Danıştay İdare Dava Daireleri Kurulu 2021/2930 Esas 2021/2582 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Esas No : 2021/2930
Karar No : 2021/2582

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : ...Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. ...

KARŞI TARAF (DAVACILAR) : 1- ... Tekstil Ticaret ve Sanayi Limeted Şirketi
2- ...
VEKİLLERİ : Av. ...

İSTEMİN KONUSU : ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdare Dava Dairesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı ısrar kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: İstanbul ili, Avcılar ilçesi, ...Mahallesi, ...pafta, ...parsel sayılı taşınmazda bulunan yapıyla ilgili olarak 3194 sayılı İmar Kanunun 42. maddesi uyarınca ...tarih ve ...sayılı encümen kararı ile davacılara verilen imar para cezalarının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: .... İdare Mahkemesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararıyla;
Ruhsatlı yapının onaylı projesine aykırı olarak 5J aksındaki kolonun iptal edildiği, 1 aksındaki bodrum kat perdesinin yapılmadığı, ayrıca bodrum katta 1 aksı ve A aksı yönünde bahçe mesafeleri içinde büyüme yapıldığının 06/03/2015 tarihli yapı tatil tutanağı ile tespiti üzerine tesis edilen işlem üzerine açılan davada yaptırılan bilirkişi incelemesinde; ruhsat ve projesine aykırı olarak onaylı projesinde bulunan kolon ve betonarme perde duvarının yapılmamasının binanın taşıyıcı sisteminin tamamını ve statik hesaplarını etkileyen türde kusurlar olduğundan para cezası verilirken binanın tamamının alanı olan 1990,85 m²'nin aykırılıktan etkilenen alan olarak alınmasının yerinde olduğu, yapı sınıf ve grubunun (3/B) olarak belirlenmesinin uygun olduğu, 3194 sayılı Kanunun 42/2. maddesi (a) bendi uyarınca hesaplanan temel para cezasına aynı Kanunun (c) bendinde yer alan artırım sebeplerinden 4, 5, 11 ve 13. alt bentler uygulanmak suretiyle para cezasının hesaplandığı, bunlardan; c/4 alt bendi gereği afet tehlikesinde can ve mal emniyetini tehdit ettiği gerekçesiyle uygulanan artırımın sonradan tadilat ruhsatı alınmış olması nedeniyle uygulanmasının yerinde olmadığı, c/13 alt bendi gereği çevre ve görüntü kirliliğine sebebiyet verdiği gerekçesiyle uygulanan artırımın ise bu hususta somut bir tespit bulunmadığından uygulanmasının yerinde olmadığı tespitlerine yer verildiği; bu itibarla 1,990.85 m²'lik inşaat alanı üzerinden 3194 sayılı Kanunun 42. maddesi uyarınca toplam 152.009,46-TL para cezası verilmesine ilişkin 19/03/2015 tarihli encümen kararı ile verilen imar para cezasının; c/4 alt bendi gereği afet tehlikesinde can ve mal emniyetini tehdit ettiği gerekçesiyle uygulanan artırımın sonradan tadilat ruhsatı alınmış olması nedeniyle uygulanmasının yerinde olmadığı, c/13 alt bendi gereği çevre ve görüntü kirliliğine sebebiyet verdiği gerekçesiyle uygulanan artırımın ise bu hususta somut bir tespit bulunmadığından uygulanmasının yerinde olmadığı dikkate alınarak, 152.009,46-TL imar para cezasının; 42.maddenin c/4 bendi gereği verilen 59.606,05-TL ve c/13 bendi gereği verilen 11.921,21-TL sinde hukuka uyarlık, geri kalan 80.482,20-TL sinde hukuka aykırılık, yine aynı encümen kararında yer alan 42/3. madde uyarınca 2.994,34-TL imar para cezası verilmesinde ise bu cezanın aynı encümen kararı ile verilmesinde usule uygunluk olmadığı sonucuna ulaşıldığından dava konusu 19/03/2015 tarihli encümen kararı ile verilen 152.009,46-TL imar para cezasının 71.527,26-TL lik kısmın iptaline, 80.482,20-TL'lik kısmın reddine, aynı encümen kararı ile verilen 2.994,34-TL imar para cezasının iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti : ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdare Dava Dairesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararıyla;
Davacılara 3194 sayılı Kanunun 42. maddesinin hangi fıkrasına dayalı olarak para cezası verildiğinin encümen kararında gösterilmediği, 42.maddenin 3. fıkrası uyarınca ilgililere para cezası verilebilmesi için maddede belirtilen mükellefiyetlerin verilen süre içerisinde yerine getirilmemiş olması gerektiği dikkate alındığında davalı idarece imara aykırılığın 06/03/2015 tarihli yapı tatil tutanağı ile tespiti üzerine aykırılığın giderilmesi için süre verildiğine ve verilen süreye rağmen aykırılığın giderilmediğine ilişkin herhangi bir bilgi ve belgenin ve tespitin bulunmadığı, ayrıca Encümen kararında 42. maddenin 3. fıkrasının uygulandığının da belirtilmediği, bu durumda usulüne uygun düzenlenmeyen para cezası hesap cetveli dayanak alınarak verilen para cezasında hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesi ile davacıların istinaf talebinin kabulü ile Mahkeme kararının davanın reddine ilişkin kısmının kaldırılarak dava konusu işlemin 80.482,20 TL'lik kısmı iptal edilmiş, davalı idarenin istinaf talebi ise belirtilen gerekçeyle reddedilmiştir.
