Bölge Adliye
Mahkemesi : ... Bölge Adliye Mahkemesi .... Hukuk Dairesi


Dava, yargılamanın yenilenmesi istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın reddine dair verilen karara karşı davalı vekili tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 8.Hukuk Dairesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesince verilen kararın, davalı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi

I-İSTEM
Davalı, ... 3.İş Mahkemesi"nin 2014/121 E., 2015/308 K. ve 2016/525 E., 2017/241 K. sayılı dosyalarında, Kurum tarafından kendisine yapılan yersiz ödemelerin tahsili için davalar açıldığı, yersiz tedavi giderinin tahsiline ilişkin ilk davada davanın reddi ile lehine hüküm verildiği halde, yersiz aylıkların tahsiline ilişkin ikinci davada ise dava kabul edilerek aleyhinde hüküm kurulduğu, dolayısıyla aynı konu ile ilgili iki davada farklı kararlar verildiğini belirterek ... 3.İş Mahkemesi"nin 2016/525 esas sayılı dosyasında yargılamanın yenilenmesini talep etmiştir.
II-CEVAP
Davalı kurum yargılamanın yenilenmesi nedenlerinin bulunmadığını belirterek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.


III-MAHKEME KARARI
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
Mahkemece, davalı yanın yargılamanın yenilenmesi isteminin reddine karar verildi.
B-BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
... Bölge Adliye Mahkemesi, usul ve esas açısından ilk derece mahkemesi kararını yerinde bulmak suretiyle; davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar vermiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Davalı yargılamanın yenilenmesi sebebinin var olduğu, davanın kabulüne karar verilmesi gerekirken reddine karar verilmesinin yerinde olmadığından bahisle kararın bozulmasını talep etmiştir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
01/10/2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 56. maddesinin ikinci fıkrasıdır. Fıkrada: “Eşinden boşandığı halde, boşandığı eşiyle fiilen birlikte yaşadığı belirlenen eş ve çocukların, bağlanmış olan gelir ve aylıkları kesilir. Bu kişilere ödenmiş olan tutarlar, 96. madde hükümlerine göre geri alınır.” düzenlemesine yer verilmiştir. Düzenleme ile ölen sigortalının kız çocuğu veya dul eşi yönünden, boşanılan eşle boşanma sonrasında fiilen birlikte olma durumunda, ölüm aylığının kesilmesi ve ödenmiş aylıkların geri alınması öngörülmektedir. Buna göre, daha önce sosyal güvenlik kanunlarında yer almayan, boşanılan eşle fiilen birlikte yaşama olgusu, gelir veya aylık kesme nedeni ve bağlama engeli olarak benimsenmiştir.
... 3.İş Mahkemesi"nin 2014/121 E. 2015/308 K.sayılı dosyasında; Davacı kurum tarafından boşandığı eşiyle birlikte yaşadığı tespit edilen davalıya yapılan yersiz tedavi giderinin tahsili amacıyla yapılan icra takibine vaki itirazın iptali talebiyle 14.03.2014 tarihinde dava açıldığı, davalının boşandıktan sonra eski eşiyle yaşamadığının ispatlandığından bahisle davanın reddine 11.05.2015 tarihinde kesin olarak karar verildiği anlaşılmaktadır.
Diğer yandan ... 3. İş Mahkemesi"nin 2016/525 E. 2017/241 K. sayılı dosyasında; Davacı kurum tarafından boşandığı eşiyle birlikte yaşadığı tespit edilen davalıya ödenen yersiz aylıkların tahsilinin talep edildiği, davanın 07.11.2016 tarihinde açıldığı, mahkemece kurum işleminin yerinde olduğu kabul edilerek 11.05.2017 tarihinde davanın kabulüne karar verildiği, tarafların istinaf yoluna gitmemesi üzerine hükmün 01.03.2018 tarihinde kesinleştiği görülmüştür.
