MAHKEMESİ : ......... Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi

Taraflar arasındaki tespit davası nedeniyle ...... Mahkemesince verilen hükmün davacı vekilince duruşmalı olarak temyiz edilmesi üzerine temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan sonra düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okundu, temyiz konusu hükme ilişkin dava, HMK’nun 369. maddesinde sayılı ve sınırlı olarak gösterilen hallerden hiçbirine uymadığından Yargıtay incelemesinin duruşmalı olarak yapılmasına ilişkin isteğin reddine karar verildikten sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tesbit edildi.

K A R A R

Dosyadaki yazılara, toplanan delillere, hükmün dayandığı gerektirici nedenlere göre davacının aşağıdaki bendin kapsamı dışındaki diğer temyiz itirazlarının reddine,
A)Davacı İstemi :
Davacı, 5434 sayılı Kanun kapsamında ...... olan eşinden dolayı ...... aylığı bağlandığını, ............ ......sı olan ve 1980 yılında vefat eden......sından da kendisine 2002 yılından itibaren ...... aylığı bağlandığını, ............sından dolayı almakta olduğu ...... aylığını kestiğini ve kesilen aylığın yeniden bağlanmasına karar verilmesini talep etmiştir
B)Davalı Cevabı :
Davalı Kurum vekili, işlemlerinin usul ve yasaya uygun olduğunu belirterek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
C)İlk Derece Mahkemesi Gerekçesi ve kararı :
1479 sayılı Kanunun “...... aylığının kesilmesi” başlıklı 46. maddesinin 2. fıkrasına, “Ancak evliliğin son bulması ile......sından da ...... almaya hak kazanan ......na bu ......lardan fazla olanı ödenir.” cümlesi eklenmiş, ancak, söz konusu KHK, Anayasa Mahkemesi’nin 08.08.2001 tarihinde yürürlüğe giren 26.10.2000 gün 61/34 sayılı kararı ile iptal edilmiştir.
İptale konu düzenleme daha sonra bu kez kanun koyucu tarafından 02.08.2003 tarihinde yürürlüğe giren ve anılan (c) bendini değiştiren 4956 sayılı Kanunun 23. maddesiyle benimsenerek, ......nın evli olmayan/boşanan/...... kalan ......na ...... aylığı bağlanabilmesi için “geçimini sağlayacak başka bir geliri olmamak” şartı, “bu Kanun ile diğer ...... Kanunları kapsamında çalışmama, bu Kanunlar kapsamındaki çalışmalarından dolayı gelir veya ...... almama” olarak değiştirilmiş, aynı zamanda 46. maddenin 2. fıkrasına da “Ancak evliliğin son bulması ile......sından da ...... almaya hak kazanan ......na bu ......lardan fazla olanı ödenir.” cümlesi yeniden eklenmiştir.
Diğer taraftan 5510 sayılı Kanunun 01.10.2008 tarihinde yürürlüğe giren ve “...... aylığının hak sahiplerine paylaştırılması” başlığını taşıyan 34. maddesinde, ......nın evli olmayan, boşanan, ...... kalan kızlarına ...... aylığı bağlanabilmesi, bu Kanun kapsamında veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmama veya kendi ......lığı nedeniyle gelir veya ...... bağlanmamış olma koşullarına bağlanmış, “...... ve gelirlerin birleşmesi” başlıklı 54. maddede ise bu Kanuna göre bağlanacak ...... ve gelirlerin birleşmesi durumunda, hem eşinden, hem de.........ndan ...... aylığına hak kazananlara, tercihine göre eşinden ya da.........ndan bağlanacak aylığının bağlanacağı hüküm altına alınmıştır. Mahkemece, davanın reddine karar verilmiştir
D)...... Mahkemesi Kararı ve Gerekçesi :
Davanan dayanağını 5510 SY"nın 96. Maddesi hükmü oluşturmaktadır. Davacı ...... eşinden maaş alırken bu defa daha önce ............sından ...... talebinde bulunmuş, maaş bağlanmış ancak daha sonra kesilmiş yersiz ödeme çıkarılmıştır.