Daire kararının özeti: Danıştay Altıncı Dairesinin 17/12/2020 tarih ve E:2019/18396, K:2020/13120 sayılı kararıyla;
Bölge İdare Mahkemesi kararının 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesinin 2. fıkrası uyarınca para cezası verilmesine ilişkin kısmı hakkında;
Dayanak işlem olan 3194 sayılı Kanunun 32. maddesine uygun olarak yapıya asılmakla tebliğ edilen yapı tatil tutanağında, kesit ve kroki çizimleri ile de anılan uygulamaların ve büyümenin ne şekilde gerçekleştiğinin ölçümlerine yer verilmek suretiyle gösterildiği, bu itibarla yapının tespit anındaki inşaat durumunun somut olarak tespit ediildiği, idari para cezasının hesaplanmasına ilişkin hesap cetvelinde ise yapının sınıf ve grubu gibi sonradan dosya üzerinde yapılacak inceleme ile anlaşılabilecek ve açıklığa kavuşturulacak hususlarla birlikte aykırılık oluşturan alanın kaç metrekare olduğu bilgisine yer verildiği (cetvelin arkasında alan hesaplamasının ne şekilde yapıldığı gösterilmiştir), Encümen kararında da idari para cezasının 3194 sayılı Kanun’un 42. maddesi uyarınca verildiğinin belirtildiği anlaşılmıştır.
Bu durumda, yasal dayanağı açık olarak belirtilmiş bulunan işlemin kanuni idare ilkesine uygun olarak tesis edildiği hususunda şüphe bulunmadığından, işin esasının incelenmesi suretiyle karar verilmesi gerekirken, işin esasına girilmeden verilen Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesinin işlemi iptal eden kararında hukuki isabet bulunmadığı,
Bölge idare mahkemesi tarafından işin esasına girilerek verilecek kararda, dayanak işlemler olan yapı tatil tutanağının ve hesap cetvelinin gerekli şekli şartlarını taşıdıklarının dikkate alınacağının da tabii olduğu,
Bölge İdare Mahkemesi kararının 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesinin 3. fıkrası uyarınca para cezası verilmesine ilişkin kısmı yönünden;
Bakılan davada dava konusu ruhsata aykırılıkların 06/03/2015 tarihinde idare tarafından yapılan denetim ile tespit edildiği, anılan yapı tapı tatil zaptında yapının ruhsata uygun hale getirilmesi için yapı tatil zaptının yapıya asılarak tebliğinden itibaren, yapı tatil tutanağında davacıya ayrıca bir süre tanınmaması sebebi ile, bir ay beklendikten sonra işlem tesis edilmesi gerekirken, yapı tatil zaptının düzenlendiği tarihten on üç (13) gün sonra tesis edilen 19/03/2015 tarihli encümen kararı ile 3194 sayılı Kanunun 42. maddesinin 3. fıkrası uyarınca para cezası verildiği, davacının bu fıkra uyarınca cezalandırılmasının ön koşulu olan bir aylık süre tanınması şartının ise yerine getirilmediği,
Bu durumda; davacıya tanınan bir aylık süre beklenilmeden 3194 sayılı Kanunun 42. maddesinin 3. fıkrası uyarınca verilen para cezasında hukuka uyarlık bulunmadığından, dava konusu işlemin anılan fıkra uyarınca para cezası verilmesine ilişkin kısmında hukuka uyarlık, Bölge İdare Mahkemesi kararının bu kısmında ise sonucu itibarıyla isabetsizlik görülmediği gerekçesiyle ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdare Dava Dairesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının 3194 sayılı Kanunun 42/2 fıkrası uyarınca verilen para cezasına ilişkin kısmının bozulmasına 3194 sayılı Kanunun 42/3 fıkrası uyarınca verilen para cezasına ilişkin kısmının gerekçeli onanmasına karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi ısrar kararının özeti: ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdare Dava Dairesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararıyla;
