Danıştay 9. Daire 2021/3373 Esas 2021/5217 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
DOKUZUNCU DAİRE
Esas No : 2021/3373
Karar No : 2021/5217

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Başkanlığı - …
VEKİLİ : Av. …

DAVALI YANINDA MÜDAHİL
TALEBİNDE VE
TEMYİZ İSTEMİNDE BULUNAN : … Genel Müdürlüğü - …
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF : … İnşaat Akaryakıt Madencilik Tarım Otomotiv
Mühendislik San. ve Tic.Ltd.Şti.
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi ... Vergi Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü tarafından muhtelif tarihlerde yapılan ihalelere ilişkin olarak 2014/Eylül, 2015/Mart, 2016/Şubat, 2017/Ağustos, Eylül,Ekim, 2018/Ocak,Aralık, 2019/Şubat ve Aralık dönemlerinde ödenen toplam 662.341,10 TL tutarındaki ihale kararı damga vergisinin iadesi talebiyle yapılan düzeltme şikayet başvurusunun zımnen reddi işleminin iptali ile ödenen tutarın tecil faiziyle iadesi istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... Vergi Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla; uyuşmazlığa konu ihale kararlarını alan Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü'nün 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununa ekli I ve II sayılı cetvellerde genel ve özel bütçe kapsamındaki kamu idareleri arasında sayılmadığından, 488 sayılı Kanunun 8. maddesinde belirtilen resmi daire sıfatını haiz olmadığı ve damga vergisinden muaf tutulmadığının anlaşıldığı, bu durumda; ihale kararlarına ilişkin damga vergisinin mükellefi, ihaleyi yapan ve ihale kararında imzası bulunan Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü olduğundan, mükellefi ve sorumlusu olmayan davacıdan "ihale karar pulu" adı altında damga vergisi tahsil edilmesinde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle, kabul edip, dava konusu zımnen ret işleminin iptali ile 662.341,10 TL tutarındaki ihale kararı damga vergisinin tahsil tarihinden itibaren işleyecek tecil faiziyle birlikte iadesine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti:İstinaf başvurusuna konu Vergi Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve davacı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI: Davalı idare tarafından, uyuşmazlığa konu damga vergilerinin, bu vergilerin mükellefi olan Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü tarafından beyan edilip ödendiği, anılan ihale kararlarının damga vergisinden istisna olduğuna dair herhangi bir kanun hükmü bulunmadığı hususları dikkate alındığında, davacı şirket tarafından ihale makamına yapılan ödemenin vergi dairesine yapılan bir ödeme olarak değerlendirilmesinin mümkün bulunmadığı, dolayısıyla uyuşmazlığın 213 sayılı Vergi Usul Kanunu kapsamında değerlendirilmesinin ve vergi mahkemesinde dava konusu edilmesinin mümkün olmadığı iddiasıyla kararın bozulması istenilmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI: Yasal dayanaktan yoksun olan temyiz isteminin reddi gerektiği yolundadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'İN DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Bölge İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Dokuzuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, işin esasına geçildi ve gereği görüşüldü:

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Bölge idare mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen incelenerek bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, davalı tarafından dilekçede ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
Davalı yanında müdahale talebinde bulunan Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü'nün temyiz isteminin ise, müdahale istemi reddedildiğinden ve davada taraf veya müdahil olmadığından esasının incelenme olanağı bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı idarenin temyiz isteminin reddine, davalı yanında müdahale talebinde bulunanın temyiz isteminin incelenmeksizin reddine,
2. Davanın, yukarıda özetlenen gerekçeyle kabulüne ilişkin Vergi Mahkemesi kararına karşı yapılan davalı istinaf başvurusunu reddeden … Bölge İdare Mahkemesi ... Vergi Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının ONANMASINA,
3. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 50. maddesi uyarınca, kararının taraflara tebliğini ve bir örneğinin de … Bölge İdare Mahkemesi … Vergi Dava Dairesi'ne gönderilmesini teminen dosyanın … Vergi Mahkemesine gönderilmesine, 09/11/2021 tarihinde, kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.