Davacının ............sından da ...... bağlanması için yasal koşulları taşımadığı açıktır. Kurum işlemi yerindedir.İncelenen mahkeme kararının usul ve esas yönünden hukuka uygun olduğu gerekçesiyle gerekçesiyle esastan reddine karar vermiştir.
E)Temyiz :
Davacı temyiz nedenleri :
Davacı vekili, Davacının her iki maaşı da alma hakkı bulunduğunu ve Kurum işleminin hatalı olduğunu belirterek kararın bozularak davanın kabulüne karar verilmesi talep edilmiştir.
F) Delillerin Değerlendirilmesi ve Gerekçe :
Dosya içindeki kayıt ve belgelerden; davacıya 5434 sayılı Kanun kapsamında ...... olan ve 13/05/1993 tarihinde ...... eşinden dolayı kendisine 01/06/1993 tarihinde ...... aylığı bağlandığı, 24/05/1980 tarihinde vefat eden 1479 sayılı Kanun kapsamında ............ ......sı......sıdan dolayı da kendisine 01/10/2002 tarihi itibariyle ...... aylığı bağlandığı, Kurum tarafından aylığın iptaline karar verilerek ...... çıkarıldığı anlaşılmıştır
Uyuşmazlık, davacının eşinin ......ü nedeniyle 5434 sayılı Yasa uyarınca aldığı ...... aylığı yanında, 1479 sayılı Yasaya tabi olan anne veya......sının ......ü nedeniyle ayrıca ...... aylığı alıp alamayacağı noktasında toplanmaktadır.
Davanın yasal dayanağını oluşturan yasal mevzuata gelince;
4956 sayılı Yasa, 08.08.2001 tarihi itibarıyla yürürlüğe girmiş ve bu kez 1479 sayılı Yasanın 45/c maddesi "yaşları ne olursa olsun evli olmayan, evli olmakla beraber sonradan boşanan veya ...... kalan ve bu Yasa ile diğer ...... Yasaları kapsamında çalışmayan, bu yasalar kapsamındaki çalışmalarından dolayı gelir veya ...... almayan ......nın her birine %25"i," oranında ...... bağlanır şeklinde değiştirilmiştir.
Aynı Yasa ile 1479 sayılı Yasanın 46/2 maddesine, "Ancak, evliliğin son bulması ile......sından da ...... almaya hak kazanan ......na bu ......lardan fazla olan ödenir." hükmü getirilmiştir.
4956 sayılı Yasa ile 1479 sayılı Yasaya eklenen Ek madde 3"e göre 2926 sayılı Yasa kapsamında olanlar bakımından 1479 sayılı Yasa hükümleri uygulanacaktır.
...... bu yasal değişiklikler sırasında ...... bakımından uygulamasına gelince; davalı Kurum, 4956 sayılı Yasa ile 08.08.2003 tarihinde yapılan değişiklikten sonra, 45/2. madde hükmünde yer alan " bu Yasa ile diğer ...... Yasaları kapsamında çalışmayan, bu yasalar kapsamındaki çalışmalarından dolayı gelir veya ...... almayan ......nın her birine " ...... bağlanır" hükmünü dikkate alarak, 08.08. 2003 tarihinden sonra hak sahipleri yararına getirilen yasal düzenleme uyarınca bu tarihten önce ...... ............ ......larının ......na da ...... aylığı bağlamıştır. Kurum, farklı ......lık kanunlarına göre bağlanan ......lar söz konusu olduğundan 1479 sayılı Yasanın 46/2 maddesini hiçbir zaman uygulamamıştır. Zira, 1479 Yasanın 46/2. maddesi aynı yasa kapsamında hem ana veya...... ile......dan hak edilen ......lardan fazla olanın bağlanacağını ifade etmektedir.
...... Kurumu 2011/58 sayılı genelgesinin 90. sayfasında yer alan örnek:3 te, "5434 sayılı Yasaya göre eşten ve 1479 sayılı Yasaya göre......dan 5510 sayılı Yasanın 4/1-a maddesinden aynı anda ...... aylığı alınabileceğini, Aynı genelgenin 99. sayfasında, "eşten 506, anneden 5434, ve......dan 1479 sayılı yasalar kapsamında her üç aylığın tam olarak bağlanabileceğini örnek göstermiştir.
