bakanlığın” olarak değiştirildiği; Yönetmeliğin, yürürlüğe girdiği tarih itibariyle, 485 sayılı Gümrük Müsteşarlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkındaki Kanun Hükmünde Kararnamenin 2 nci maddesi ve 7 nci maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendi ile 4458 sayılı Gümrük Kanununun 10 uncu ve 66 ncı maddelerine dayanılarak, gümrük laboratuvarları arasında eşgüdüm ve yeknesak uygulamaların geliştirilmesi amacıyla hazırlandığı; 640 sayılı Gümrük ve Ticaret Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin yürürlüğe girmesinden sonra dava konusu Yönetmeliğin dayanak maddelerinin, 640 sayılı Gümrük ve Ticaret Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 2 nci maddesi ve 7 nci maddesinin birinci fıkrasının (m) bendi olarak değiştirildiği; söz konusu Yönetmelikte Gümrük Laboratuvarlarının görevlerinin, Türk Gümrük Tarife Cetvelinin uygulanması bakımından, eşyanın mahiyetinin ne olduğunu laboratuvar tahlili ile tayin etmek ve gümrük tarife istatistik pozisyonunu tespit etmek, dış ticaret mevzuatının koyduğu kayıtlar gereği, yasaklama ve kısıtlama hükümlerinin uygulanması bakımından eşyanın mahiyetinin ne olduğunu laboratuvar tahlili ile tayin etmek olarak belirtildiği; diğer bir ifadeyle Gümrük laboratuvarlarının analizlerinin vergilendirme açısından olup, analizi yapılacak her eşya grubu için farklı alanlarda eğitim almış personelin çalıştırılmasına gerek olmadığı; öte yandan, mikrobiyolojik ya da sağlıkla ilgili analizlerin gümrük laboratuvarlarının görevleri arasında yer almadığı; bu itibarla, anılan laboratuvarlarda ziraat mühendislerine yer verilmemesinde hukuka aykırılık görülmediği gerekçesiyle, davanın reddine karar verilmiştir.
Anılan kararın, davacı tarafından temyiz edilmesi üzerine, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 29/11/2017 günlü, E:2015/4516, K:2017/4011 sayılı kararı ile bozulmasına; 13/11/2019 günlü, E:2019/30, K:2019/5559 sayılı kararıyla da davalı idarelerin kararın düzeltilmesi isteminin reddine karar verilmiştir.

DAVACININ İDDİALARI : Davacı Oda tarafından; gıda biriminde görev alacak mühendislik dalları arasında ziraat mühendislerine yer verilmediği dolayısıyla eksik düzenleme yapıldığı, 7472 sayılı Ziraat Yüksek Mühendisliği Hakkında Kanunun 2. maddesinde, ziraat yüksek mühendislerinin, mesleki iştigal veya ihtısas sahaları dahilinde olmak üzere gıda tahlilleri yapabilecekleri, laboratuvar açmaya yetkili oldukları, Ziraat Mühendislerinin Görev ve Yetkilerine İlişkin Tüzüğün 11.maddesinde, ziraat mühendislerinin, lisans veya uzmanlık alanlarına göre, gıda konularında araştırma, kalite kontrolü, standart ve yönetmeliklere uygunluk gibi amaçlarla fiziksel, kimyasal ve mikrobiyolojik kontrol ve analizler yapmak üzere laboratuvar kurmaya yetkili oldukları, dava konusu düzenlemelerle, gıda maddesinden alınan numunelerin analizlerinde ziraat mühendislerinin görev almasının engellendiği ileri sürülmektedir.

DAVALI İDARELERİN SAVUNMASI :
1- Cumhurbaşkanlığı tarafından; ziraat mühendislerinin çalışma alanlarının esas itibariyle tarım arazileri ve tarım bitkileriyle ilgili olduğu, yasal dayanağı bulunmayan davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.