Dava konusu para cezasının 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesinde belirlenen kriterlere uygun olarak belirlenip belirlenmediği ve işlemin hukuka uygun olup olmadığının, idare tarafından düzenlenen hesaplama raporuna göre incelenmesi gerektiği, uyuşmazlıkta, 19/03/2015 tarih ve 199 sayılı encümen kararında para cezasının 42. maddenin hangi fıkrası uyarınca verildiğine ilişkin herhangi bir bilgiye yer verilmediği gibi, 06/03/2015 tarihli yapı tatil tutanağı ile aykırılığın tespiti üzerine 3194 sayılı Kanunun 32.maddesinde yer alan mükellefiyetin verilen süreye rağmen yerine getirilmediği yönünde bir tespit olmaksızın ve davaya konu encümen kararında 3194 sayılı Kanun'un 42/3.maddesinin uygulandığı belirtilmeksizin bu fıkraya dayalı olarak para cezası verilmesinin mümkün olmadığı,
Usulüne uygun düzenlenmeyen para cezası hesaplama tablosu esas alınarak davacıya 3194 sayılı Kanun'un 42. maddesi uyarınca 152.009,46.-TL idari para cezası verilmesine ilişkin dava konusu işlemin 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesinin 2. fıkrası uyarınca 152.009,46.-TL para cezası verilmesine ilişkin kısmında hukuka uygunluk bulunmadığı, İdare Mahkemesince 42. maddenin hangi fıkrası uyarınca verildiği açık olmayan 152.009,46.-TL para cezasının tamamının iptaline karar verilmesi gerekirken, bu husus göz önünde bulundurulmaksızın para cezasına dair işlemin kısmen iptali, kısmen davanın reddi yolunda verilen kararın, davanın reddine (80.482,20.-TL) ilişkin kısmında hukuki isabet, iptale (71.527,26.-TL) ilişkin kısmında sonucu itibarıyla isabetsizlik görülmediği gerekçesiyle davacıların istinaf başvurusunun kabulü ile davanın reddine ilişkin kısım bakımından İdare Mahkemesi kararının kaldırılarak, bu kısım yönünden dava konusu işlemin iptali ile davalı idarenin istinaf başvurusunun bu gerekçeyle reddi yolundaki ilk kararda ısrar edilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, yapı tatil tutanağı ile ruhsat ve eklerine aykırılığı tespit edilen yapılara ilişkin, verilen bir aylık sürede ilgilisinin aykırılığı gidermediği veya ruhsat almadığı durumda, bu hususun usulüne uygun düzenlenmiş ikinci bir tespitle ortaya konulmasını gerektiren yasal bir düzenlemenin mevcut olmadığı, para cezasının verilmesi için bir aylık sürenin beklenilmesine gerek olmadığı gibi verilen bir aylık sürede aykırılıklar giderilse dahi bunun para cezası verilmesine engel olmadığı sadece yıkım kararı alınmasını engelleyeceği, hesap cetvelindeki miktarların yasada belirlenen miktar ve oranlara uygun olarak hesaplandığı ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacılar tarafından, savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ ...DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdare Dava Dairesi kararının temyize konu kısmının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 17. maddesinin ikinci fıkrası uyarınca davalı idarenin duruşma istemi yerinde görülmeyerek, gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
İstanbul ili, Avcılar ilçesi, ...Mahallesi, ...pafta, ...parsel sayılı taşınmazda bulunan yapıyla ilgili olarak şikayet üzerine yapılan inceleme neticesinde düzenlenen 06/03/2015 tarihli 1 no'lu yapı tatil tutanağı ile 3/B yapı sınıfındaki ruhsatlı yapının onaylı projesine aykırı olarak; 5J aksındaki kolonun iptal edildiği, 1 aksındaki bodrum kat B.A. perdenin yapılmadığı, ayrıca bodrum katta 1 aksı ve A aksı yönünde bahçe mesafeleri içinde büyüme yapılmak suretiyle cezaya konu toplam inşaat alanının 1.990,85 m² olarak tespit edilerek yapının ince imalat aşamasında iken mühürlenmesinin ardından dava konusu ...tarih ve ...sayılı Avcılar Belediye Encümeni kararı ile davacılara, yapı sahibi sıfatı ile 3194 sayılı Kanunun 42/2. ve 42/3 maddeleri uyarıca 152.009,46 TL, aynı zamanda yapının müteahhidi olmaları sıfatıyla da aynı Kanunun 42/3. maddesi uyarınca 2.994,34 TL para cezası verilmiştir.