Davalı Kurum, yeni bir yasal düzenleme olmadığı halde 2013/ 26 sayılı Genelgesiyle farklı uygulamaya başlamış, 1479 sayılı Yasa ile ilgili olarak, 01.10.1972-03.10.2000 ve 08.08.2001-01.08.2003 dönemleri içerisinde ...... ......lar yönünden, ......nın geçimini sağlayacak bir geliri bulunmama koşulu varsa ...... bağlanacağını kabul etmiştir. Genelge, 04.10.2000-07.08.2001 ve 08.08.2003-01.10.2008 döneminde ...... ......lar bakımından da, "1479 sayılı Kanun ve diğer ...... kanunları kapsamında çalışmayan, bu kanunlar kapsamında kendi çalışmalarından dolayı gelir ve ...... almayan" ......na ...... bağlanacağını düzenlemiştir.
Davalı Kurum, 04.10.2000-01.08.2001 ve 07.08.2003-01.10.2008 döneminde ...... ............ ......larının ......na ...... bağlamış ve daha önce bağlanan ......lara, ...... eşlerinden dolayı 5434 veya 506 sayılı Yasalardan bağlanan ...... aylığının engel olmadığını kabul etmiştir. ......na dönemlerde ...... ana veya......larından dolayı 1479 sayılı Yasa kapsımında bağlanan ......lar için iptal işlemi yapılmamıştır.
Davalı Kurum, diğer ......lara dokunmazken, 01.10.1972-03.10.2000 ve 08.08.2001-01.08.2003 döneminde ...... ......ların hak sahibi ......na sonraki lehe olan yasal düzenlemeler gereğince bağladığı ...... ......larını, diğer ...... kanunlarına göre eşlerinden bağlanan ...... ......larını gelir testine tabi tutmuştur. Kurum, geçimini sağlayacak gelirleri bulunduğu gerekçesiyle bağlanan ......ları iptal etmiş ve ödenen ......lar nedeniyle ...... tahakkuk ettirmiştir.
Son olarak, .........Müdürlüğü 02.09.2017 gün ve 333-03003-E-5040387 tarihle "Genel Yazı" ile, 01.10.1972-03.10.2000 ve 08.08.2001- 01.08.2003 dönemlerinde ......lerin ......na gelir testi yapılmadan, kendi ......lıkları veya kendi ......lıkları nedeniyle bağlanan gelir ve ...... almamaları halinde ...... ......larının bağlanmasına Yönetim Kurulunca karar verildiğini bildirmiştir.
Gerçekten, davalı Kurum bu son işlemi ile ......na bağladığı ......ları, 1479 sayılı Yasaya aykırı olarak kestiğini veya bağlamadığını kabul etmiştir. Ancak SGK kestiği ......ları yönetim Kurulu Kararı uyarınca 2016 Ekim ayından itibaren yeniden bağlamasına karşın, daha önce ödediği ......ları ...... kaydetmiş ve tahsil ettiği ......ları da iade etmemiştir.
Davanın reddine karar veren mahkemeler, Yargıtay 10. Hukuk Dairesi Kararlarına dayalı olarak 1479 sayılı Yasanın 4956 sayılı Yasa ile değişik 46/2 maddesine göre hem......dan hem ana veya......dan aylığı hak kazanılması durumunda fazla ödeneceği gerekçesine dayanmaktadır. Bu değerlendirme, ...... hukukunun genel yapısının gözden kaçırmaktadır. 5510 sayılı Yasanın yürürlüğe girmesinden önce, Sosyal Sigortalar Kurumu, ............ ve ...... ayrı ayrı ...... kişiliğe sahip ayrı ayrı yasalara göre sosyal güvence sağlayan Kurumlardır. Her bir Yasa kendi ......ları açısından hüküm ifade eder. Açıkça atıf yapılmadıkça diğer yasa hükümleri dikkate alınamaz. Zira 45/3. maddedeki "1479 sayılı Kanun ve diğer ...... kanunları kapsamında çalışmayan, bu kanunlar kapsamında çalışmalarından dolayı gelir ve ...... almayan" ......na ...... bağlanacağı ifadesi bu niteliktedir. Bu ifade dahi ......nın, diğer ...... kurumlarından kendi çalışmaları dışında (.........) ...... almalarını 1479 sayılı Yasaya tabi ana veya......dan ...... aylığı bağlanmasına engel olarak kabul etmemektir. Özetle, 1479 sayılı Yasanın 46/2. maddesi hükmü sadece 1479 sayılı Yasaya göre hem......dan hem ana veya......dan ...... aylığına hak kazanılması halinde uygulanabilir. Öteyandan, 5510 sayılı Yasanın geçici 1. maddesine göre, ...... ......larının bağlanmasında vs..yürürlükten kalkan 1479, 506, 2926, 2925 sayılı Yasa hükümleri uygulanacağından, 5510 sayılı Yasanın 54. maddesinin de somut uyuşmazlıkta uygulama yeri yoktur.