2- Ticaret Bakanlığı tarafından; gümrük laboratuvarlarının modernizasyonu çerçevesinde gümrük laboratuvarları arasında eşgüdüm ve yeknesak uygulamaların geliştirilmesi amacıyla oluşturulan dava konusu Yönetmeliğin iptali istenilen maddelerinde tanımlanan personelin yaptığı analizlerin, eşyanın Türk Gümrük Tarife Cetvelinde yer alan Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonlarının tespitine yönelik olduğu, diğer bir ifadeyle, vergilendirme açısından tarife cetveline göre analizler yapıldığı, mikrobiyolojik analiz yapılmadığı, bu nedenle söz konusu maddede ziraat mühendislerine yer verilmemesinde üst hukuk normlarına aykırılık bulunmadığı savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : …

DÜŞÜNCESİ : Danıştay dava dairelerinin ilk derece mahkemesi olarak verdiği kararların İdari Dava Daireleri Kurulunca bozulması halinde ısrar olanağı bulunmadığından, İdari Dava Daireleri Kurulunun bozma kararında yer alan gerekçelerle dava konusu eksik düzenlemenin iptaline karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI : …

DÜŞÜNCESİ : Dava; 31/10/2009 günlü, 27392 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Gümrük Laboratuvarlarının Faaliyetleri Hakkında Yönetmeliğin, "Tanımlar" başlıklı 4. maddesinin 1. fıkrasında yer alan, "laboratuvar birim sorumlusu" tanımının yapıldığı (e) bendi ile "laboratuvar teknik personeli" tanımının yapıldığı (g) bendinde ziraat mühendisi unvanına yer verilmemesi şeklindeki eksik düzenlemenin iptali istemiyle açılmıştır.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49 uncu maddesinin 6 ncı fıkrasında, Danıştay'ın ilk derece mahkemesi olarak baktığı davaların temyizen incelenmesinde bu maddenin 4. fıkrası hariç diğer fıkraları
kıyasen uygulanır hükmünün yer alması karşısında, Danıştay dava dairelerine bozma kararına uyulmayarak eski kararında ısrar edebilme yetkisi tanınmamış bulunduğundan, Danıştay Beşinci Dairesince verilen kararın bozulmasına ilişkin bulunan Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 29/11/2017 gün ve E:2015/4516, K:2017/4011 sayılı kararı uyarınca dosya yeniden incelendi:
Gümrük Laboratuvarlarının Faaliyetleri Hakkında Yönetmelik, yürürlüğe girdiği tarih itibariyle, 485 sayılı Gümrük Müsteşarlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkındaki Kanun Hükmünde Kararnamenin 2 nci maddesi ve 7 nci maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendi ile 4458 sayılı Gümrük Kanununun 10 uncu ve 66 ncı maddelerine dayanılarak, gümrük laboratuvarları arasında eşgüdüm ve yeknesak uygulamaların geliştirilmesi amacıyla hazırlanmış; 640 sayılı Gümrük ve Ticaret Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin yürürlüğe girmesinden sonra dava konusu Yönetmeliğin dayanak maddeleri, 640 sayılı Gümrük ve Ticaret Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 2 nci maddesi ve 7 nci maddesinin birinci fıkrasının (m) bendi olarak değiştirilmiştir.
Yönetmeliğin "Gümrük laboratuvarlarının yapılanması" başlıklı 5. maddesinde Gümrük laboratuvarlarının, kalite yönetim sistemi birimi, petrol, metal, gıda, temel kimya-polimer, tekstil-kağıt laboratuvarları, tahlilden artan numuneler, kimyasallar ve cam malzemeler için depolar, numunelerin kabul, arşiv, kayıt ve raporlama işlerinin yürütüldüğü numune kabul bölümü, personel ve laboratuvar yazışmalarının yürütüldüğü idari bölümden oluştuğu düzenlenmiş; "Tanımlar" başlıklı 4. maddesinde gıda birimi, tarım ve işlenmiş tarım ürünleri ve türevleri numunelerin analizlerinin yapıldığı laboratuvar birimi olarak, aynı maddenin dava konusu edilen (e) bendinde; "Laboratuvar birim sorumlusu, en az lisans düzeyinde kimya ve tekstil, gıda, petrol, fizik, kimya mühendisliği eğitimi almış ve gümrük laboratuvarlarında en az üç yıllık deneyime sahip laboratuvar şube müdürü tarafından görevlendirilen teknik personeli", (g) bendinde ise; "laboratuvar teknik personeli; müşteşarlığın gümrük laboratuvarlarındaki kimyager ve mühendis kadrolarına atanmış, en az lisans düzeyinde kimya veya tekstil, gıda, petrol, fizik ve kimya mühendisliği eğitimi almış personel" olarak tanımlanmıştır.