Bunun üzerine görülmekte olan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
Anayasanın 8. maddesinde "Yürütme yetkisi ve görevi, Kanunlara uygun olarak kullanılır ve yerine getirilir" hükmüne ile 123. maddesinde, "İdare, kuruluş ve görevleriyle kanunla düzenlenir." hükmüne yer verilmiştir.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun bilirkişi konusunda yollamada bulunduğu 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 266. maddesinde; "Mahkeme, çözümü hukuk dışında, özel veya teknik bilgiyi gerektiren hâllerde, taraflardan birinin talebi üzerine yahut kendiliğinden, bilirkişinin oy ve görüşünün alınmasına karar verir. Hakimlik mesleğinin gerektirdiği genel ve hukuki bilgiyle çözümlenmesi mümkün olan konularda bilirkişiye başvurulmaz hükmüne, 269. maddesinde;" Bilirkişilik görevi, mahkemece yapılan davete uyup tayin edilen gün ve saatte mahkemede hazır bulunmayı, yemin etmeyi ve bilgisine başvurulan konuda süresinde oy ve görüşünü mahkemeye bildirmeyi kapsar." hükmüne, 279. maddesinin 4. fıkrasında; "Bilirkişi raporunda ve sözlü açıklamaları sırasında hukuki değerlendirmelerde bulunamaz" hükmüne yer verilmiştir.
3194 sayılı İmar Kanununun dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte bulunan haliyle, 42. maddesinin 2. fıkrasında; ruhsat alınmaksızın veya ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere veya imar mevzuatına aykırı olarak yapılan yapının sahibine, yapı müteahhidine veya aykırılığı altı iş günü içinde idareye bildirmeyen ilgili fenni mesullere yapının mülkiyet durumuna, bulunduğu alanın özelliğine, durumuna, niteliğine ve sınıfına, yerleşmeye ve çevreye etkisine, can ve mal emniyetini tehdit edip etmediğine ve aykırılığın büyüklüğüne göre, beşyüz Türk Lirasından az olmamak üzere, maddede öngörülen şekilde hesaplanan idari para cezaları uygulanacağı belirtilmiş, a) bendinde; Bakanlıkça belirlenen yapı sınıflarına ve gruplarına göre yapının inşaat alanı üzerinden hesaplanmak üzere, mevzuata aykırılığın her bir metrekaresi için para cezası uygulanacağı, aynı maddenin 3. fıkrasında; "18, 28, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 40 ve 41 inci maddelerde belirtilen mükellefiyetleri yerine getirmeyen veya bu maddelere aykırı davranan yapı veya parsel sahibine, harita, plan, etüt ve proje müelliflerine, fenni mesullere, yapı müteahhidine ve şantiye şefine, ilgisine göre ayrı ayrı olmak üzere ikibin Türk Lirası, bu fiillerin çevre ve sağlık şartlarına aykırı olması halinde dörtbin Türk Lirası, can ve mal emniyetini tehdit etmesi halinde altıbin Türk Lirası idari para cezası verilir." hükmüne yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dosyada mevcut para cezası hesaplama tablosunun incelenmesinden; 3194 sayılı Kanunun 42. maddesinin 2. fıkrasının (a) bendi uyarınca 1.990,85 m² inşaat alanı üzerinden III/B yapı sınıf ve grubuna göre temel para cezası 59.606,05.-TL olarak belirlendikten sonra 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesinin 2. fıkrasının (c) bendinin 4. alt bendi uyarınca 59.606,05.-TL, 5. alt bendi uyarınca 11.921,21.-TL, 11. alt bendi uyarınca 5.960,61.-TL ve 13. alt bendi uyarınca 11.921,21.-TL arttırım uygulanarak toplam ceza miktarının 149.015,13.-TL olarak tespit edildiği, bu miktara davacının yapı sahibi olması sebebi ile 3194 sayılı Kanun'un 42/3. maddesi uyarınca 2.994,34.-TL ilave edilerek yapı sahibi sıfatıyla toplam 152.009,46.-TL para cezası hesaplandığı, ayrıca davacının aynı zamanda yapı müteahhidi olması sebebi ile yapı müteahhidi sıfatıyla 2.994,34.-TL para cezası hesaplandığı ve bu tablo esas alınarak dava konusu encümen kararının tesis edildiği anlaşılmaktadır.
