MAHKEMESİ : ............ Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi

K A R A R

Dosyadaki yazılara, toplanan delillere, hükmün dayandığı gerektirici nedenlere göre davacının aşağıdaki bendin kapsamı dışındaki diğer temyiz itirazlarının reddine,
A)Davacı İstemi :
Davacı, 5434 sayılı Kanun kapsamında sigortalı olan ve 2005 yılında vefat eden eşinden dolayı ...... aylığı bağlandığını, ...... sigortalısı olan ve 1979 yılında vefat eden babasından da kendisine 2011 yılından itibaren yetim aylığı bağlandığını, ......un babasından dolayı almakta olduğu yetim aylığını kestiğini ve borç çıkardığını belirterek ......ından yapılan kesintinin durdurulmasına ve yapılan kesintinin kendisine iadesine karar verilmesini talep etmiştir
B)Davalı Cevabı :
Davalı ...... vekili, işlemlerinin usul ve yasaya uygun olduğunu belirterek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
C)İlk Derece Mahkemesi Gerekçesi ve kararı :
Mahkemenin, Davanın, 04/09/1979 tarihinde ...... babasından dolayı davacının yetim aylığı almasına ilişkin olduğu, davacının eşi ...... Koçyiğit"in vefatı sebebiyle 4/c kapsamında ...... ...... aylığı aldığı, bu aylığı alırken 26/09/2011 tarihinde müracaat ederek vefat eden babasından kalan yetim ......ını almak istediği, davalı ...... tarafından talebinin kabul edilerek 26/02/2012 tarihinde babasından 4/b kapsamında yetim ......ının bağlandığı, davalı ......un 05/03/2015 tarihli yazısı ile ......ın kesilmesini bildirdiği ve ödenen paranın iadesini talep ettiği, davalı ......un sigortalının ...... tarihindeki geçeril mevzuat gereği uygulama yapılması gerektiği ve geçimini sağlayacak başka geliri olmamak üzere şartların belirlendiği, yapılan işlemin kişi hatası olarak nitelendirildiği, ......ca yayınlanan 22/06/2013 tarih 2013/26 sayılı genelgede sigortalının ...... tarihindeki mevzuatın uygulanacağının bildirildiği, genelge uyarınca işlem yapılıp ......un kendi yaptığı işlemi Kişi Hatası olarak iptal edip geriye dönük ...... kesintisi ve ödenen ......ların geriye istenmesinin yasaya aykırı olduğu anlaşıldığından, gerekçesi tatminkar bilirkişi raporuna da itibar edilerek davanın kabulüne karar vermek gerekmiş, gerekçesine dayandığı anlaşılmaktadır.
Mahkemece,Davanın KABULÜ ile, Davalı ...... tarafından davacının ......ından yapılan 866,80-TL "nin davacıya iadesine, Davalı ...... tarafından davacının ......ından yapılan kesinti ve geri ödeme işleminin iptaline, karar verilmiştir.
D)...... Mahkemesi Kararı ve Gerekçesi :
Bu tür ...... sigortasından aylık tahsislerinde, ayrık durumlar dışında genel kural olarak hakkı doğuran olay tarihinde yürürlükte olan yasal mevzuatın uygulanması gerekmekte olup, buna göre sigortalı babanın yaşamını yitirdiği 04.07.1979 tarihi itibarıyla davanın yasal dayanağı 1479 Sayılı Kanun"un 04.05.1979 tarihinde yürürlüğe giren 2229 Sayılı Kanunla değişik 2. Fıkrasının (c) bendi oluşturmaktadır. Anılan maddeye göre ...... çocuklarına aylık bağlanabilmesi için geçimini sağlayacak başka bir gelirinin olmaması koşulu aranmıştır.
Somut olayda; davacı yönünden ...... eşinden aylık aldığı gözetildiğinde geçimini sağlayacak başka bir geliri olmama koşulu gerçekleşmediğinden davanın reddi yerine kabulü doğru olmadığından davalı tarafın istinaf başvurusunun kabulü ile HMK 353/1-b maddesinin 2. alt bendi gereğince kararın kaldırılarak davanın reddine karar verilmesi gerektiği tespit edilmiş ve aşağıdaki gibi hüküm kurulmuştur.