Dava, dava konusu düzenlemelerle, gıda maddelerinden alınan numunelerin analizlerinde ziraat mühendislerinin görev almasının engellendiği ileri sürülerek, Yönetmeliğin, "Tanımlar" başlıklı 4. maddesinin 1. fıkrasında yer alan, "laboratuvar birim sorumlusu" tanımının yapıldığı (e) bendi ile "laboratuvar teknik personeli" tanımının yapıldığı (g) bendinde ziraat mühendisi unvanına yer verilmemesi şeklindeki eksik düzenlemenin iptali istemiyle açılmıştır.
7472 sayılı Ziraat Yüksek Mühendisliği Hakkında Kanunun 2. maddesinde; "Ziraat yüksek mühendisleri mesleki iştigal veya ihtısas sahaları dahilinde olmak üzere araştırma, ıslah, yetiştirme, toprak muhafaza, zirai mücadele, ziraat alet ve makinaları, bahçe mimarisi, toprak tasnifi, toprak, su, gıda, yem, kimyevi gübre, nebat tahlilleri, teknoloji, zootekni, zirai ekonomi gibi bilumum zirai hizmet ve faaliyetlerde bulunmaya, lisans aldıkları veya ihtısas yaptıkları sahalara ait keşif, plan ve projeleri hazırlamaya ve tatbik etmeye, bütün bu sahalarda gerekli kontrol, muayane, ekspertiz, ehlivukuf işlerini görmeye, raporlar tanzim etmeye, zirai danışma büroları ve laboratuvarları açmaya, hususi müessese ve işletmeler kurmaya ve idare etmeye veya bunların mesul müdürlüğünü ifaya salahiyetlidirler." hükmü; Ziraat Mühendislerinin Görev ve Yetkilerine İlişkin Tüzüğün "Laboratuvar Kurma ve İşletme" başlıklı 11. maddesinde, " Ziraat mühendisleri, lisans veya uzmanlık alanlarına göre, bitki, tohumluk, gübre, toprak, sulama suyu, tarım ilacı, yem, gıda, tarım alet ve makinaları, su ürünleri, bitki hastalık ve zararlıları, tarım ürünleriyle ilgili sıvı ve katı atıklar, tarım ürünleri üzerindeki ilaç kalıntıları konularında araştırma, kalite kontrolu, standart ve yönetmeliklere uygunluk gibi amaçlarla fiziksel, kimyasal ve mikrobiyolojik kontrol ve analizler yapmak üzere laboratuvar kurmaya ve işletmeye yetkilidirler." hükmü ile aynı Tüzüğün "Gıda Bilimi ve Teknolojisi" başlıklı 24. maddesinde, " Gıda bilimi ve teknolojisi alanında öğrenim görmüş ziraat mühendisleri, insanlar tarafından tüketilen gıda maddelerinin üretimi, işlenmesi, muhafazası, depolanması, ambalajlanması ve pazarlanması konularındaki fabrika, imalathane, mandıra ve benzeri tesislerle gıda kontrol laboratuvar ve hizmetlerinde teknik eleman ve sorumlu yönetici olarak çalışmaya, proje ve rapor düzenlemeye ve onaylamaya yetkilidirler" hükmü yer almaktadır.