Dava konusu uyuşmazlık, yukarıda açıklanan şekilde ...tarih ve ...sayılı encümen kararı ile 3194 sayılı Kanun'un 42/2 ve 42/3. maddeleri uyarınca verilen 152.009,46.-TL ve 2.994,34-TL tutarında imar para cezalarına ilişkin olmakla birlikte; davacıya 3194 sayılı Kanun'un 42/3. maddesi uyarınca yapı müteahhidi sıfatıyla verilen 2.994,34 TL'lik imar para cezasının iptaline ilişkin Bölge İdare Mahkemesi kararının temyiz aşamasında gerekçesi değiştirilmek suretiyle onandığı görüldüğünden, uyuşmazlık, ısrara ilişkin kısım olan 152.009,46 TL tutarındaki imar para cezası yönünden incelenmiştir.
Bu çerçevede; dayanak işlem olan ve 3194 sayılı Kanunun 32. maddesine uygun olarak yapıya asılmakla tebliğ edilen yapı tatil tutanağında, kesit ve kroki çizimleri ile de anılan uygulamaların ve büyümenin ne şekilde gerçekleştiğinin ölçümlerine yer verilmek suretiyle gösterildiği, bu itibarla yapının tespit anındaki inşaat durumunun somut olarak tespit edildiği, idari para cezasının hesaplanmasına ilişkin hesap cetvelinde ise yapının sınıf ve grubu gibi sonradan dosya üzerinde yapılacak inceleme ile anlaşılabilecek ve açıklığa kavuşturulacak hususlarla birlikte aykırılık oluşturan alanın kaç metrekare olduğu bilgisine yer verildiği, Encümen kararında da idari para cezasının 3194 sayılı Kanun’un 42. maddesi uyarınca verildiğinin belirtildiği ve bu encümen kararının eki mahiyetindeki hesap tablosunun incelenmesinden para cezalarının ne sebeple verildiğinin anlaşılabildiği görülmektedir.
Bu durumda, yasal dayanağı açık olarak belirtilmiş bulunan işlemin kanuni idare ilkesine uygun olarak tesis edildiği hususunda şüphe bulunmamaktadır. Aksi yaklaşım şekilci bir bakış açısı ile can ve mal güvenliği ile düzenli bir çevrede yaşam hakkı bakımından önem arz eden imar hukukuna uygun yapılaşılması zorunluluğunun ihlal edildiği halleri yaptırımsız bırakarak kamu düzenini bozucu bir etki yaratacaktır.
Bu çerçevede, 152.009,46 TL tutarındaki imar para cezasının 2.994,34.-TL'lik kısmının davacıya yapı sahibi sıfatıyla 3194 sayılı Kanun'un 42/3. maddesi uyarıca verildiği, geriye kalan 149.015,13.-TL'lik kısmının ise 42/2. maddeye göre verilen temel ceza üzerinden yine aynı maddeye göre artırılarak verildiği kabulünden hareketle dosyada mevcut belgeler ve bilirkişi raporu dikkate alınarak işin esası hakkında karar verilmesi gerekirken işlemin belirsizlik içerdiği genel gerekçesi ile tümünün iptal edilmesi yönündeki kararda hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1.Davalı idarenin temyiz isteminin kabulüne;
2.Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle kısmen iptaline, kısmen davanın reddine ilişkin İdare Mahkemesi kararına yönelik yapılan istinaf başvurusunun kabulü ile davanın reddine ilişkin kısmın kaldırılması ve bu kısım yönünden işlemin iptali, iptale ilişkin kısım yönünden ise gerekçenin değiştirilmesi yolundaki ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdare Dava Dairesinin temyize konu ...tarih ve E:..., K:...sayılı ısrar kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdare Dava Dairesine gönderilmesine, 22/11/2021 tarihinde kesin olarak oybirliği ile karar verildi.