......lık hakkı veya ......lıktan kaynaklanan yaşlılık aylığı hakkı veya ...... aylığı hakkı, asla tamamen hakdüşürücü süreye tabi olmadığı gibi zamanaşımına da uğramaz. 1479 sayılı Yasanın 43. maddesine göre ...... ......larının beş yıl geçtikten sonra talep edilmesi halinde talep tarihinden itibaren ...... aylığının bağlanması gerekmektedir. ......sının 10. maddesine göre "Herkes ...kanun önünde eşittir. Devlet organları ve idare makamları bütün işlemlerinde kanun önünde eşitlik ilkesine uygun hareket etmek zorundadırlar" 1479 sayılı Yasanın 4956 sayılı Yasa ile değişik 45/c maddesinde yer alan, " yaşları ne olursa olsun evli olmayan, evli olmakla beraber sonradan boşanan veya ...... kalan ve bu Yasa ile diğer ...... Yasaları kapsamında çalışmayan, bu yasalar kapsamındaki çalışmalarından dolayı gelir veya ...... almayan ......nın her birine %25"i," oranında ...... bağlanır" hükmü yasanın yürürlük tarihinden önce ...... ......ların ...... için de uygulanmalıdır. Çeşitli yasal değişiklikler nedeniyle hak sahipleri açısından ...... tarihlerine göre dört ayrı dönemin ikisi yönünden ...... bağlanması diğer iki dönem yönünden ...... bağlanmaması gerektiği yönündeki yorum açıkça ......sında yer alan eşitlik kuralına aykırı olduğu gibi genel hukuk ilkelerine de aykırıdır.
......, yukarıda sözü edilen genel yazı ile hak sahiplerine sonraki bir tarihte ...... bağlaması uyuşmazlığı sona erdirmemektedir.
Öte yandan, malüllük, yaşlılık ve ...... sigortasına ilişkin bazı geçiş hükümlerini düzenleyen 5510 sayılı Yasanın geçici 1. maddesinin 2. bendine göre, 17/7/1964 tarihli ve 506 sayılı, 2/9/1971 tarihli ve 1479 sayılı, 17/10/1983 tarihli ve 2925 sayılı, bu Kanunla mülga 17/10/1983 tarihli ve 2926 sayılı kanunlara göre bağlanan veya hak kazanan; ......, gelir ve diğer ödenekler ile 8/2/2006 tarihli ve 5454 sayılı Kanunun 1 inci maddesine göre ödenmekte olan ek ödemenin verilmesine devam edilir. Bu gelir ve ......ların durum değişikliği nedeniyle artırılması, azaltılması, kesilmesi veya yeniden bağlanmasında, bu Kanunla yürürlükten kaldırılan ilgili kanun hükümlerinin uygulanacağı düzenlenmiştir.
Bu maddi ve hukuki olgular göz önünde bulundurulmaksızın, ...... Mahkemesince ,davalının ...... başvurusunun reddine karar verilmesi gerekirken, kabulüne karar verilmesi, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O halde, davacının bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
G)SONUÇ:
Temyiz olunan ...... Mahkemesi kararının, yukarıda yazılı sebeplerden dolayı 6100 sayılı HMK"nun 373/1. maddeleri uyarınca BOZULMASINA, temyiz harvcının istek halinde davacıya iadesine, dosyanın ...... Mahkemesine gönderilmesine, 09/04/2018 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.