Bu durumda, 7472 sayılı Yasa ve Ziraat Mühendislerinin Görev ve Yetkilerine İlişkin Tüzük hükümleri uyarınca ziraat mühendislerinin gıda tahlilleri yapmaya, laboratuvar açmaya, gıda kontrol laboratuvar ve hizmetlerinde teknik eleman ve sorumlu yönetici olarak çalışmaya yetkili oldukları açık olup, Yönetmeliğin dava konusu edilen bölümlerinde ziraat mühendislerine yer verilmemek suretiyle yapılan düzenlemede hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle Gümrük Laboratuvarlarının Faaliyetleri Hakkında Yönetmeliğin, 4. maddesinin 1. fıkrasının (e) ve (g) bentlerinin iptaline karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay İkinci Dairesince; Danıştay Beşinci Dairesinin 01/06/2020 günlü, E:2020/989, K:2020/2203 sayılı gönderme kararıyla Dairemize iletilen dosyada, Danıştay Beşinci Dairesinin 28/11/2014 günlü, E:2014/4786, K:2014/8572 sayılı kararının, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 29/11/2017 günlü, E:2015/4516, K:2017/4011 sayılı kararıyla bozulması üzerine, 2577 sayılı Kanun'un 49. maddesine göre Danıştay dava dairelerinin ilk derece mahkemesi olarak verdiği kararların temyizen bozulması halinde ısrar hakkı tanınmadığından, anılan bozma kararına uyularak, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :

İLGİLİ MEVZUAT :
31/10/2009 günlü, 27392 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Gümrük Laboratuvarlarının Faaliyetleri Hakkında Yönetmelik, yürürlüğe girdiği tarih itibariyle, 485 sayılı Gümrük Müsteşarlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkındaki Kanun Hükmünde Kararnamenin 2 nci maddesi ve 7 nci maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendi ile 4458 sayılı Gümrük Kanununun 10 uncu ve 66 ncı maddelerine dayanılarak, gümrük laboratuvarları arasında eşgüdüm ve yeknesak uygulamaların geliştirilmesi amacıyla hazırlanmış; 640 sayılı Gümrük ve Ticaret Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin yürürlüğe girmesinden sonra dava konusu Yönetmeliğin dayanak maddeleri, 640 sayılı Gümrük ve Ticaret Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 2 nci maddesi ve 7 nci maddesinin birinci fıkrasının (m) bendi olarak değiştirilmiştir.
Yönetmeliğin "Gümrük laboratuvarlarının yapılanması" başlıklı 5. maddesinde Gümrük laboratuvarlarının, kalite yönetim sistemi birimi, petrol, metal, gıda, temel kimya-polimer, tekstil-kağıt laboratuvarları, tahlilden artan numuneler, kimyasallar ve cam malzemeler için depolar, numunelerin kabul, arşiv, kayıt ve raporlama işlerinin yürütüldüğü numune kabul bölümü, personel ve laboratuvar yazışmalarının yürütüldüğü idari bölümden oluştuğu düzenlenmiş; "Tanımlar" başlıklı 4. maddesinde gıda birimi, tarım ve işlenmiş tarım ürünleri ve türevleri numunelerin analizlerinin yapıldığı laboratuvar birimi olarak, aynı maddenin dava konusu edilen (e) bendinde; "Laboratuvar birim sorumlusu, en az lisans düzeyinde kimya ve tekstil, gıda, petrol, fizik, kimya mühendisliği eğitimi almış ve gümrük laboratuvarlarında en az üç yıllık deneyime sahip laboratuvar şube müdürü tarafından görevlendirilen teknik personeli", (g) bendinde ise; "laboratuvar teknik personeli; müşteşarlığın gümrük laboratuvarlarındaki kimyager ve mühendis kadrolarına atanmış, en az lisans düzeyinde kimya veya tekstil, gıda, petrol, fizik ve kimya mühendisliği eğitimi almış personeli" olarak tanımlanmıştır.