T.C.
D A N I Ş T A Y
DOKUZUNCU DAİRE
Esas No : 2021/3373
Karar No : 2021/5217

MÜDAHALE İSTEMİ HAKKINDA KARAR

… İnşaat Akaryakıt Madencilik Tarım Otomotiv Mühendislik San. ve Tic.Ltd.Şti. vekili tarafından, … Genel Müdürlüğü tarafından muhtelif tarihlerde yapılan ihalelere ilişkin olarak 2014/Eylül, 2015/Mart, 2016/Şubat, 2017/Ağustos, Eylül,Ekim, 2018/Ocak,Aralık, 2019/Şubat ve Aralık dönemlerinde ödenen toplam 662.341,10 TL tutarındaki ihale kararı damga vergisinin iadesi talebiyle yapılan düzeltme şikayet başvurusunun zımnen reddi işleminin iptali ile ödenen tutarın tecil faiziyle birlikte iadesi istemiyle, … Başkanlığına karşı açılan davanın kabulü yolunda verilen … Vergi Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararına yönelik davalı idarece yapılan istinaf başvurusunu reddeden … Bölge İdare Mahkemesi ... Vergi Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararına karşı davalı idarenin temyiz isteminde bulunmasından sonra, … Genel Müdürlüğü vekili Av. … tarafından verilen, davalı yanında davaya müdahale istemini içeren dilekçe incelenerek gereği görüşüldü:

2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 31. maddesinde, üçüncü kişilerin davaya katılması konusunda Hukuk Muhakemeleri Kanunu hükümlerinin uygulanacağı, ancak davanın ihbarının Danıştay, mahkeme veya hakim tarafından re'sen yapılacağı öngörülmüş olup; 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 66. maddesinde de, üçüncü kişinin, davayı kazanmasında hukukî yararı bulunan taraf yanında ve ona yardımcı olmak amacıyla, tahkikat sona erinceye kadar, fer'î müdahil olarak davada yer alabileceği kurala bağlanmıştır.
"Tahkikatın sona ermesi" ise aynı Kanun'un 184. ve 185. maddelerinde, hakimin veya mahkemenin, tahkikatı gerektiren bir husus kalmadığını görmesi ve bu durumu taraflara açıklaması şeklinde tanımlanmıştır.
Ayrıca, 6100 sayılı Kanun'un kanun yollarını düzenleyen 341. ve devamındaki maddelerinde istinaf kanun yolunda belirli hallerde tahkikat yapılabileceği yönünde hükümler bulunmakla birlikte temyiz kanun yolunda tahkikata ilişkin herhangi bir hüküm yer almamıştır. Diğer yandan, istinaf kanun yoluna ilişkin olarak "Yapılamayacak İşlemler" başlıklı 357. maddede; bölge adliye mahkemesi hukuk dairelerinde davaya müdahale talebinde bulunulamayacağı kurala bağlanmıştır. Anılan düzenlemenin gerekçesinde de açıkça, davaya müdahale müessesinin niteliği itibarıyla ancak ilk derece mahkemesinde yarar sağlayacağı öngörülerek istinaf aşamasında davaya katılma olanağı tanınmadığı belirtilmiştir.
Yukarıda yer alan mevzuatın değerlendirilmesinden, müdahale isteminin ilk derece mahkemesinde ve karar verilinceye kadar istenebileceği, idari yargılama usulünde de davanın ihbarının Danıştay, mahkeme veya hakim tarafından re'sen yapılması gerekliliği de göz önüne alındığında, … Genel Müdürlüğü'ne, … Vergi Mahkemesinin 15/10/2020 tarihli ara kararıyla işbu davanın "ihbar" edildiği, anılan kararın 27/10/2020 tarihinde tebliğ edildiği, ancak katılma talebini içeren dilekçenin verilen on günlük sürede sunulmadığı, davanın karara bağlandığı tarihten sonra, istinaf aşamasında verildiği, 30/06/2021 tarihli dilekçe ile de hem katılma talebinde hem de temyiz isteminde bulunulduğu görüldüğünden, … Genel Müdürlüğü tarafından, tahkikatın sona ermesinden ve vergi mahkemesince karar verilmesinden sonra, temyiz aşamasında verilen dilekçe ile yapılan katılma isteminin reddi gerekmektedir.
Açıklanan nedenlerle; … Genel Müdürlüğü davalı yanında davaya MÜDAHALE İSTEMİNİN REDDİNE, kararın taraflara ve … Genel Müdürlüğüne bildirilmesine, 09/11/2021 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.