Somut dosyada; davalı, ... 3.İş Mahkemesinin 2014/121 E., 2015/308 K. ve 2016/525 E., 2017/241 K. sayılı dosyalarında, kurum tarafından kendisine yapılan yersiz ödemelerin tahsili için davalar açıldığı, yersiz tedavi giderinin tahsiline ilişkin ilk davada davanın reddi ile lehine hüküm verildiği halde, yersiz aylıkların tahsiline ilişkin ikinci davada ise dava kabul edilerek aleyhinde hüküm kurulduğu, dolayısıyla aynı konu ile ilgili iki davada farklı kararlar verildiğini belirterek ... 3.İş Mahkemesinin 2016/525 esas sayılı dosyasında yargılamanın yenilenmesini talep etmiştir. Mahkemece her iki davanın tarafları ve hukuki sebeplerinin de aynı olduğu anlaşılmakta ise de müddeabihlerinin,dava konularının farklı olduğunun anlaşıldığından bahisle davanın reddine karar verilmiştir. Dosya içerisinde bulunan bilgi ve belgelerden, davalının ..."den 13/09/2004 tarihinde boşandığı, 12/01/2012 tarihinde tekrar aynı kişi ile evlendiği, babası Vecihi Taner"in 24/06/2001 tarihinde vefat ettiği, davalıya 01/11/2008 tarihinden itibaren bağlanan yetim aylığının kesildiği ve 01/11/2008-31/01/2012 tarihleri arasında yersiz ödenen tedavi gideri ile aylıkların borç kaydedildiği, yersiz ödenen tedavi gideri ve aylıkların tahsili hususunda açılan davalarda farklı hükümler verildiği anlaşılmaktadır.
6100 sayılı HMK"nun yargılamanın iadesi başlıklı 374.maddesine göre yargılamanın iadesi kesin olarak verilen veya kesinleşmiş olan hükümlere karşı istenebilir. Aynı yasanın 375.maddesinde ise hangi hallerde yargılamanın iadesine gidilebileceği tahdidi olarak sayılmıştır. Buna göre aynı maddenin (ı) bendinde "bir davada verilen hükmün kesinleşmesinden sonra tarafları, konusu ve sebebi aynı olan ikinci davada, öncekine aykırı bir hüküm verilmiş ve bu hükmünde kesinleşmiş olması" yargılamanın iadesi sebebi olarak gösterilmiştir. 377. maddede ise yargılamanın yenilenmesini isteme süresinin (ı) bendine dayanıldığı durumda ilam zamanaşımı süresi kadar olduğu belirtilmiştir.
Ancak, tarafları, dava sebebi ve konusu aynı olan bir dava hakkında birbirine aykırı kesinleşmiş iki hüküm bulunması halinde, birinci hüküm lehine olan taraf HUMK"nun 237. maddesinde (HMK. m. 303) açıklanan kesin hükmün sonuçlarından istifade etmektedir. Kesin hüküm nedeniyle önceki günlü kesinleşmiş karar HUMK"nun 237. maddesi hükmünce tarafları bağlar. Bu nedenle yargılamanın iadesi talebi üzerine, ikinci hükmün iptaline karar verilir (HMUK. 450/II, HMK. 380). Bundan dolayı, sadece ikinci hükmün iptali için yargılamanın iadesi yoluna başvurulabilir.
HMK 375. madde dikkate alınarak aynı maddi olguya dayalı olarak davalardan birinin red diğerinin kabul edilmesi ve her iki davanın kesinleşmiş olması yargılamanın yenilenmesi sebebidir. Her iki davaya konu talebin dayandığı olgu 5510 sayılı yasanın 56/son madde de belirtilen düzenleme kapsamında birlikte yaşama olgusunun varlığı ve ya yokluğunun belirlenmesi sonucuna bağlıdır. Davalardan birinde birlikte yaşamanın varlığı ile aylıkların istirdadının kabulüne diğerinde ise birlikte yaşama olmadığının kabulü ile yersiz sağlık yardımının tahsili talebinin reddine karar verilmesi ve kararların kesinleşmesi sonucu aynı olgu kapsamında kesinleşmiş farklı kararların varlığı karşısında somut dosyada yargılamanın iadesi sebebinin bulunduğu gözetilmelidir.
Diğer bir anlatımla her iki davada da uyuşmazlığın özü kurumun yersiz ödeme çıkarttığı dönemde davalının boşandığı eşiyle birlikte yaşayıp yaşamadığının tespit edilmesidir. Davalarda öncelikle bu hususun açıklığa kavuşturularak daha sonra kurumun istirdat talebinin irdelenmesi gerekir. Bu itibarla davacı kurumun ayrı ayrı dava açmak suretiyle bir davada yersiz tedavi giderini, diğer davada yersiz aylıkları talep etmesi HMK 375/ı kapsamında sonucu değiştirmediği ve tarafları, konusu ve sebebi aynı olan iki davada farklı hükümler verildiğinin kabulü gerekir.
Yukarıda belirtilen maddi ve hukuki olgular değerlendirilerek inceleme yapılması gerekirken yazılı şekilde karar verilmiş olması usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O hâlde, davalı vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin kararı kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: ... Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi kararının HMK’nın 373/1 maddesi gereği kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine, peşin yatırılan harcın istek halinde davalıya iadesine, 18.10.2021 gününde oybirliğiyle karar verildi.