7472 sayılı Ziraat Yüksek Mühendisliği Hakkında Kanunun 2. maddesinde; "Ziraat yüksek mühendisleri mesleki iştigal veya ihtısas sahaları dahilinde olmak üzere araştırma, ıslah, yetiştirme, toprak muhafaza, zirai mücadele, ziraat alet ve makinaları, bahçe mimarisi, toprak tasnifi, toprak, su, gıda, yem, kimyevi gübre, nebat tahlilleri, teknoloji, zootekni, zirai ekonomi gibi bilumum zirai hizmet ve faaliyetlerde bulunmaya, lisans aldıkları veya ihtısas yaptıkları sahalara ait keşif, plan ve projeleri hazırlamaya ve tatbik etmeye, bütün bu sahalarda gerekli kontrol, muayane, ekspertiz, ehlivukuf işlerini görmeye, raporlar tanzim etmeye, zirai danışma büroları ve laboratuvarları açmaya, hususi müessese ve işletmeler kurmaya ve idare etmeye veya bunların mesul müdürlüğünü ifaya salahiyetlidirler." hükmü; Ziraat Mühendislerinin Görev ve Yetkilerine İlişkin Tüzüğün "Laboratuvar Kurma ve İşletme" başlıklı 11. maddesinde, " Ziraat mühendisleri, lisans veya uzmanlık alanlarına göre, bitki, tohumluk, gübre, toprak, sulama suyu, tarım ilacı, yem, gıda, tarım alet ve makinaları, su ürünleri, bitki hastalık ve zararlıları, tarım ürünleriyle ilgili sıvı ve katı atıklar, tarım ürünleri üzerindeki ilaç kalıntıları konularında araştırma, kalite kontrolu, standart ve yönetmeliklere uygunluk gibi amaçlarla fiziksel, kimyasal ve mikrobiyolojik kontrol ve analizler yapmak üzere laboratuvar kurmaya ve işletmeye yetkilidirler." hükmü ile aynı Tüzüğün "Gıda Bilimi ve Teknolojisi" başlıklı 24. maddesinde, " Gıda bilimi ve teknolojisi alanında öğrenim görmüş ziraat mühendisleri, insanlar tarafından tüketilen gıda maddelerinin üretimi, işlenmesi, muhafazası, depolanması, ambalajlanması ve pazarlanması konularındaki fabrika, imalathane, mandıra ve benzeri tesislerle gıda kontrol laboratuvar ve hizmetlerinde teknik eleman ve sorumlu yönetici olarak çalışmaya, proje ve rapor düzenlemeye ve onaylamaya yetkilidirler" hükmü yer almaktadır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME :
7472 sayılı Yasa ve Ziraat Mühendislerinin Görev ve Yetkilerine İlişkin Tüzük hükümleri uyarınca ziraat mühendislerinin gıda tahlilleri yapmaya, laboratuvar açmaya, gıda kontrol laboratuvar ve hizmetlerinde teknik eleman ve sorumlu yönetici olarak çalışmaya yetkili oldukları açık olup, Yönetmeliğin dava konusu edilen bölümlerinde ziraat mühendislerine yer verilmemek suretiyle yapılan düzenlemede hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Öte yandan, davalı idarenin Gümrük Laboratuvarlarının görevlerinin, Türk Gümrük Tarife Cetvelinin uygulanması bakımından, eşyanın mahiyetinin ne olduğunu laboratuvar tahlili ile tayin etmek ve gümrük tarife istatistik pozisyonunu tespit etmekten ibaret olduğu yolundaki savunmasına da, dava konusu edilen düzenlemelerde, kimya/tekstil, gıda, petrol, fizik ve kimya mühendisliğine yer verilmesine rağmen ziraat mühendisliğine yer verilmemesinin nedenleri ortaya konulamadığından itibar edilmemiştir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. 31/10/2009 günlü, 27392 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Gümrük Laboratuvarlarının Faaliyetleri Hakkında Yönetmeliğin, "Tanımlar" başlıklı 4. maddesinin 1. fıkrasında yer alan, "laboratuvar birim sorumlusu" tanımının yapıldığı (e) bendi ile "laboratuvar teknik personeli" tanımının yapıldığı (g) bendinde ziraat mühendisi unvanına yer verilmemesi şeklindeki eksik düzenlemenin İPTALİNE;
2. Aşağıda dökümü yapılan … TL yargılama gideri ile karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesine göre belirlenen … -TL vekalet ücretinin davalı idarelerden alınarak davacıya verilmesine,
3. Davalı idarelerden alınan toplam … TL posta ücretinden kullanılan … TL'nin üzerinde bırakılmasına, kararın kesinleşmesinden sonra posta ücretlerinin aidiyetine göre taraflara iadesine,
4. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 22/11/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.