E)Temyiz :
Davacı temyiz dilekçesinde ; ...... tarafından kazanılmış hak ilkesinin gözetilmediğini ve ......un hatası ile ...... işleminin kişi hatası olarak değerlendirilerek ...... kesintisi ve ödenen ......ların kendisinden istendiğini, bu işlemin mahkemece alınan bilirkişi raporundaki Yargıtay kararına ve yasaya aykırı olduğunu,...... başvuru tarihi ve genelge tarihi dikkate alınmadan verilen ...... Mahkemesi kararının bozulmasını talep etmiştir.
F) Delillerin Değerlendirilmesi ve Gerekçe :
Dosya içindeki kayıt ve belgelerden; davacıya 5434 sayılı Kanun kapsamında sigortalı olan ve 10/12/2005 tarihinde ...... eşinden dolayı kendisine ...... aylığı bağlandığı, 04/09/1979 tarihinde vefat eden 1479 sayılı Kanun kapsamında ...... sigortalısı babasıdan dolayı da kendisine 26/10/2011 tarihi itibariyle yetim aylığı bağlandığı, ...... tarafından aylığın iptaline karar verilerek borç çıkarıldığı ve ......tan kesinti yapıldığı anlaşılmıştır
Uyuşmazlık, davacının eşinin ......ü nedeniyle 5434 sayılı Yasa uyarınca aldığı ...... aylığı yanında, 1479 sayılı Yasaya tabi olan anne veya babasının ......ü nedeniyle ayrıca ...... aylığı alıp alamayacağı noktasında toplanmaktadır.
Davanın yasal dayanağını oluşturan yasal mevzuata gelince;
4956 sayılı Yasa, 08.08.2001 tarihi itibarıyla yürürlüğe girmiş ve bu kez 1479 sayılı Yasanın 45/c maddesi "yaşları ne olursa olsun evli olmayan, evli olmakla beraber sonradan boşanan veya ...... kalan ve bu Yasa ile diğer ......... Yasaları kapsamında çalışmayan, bu yasalar kapsamındaki çalışmalarından dolayı gelir veya aylık almayan ...... çocuklarının her birine %25"i," oranında aylık bağlanır şeklinde değiştirilmiştir.
Aynı Yasa ile 1479 sayılı Yasanın 46/2 maddesine, "Ancak, evliliğin son bulması ile kocasından da aylık almaya hak kazanan ...... çocuklarına bu aylıklardan fazla olan ödenir." hükmü getirilmiştir.4956 sayılı Yasa ile 1479 sayılı Yasaya eklenen Ek madde 3"e göre 2926 sayılı Yasa kapsamında olanlar bakımından 1479 sayılı Yasa hükümleri uygulanacaktır.
......un bu yasal değişiklikler sırasında ...... çocukları bakımından uygulamasına gelince; davalı ......, 4956 sayılı Yasa ile 08.08.2003 tarihinde yapılan değişiklikten sonra, 45/2. madde hükmünde yer alan " bu Yasa ile diğer ......... Yasaları kapsamında çalışmayan, bu yasalar kapsamındaki çalışmalarından dolayı gelir veya aylık almayan ...... çocuklarının her birine " aylık bağlanır" hükmünü dikkate alarak, 08.08. 2003 tarihinden sonra hak sahipleri yararına getirilen yasal düzenleme uyarınca bu tarihten önce ...... ...... sigortalılarının ...... çocuklarına da ...... aylığı bağlamıştır. ......, farklı sigortalılık kanunlarına göre bağlanan aylıklar söz konusu olduğundan 1479 sayılı Yasanın 46/2 maddesini hiçbir zaman uygulamamıştır. Zira, 1479 Yasanın 46/2. maddesi aynı yasa kapsamında hem ana veya baba ile kocadan hak edilen aylıklardan fazla olanın bağlanacağını ifade etmektedir.
......... ......u 2011/58 sayılı genelgesinin 90. sayfasında yer alan örnek:3 te, "5434 sayılı Yasaya göre eşten ve 1479 sayılı Yasaya göre babadan 5510 sayılı Yasanın 4/1-a maddesinden aynı anda ...... aylığı alınabileceğini, Aynı genelgenin 99. sayfasında, "eşten 506, anneden 5434, ve babadan 1479 sayılı yasalar kapsamında her üç aylığın tam olarak bağlanabileceğini örnek göstermiştir.