KARŞI OY: 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 31. maddesinde, üçüncü kişilerin davaya katılması konusunda Hukuk Muhakemeleri Kanunu hükümlerinin uygulanacağı öngörülmüş olup; 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 66. maddesinde de, üçüncü kişinin, davayı kazanmasında hukukî yararı bulunan taraf yanında ve ona yardımcı olmak amacıyla, tahkikat sona erinceye kadar, fer'î müdahil olarak davada yer alabileceği kurala bağlanmıştır.
Yargılama usulleri ve bu usullerle çözüme bağlanacak uyuşmazlıkların birbiriyle yakın ilişki içinde oldukları, medeni yargılama hukukunun, özel hukuk alanında, tarafların öznel haklarının çatıştığı uyuşmazlıkların çözümünde uygulanacağı, idari yargılama hukukunun ise idari işlem ve eylemlerin hukuka uygunluğunun yargı yolu ile denetlenmesinde uygulanacağı ve öznel hakların korunması amacına değil, idarenin hukuka uygunluğunun sağlanması ile kamu yararının gerçekleşmesine hizmet edeceği açıktır.
Doğrudan kamu yararının gerçekleşmesi amacına hizmet eden idari yargılama hukukunda "kendiliğinden araştırma ilkesi" geçerlidir ve hâkim, medeni yargılama hukukuna göre daha etkin bir konumdadır. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 20. maddesinde düzenlenen bu ilkeye göre, medeni yargılama hukukundan farklı olarak, mahkeme, davadaki olguları ve delilleri kendiliğinden araştırır. Medeni yargılama hukukunda ise delilleri taraflar toplar ve mahkemeye sunar.
Bu iki yargılama hukukunun birbirinden ayrışık olmasına ve farklı usul kanunları bulunmasına rağmen, idari yargılama hukuku (2577 sayılı Kanunu'nun 31. maddesi) bazı konularda medeni yargılama hukukuna atıf yapmıştır. Bu atıfla birlikte 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nda düzenlenen kimi kurumlar idari yargılamanın özellikleri dikkate alınarak uygulanmaktadır. 6100 sayılı Kanun'un "taraflarca hazırlama ilkesine" göre düzenlenen fer'i müdahale kurumunun, idari yargılamanın kendine özgü kuralları dikkate alınmadan uygulanması halinde kamu yararının gerçekleşmesinde bir kısım sıkıntılar yaşanabilecektir.
Üçüncü kişilerin davaya müdahalesi, idari yargının özellikleri ve temel ilkeleri açısından özel hukuktan farklı olarak anlaşılması ve uygulanması gereken bir usul müessesesidir. Bu bağlamda, idari yargının tek ve nihaî amacının taraflar arasındaki uyuşmazlığı çözmek olmadığı, aynı zamanda idarenin hukuka uygun hareket etmesini sağlamak olduğunun göz önüne alınması gerekmektedir.
Bu itibarla, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 20. maddesinde düzenlenen "kendiliğinden araştırma ilkesi" göz önünde bulundurulduğunda, hukuki yararının bulunması kaydıyla, üçüncü kişinin davaya müdahalesinin, kanun yolu dahil olmak üzere davanın her aşamasında olabileceğinin kabulü, idari yargılama hukukunun temel ilkelerine uygun düşmektedir.
Bu durumda, temyiz aşamasında da müdahale isteminde bulunulabileceğinden ve davada verilecek karar, uyuşmazlığa konu ihale kararı damga vergisinin mükellefi olması itibarıyla … Genel Müdürlüğü'nün hukuki durumunu da etkileyeceğinden, müdahale isteminin kabulü gerektiği görüşüyle aksi yönde oluşan çoğunluk kararına katılmıyorum.