Davalı ......, yeni bir yasal düzenleme olmadığı halde 2013/ 26 sayılı Genelgesiyle farklı uygulamaya başlamış, 1479 sayılı Yasa ile ilgili olarak, 01.10.1972-03.10.2000 ve 08.08.2001-01.08.2003 dönemleri içerisinde ...... sigortalılar yönünden, sigortalının geçimini sağlayacak bir geliri bulunmama koşulu varsa aylık bağlanacağını kabul etmiştir. Genelge, 04.10.2000-07.08.2001 ve 08.08.2003-01.10.2008 döneminde ...... sigortalılar bakımından da, "1479 sayılı Kanun ve diğer ......... kanunları kapsamında çalışmayan, bu kanunlar kapsamında kendi çalışmalarından dolayı gelir ve aylık almayan" ...... çocuklarına aylık bağlanacağını düzenlemiştir.
Davalı ......, 04.10.2000-01.08.2001 ve 07.08.2003-01.10.2008 döneminde ...... ...... sigortalılarının ...... çocuklarına aylık bağlamış ve daha önce bağlanan aylıklara, ...... eşlerinden dolayı 5434 veya 506 sayılı Yasalardan bağlanan ...... aylığının engel olmadığını kabul etmiştir. ...... çocuklarına dönemlerde ...... ana veya babalarından dolayı 1479 sayılı Yasa kapsımında bağlanan aylıklar için iptal işlemi yapılmamıştır.
Davalı ......, diğer aylıklara dokunmazken, 01.10.1972-03.10.2000 ve 08.08.2001-01.08.2003 döneminde ...... sigortalıların hak sahibi ...... çocuklarına sonraki lehe olan yasal düzenlemeler gereğince bağladığı ...... aylıklarını, diğer ......... kanunlarına göre eşlerinden bağlanan ...... aylıklarını gelir testine tabi tutmuştur. ......, geçimini sağlayacak gelirleri bulunduğu gerekçesiyle bağlanan aylıkları iptal etmiş ve ödenen aylıklar nedeniyle borç tahakkuk ettirmiştir.
Son olarak, ... Emeklilik İşlemleri Genel Müdürlüğü 02.09.2017 gün ve 333-03003-E-5040387 tarihle "Genel Yazı" ile, 01.10.1972-03.10.2000 ve 08.08.2001- 01.08.2003 dönemlerinde ......lerin ...... çocuklarına gelir testi yapılmadan, kendi sigortalılıkları veya kendi sigortalılıkları nedeniyle bağlanan gelir ve aylık almamaları halinde ...... aylıklarının bağlanmasına Yönetim Kurulunca karar verildiğini bildirmiştir.
Gerçekten, davalı ...... bu son işlemi ile ...... çocuklarına bağladığı aylıkları, 1479 sayılı Yasaya aykırı olarak kestiğini veya bağlamadığını kabul etmiştir. Ancak ... kestiği aylıkları yönetim Kurulu Kararı uyarınca 2016 Ekim ayından itibaren yeniden bağlamasına karşın, daha önce ödediği aylıkları borç kaydetmiş ve tahsil ettiği aylıkları da iade etmemiştir.
Davanın reddine karar veren mahkemeler, Yargıtay 10. Hukuk Dairesi Kararlarına dayalı olarak 1479 sayılı Yasanın 4956 sayılı Yasa ile değişik 46/2 maddesine göre hem kocadan hem ana veya babadan aylığı hak kazanılması durumunda fazla ödeneceği gerekçesine dayanmaktadır. Bu değerlendirme, ......... hukukunun genel yapısının gözden kaçırmaktadır. 5510 sayılı Yasanın yürürlüğe girmesinden önce, ...... ......u, ...... ve .........ayrı ayrı tüzel kişiliğe sahip ayrı ayrı yasalara göre sosyal güvence sağlayan ......lardır. Her bir Yasa kendi sigortalıları açısından hüküm ifade eder. Açıkça atıf yapılmadıkça diğer yasa hükümleri dikkate alınamaz. Zira 45/3. maddedeki "1479 sayılı Kanun ve diğer ......... kanunları kapsamında çalışmayan, bu kanunlar kapsamında çalışmalarından dolayı gelir ve aylık almayan" ...... çocuklarına aylık bağlanacağı ifadesi bu niteliktedir. Bu ifade dahi ...... çocuklarının, diğer ......... ......larından kendi çalışmaları dışında (kocalarından- çocuklarından) aylık almalarını 1479 sayılı Yasaya tabi ana veya babadan ...... aylığı bağlanmasına engel olarak kabul etmemektir. Özetle, 1479 sayılı Yasanın 46/2. maddesi hükmü sadece 1479 sayılı Yasaya göre hem kocadan hem ana veya babadan ...... aylığına hak kazanılması halinde uygulanabilir. Öteyandan, 5510 sayılı Yasanın geçici 1. maddesine göre, ...... aylıklarının bağlanmasında vs..yürürlükten kalkan 1479, 506, 2926, 2925 sayılı Yasa hükümleri uygulanacağından, 5510 sayılı Yasanın 54. maddesinin de somut uyuşmazlıkta uygulama yeri yoktur.
Sigortalılık hakkı veya sigortalılıktan kaynaklanan yaşlılık aylığı hakkı veya ...... aylığı hakkı, asla tamamen hakdüşürücü süreye tabi olmadığı gibi zamanaşımına da uğramaz. 1479 sayılı Yasanın 43. maddesine göre ...... aylıklarının beş yıl geçtikten sonra talep edilmesi halinde talep tarihinden itibaren ...... aylığının bağlanması gerekmektedir. ......sının 10. maddesine göre "Herkes ...kanun önünde eşittir. Devlet organları ve idare makamları bütün işlemlerinde kanun önünde eşitlik ilkesine uygun hareket etmek zorundadırlar" 1479 sayılı Yasanın 4956 sayılı Yasa ile değişik 45/c maddesinde yer alan, " yaşları ne olursa olsun evli olmayan, evli olmakla beraber sonradan boşanan veya ...... kalan ve bu Yasa ile diğer ......... Yasaları kapsamında çalışmayan, bu yasalar kapsamındaki çalışmalarından dolayı gelir veya aylık almayan ...... çocuklarının her birine %25"i," oranında aylık bağlanır" hükmü yasanın yürürlük tarihinden önce ...... sigortalıların ...... çocukları için de uygulanmalıdır. Çeşitli yasal değişiklikler nedeniyle hak sahipleri açısından ...... tarihlerine göre dört ayrı dönemin ikisi yönünden aylık bağlanması diğer iki dönem yönünden aylık bağlanmaması gerektiği yönündeki yorum açıkça ......sında yer alan eşitlik kuralına aykırı olduğu gibi genel hukuk ilkelerine de aykırıdır.
......un, yukarıda sözü edilen genel yazı ile hak sahiplerine sonraki bir tarihte aylık bağlaması uyuşmazlığı sona erdirmemektedir.
Öte yandan, malüllük, yaşlılık ve ...... sigortasına ilişkin bazı geçiş hükümlerini düzenleyen 5510 sayılı Yasanın geçici 1. maddesinin 2. bendine göre, 17/7/1964 tarihli ve 506 sayılı, 2/9/1971 tarihli ve 1479 sayılı, 17/10/1983 tarihli ve 2925 sayılı, bu Kanunla mülga 17/10/1983 tarihli ve 2926 sayılı kanunlara göre bağlanan veya hak kazanan; aylık, gelir ve diğer ödenekler ile 8/2/2006 tarihli ve 5454 sayılı Kanunun 1 inci maddesine göre ödenmekte olan ek ödemenin verilmesine devam edilir. Bu gelir ve aylıkların durum değişikliği nedeniyle artırılması, azaltılması, kesilmesi veya yeniden bağlanmasında, bu Kanunla yürürlükten kaldırılan ilgili kanun hükümlerinin uygulanacağı düzenlenmiştir.
Bu maddi ve hukuki olgular göz önünde bulundurulmaksızın, ...... Mahkemesince ,davalının istinaf başvurusunun reddine karar verilmesi gerekirken, kabulüne karar verilmesi, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O halde, davacının bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
G)SONUÇ:
Temyiz olunan ...... Mahkemesi kararının, yukarıda yazılı sebeplerden dolayı 6100 sayılı HMK"nun 373/1. maddeleri uyarınca BOZULMASINA, dosyanın ...... Mahkemesine gönderilmesine, temyiz harcının istek halinde davacıya iadesine, 09/04/2018 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.