Danıştay 13. Daire 2021/3629 Esas 2021/3183 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2021/3629
Karar No:2021/3183

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
KARŞI TARAF (DAVALI) : … Valiliği
MÜDAHİL (DAVALI İDARE YANINDA) : …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN_KONUSU : … İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E: …, K: … sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Batman ili, Merkez ilçesi, … Köyü, … ada, … parsel sayılı yerde bulunan ve mülkiyeti Hazine'ye ait 96,11 m² yüzölçümlü taşınmazın, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun 45. maddesi uyarınca satışı için 30/09/2020 tarihinde yapılan ihalenin iptaline ilişkin … tarih ve … sayılı işlemin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi'nce "davanın süre aşımı nedeniyle reddi" yolundaki kararının Dairemizin 24/02/2021 tarih ve E:2021/82, K:2021/666 sayılı kararıyla bozulması üzerine, bozma kararına uyularak verilen kararda; bir kamu malının satışından mümkün olduğunca en yüksek gelir elde edilmesinin kamunun yararına olacağından, muhammen bedelin aşılmış olduğu durumlarda dahi, söz konusu taşınmazın daha yüksek bir fiyatla değerlendirilebileceğine dair somut bulguların varlığı hâlinde, ita amirince ihalenin iptal edilmesi yolunda takdir yetkisinin kullanılmasının hukuka uygun olacağı, 2886 sayılı Kanun'un 47. maddesi uyarınca, ihaleye katılabilmek için, isteklilerin geçici teminat vermiş olması yeterli olup, ihaleden önce geçici teminat bedelini idarenin hesabına yatıran fakat buna dair belgeyi ihale saatinde sunmayan isteklinin ihale yerinden çıkarılmasının “ihalede rekabetin sağlanması” ilkesine aykırılık teşkil edeceği, bu durumda; ihaleyi yapma, teklifleri değerlendirme, kârlılık ve verimlilik bakımından en uygun teklifi belirleme ve ihaleyi iptal etme konularında takdir yetkisi bulunan davalı idarece, ihalede açıklık ve rekabetin sağlanması ilkeleri ile kamu yararı gözetilerek, geçici teminat bedelini Kanun'un aradığı şartlarda yatıran isteklinin ihaleye alınmaması nedeniyle ihalede gerekli rekabet ortamının sağlanamadığı gerekçesine istinaden, takdir yetkisi çerçevesinde ihalenin iptaline karar verildiği anlaşıldığından, dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle dava konusu işlem hukuka uygun bulunarak davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, müdahilin imar değişikliği başvurusu üzerine ihale konusu taşınmazın müdahilin arsanına birleştirildiği, müdahil tarafından kişiye özel karar alınmasının sağlandığı, müdahilin ihaleye fesat karıştırarak dava konusu ihaleyi iptal ettirdiği, dava konusu işlemin hukuka aykırı olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMALARI : Davalı idare ve müdahil tarafından savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'İN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile Mahkeme kararının Dairemiz kararında belirtilen gerekçeyle onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
ESAS YÖNÜNDEN:
MADDİ OLAY :
Batman ili, Merkez ilçesi, … Köyü, … ada, … parsel sayılı yerde bulunan ve mülkiyeti Hazine'ye ait 96,11 m² yüzölçümlü taşınmazın, 2886 sayılı Kanun'un 45. maddesi uyarınca satışı için 30/09/2020 tarihinde ihale yapıldığı, ihaleye toplam üç isteklinin katıldığı, geçici teminat bedelini yatırdığına ilişkin belgeleri ibraz edememesi üzerine müdahilin ihale dışı bırakılarak ihale yerinden çıkarıldığı, ihaleye davacı ve diğer bir istekli ile devam edildiği ve ihalede en yüksek teklifin davacı tarafından verildiği, aktarılan süreç neticesinde ihale dışı bırakılan müdahil tarafından ihale sonucuna itirazda bulunulması nedeniyle ihalenin onaylanmadığı ve Bakanlıktan görüş talep edildiği, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Milli Emlak Genel Müdürlüğü'nün … tarih ve … sayılı yazısı ile rekabetin sağlanmasını teminen söz konusu satış ihalesinin onaylanmayarak 272.000,00-TL bedel üzerinden tekrar ihaleye çıkarılması yönünde görüş bildirildiği, bunun üzerine davalı idare tarafından ihalenin iptali ve tekrar ihale yapılmasına ilişkin … tarih ve … sayılı işlemin tesis edildiği, ihalenin iptaline ilişkin kararın … tarih ve … sayılı işlem ile davacıya bildirildiği görülmüştür.
Davacı tarafından davalı idareye sunulan 23/10/2020 tarihli dilekçe ile, ihalenin iptalini gerektirecek hiçbir hukukî gerekçenin mevcut olmadığı belirtilerek komisyon kararının gözden geçirilmesinin talep edildiği, davalı idarenin … tarih ve … sayılı işlemi ile davacının itirazının reddedildiği, bunun üzerine bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

İLGİLİ MEVZUAT:
2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun ''İlkeler'' başlıklı 2. Maddesinin 1. fıkrasında, ''Bu Kanun'un yürütülmesinde, ihtiyaçların en iyi şekilde, uygun şartlarla ve zamanında karşılanması ve ihalede açıklık ve rekabetin sağlanması esastır.'; ''İhale kararlarının onayı veya iptal edilmesi'' başlıklı 31. maddesinde, ''İhale komisyonları tarafından alınan ihale kararları, ita amirlerince karar tarihinden itibaren en geç 15 iş günü içinde onaylanır veya iptal edilir. İta amirince karar iptal edilirse ihale hükümsüz sayılır...'' kuralları yer almıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME :
İdare, 2886 sayılı Kanun'a göre yapılan ihalede açıklık ve rekabetin sağlanması ilkelerine göre ihaleyi gerçekleştirmek zorundadır. Anılan Kanun'un 31. maddesi ile, itâ âmirlerine 15 gün içinde ihaleyi onaylama ya da onaylamayarak iptal etme konusunda tanınan yetki, ihale işlemlerinin sadece mevzuata uygunluğunu denetlemeye yönelik olmayıp, aynı zamanda ihale konusu işin özelliklerini, benzer işlere ilişkin diğer ihalelerin sonuçlarını ve ihalede oluşan fiyatın piyasa şartlarına uygun olup olmadığını en iyi bilebilecek durumda bulunması nedeniyle itâ âmirinin yerindelik denetimi yaparak Hazine menfaatini koruması amacıyla düzenlenmiştir. Nitekim, ihaleye katılanlar arasında yapılan anlaşmalar veya bazı katılımcıların ihaleden çekilmeye zorlanmaları veya belli paylar karşılığında piyasa şartlarına uygun olmayan teklifler vermeye ikna edilmeleri yoluyla kamu kaynaklarının haksız biçimde özel kişi veya kuruluşlara aktarılması şeklinde gelişen olaylara ülkemizde rastlandığı bilinen bir husustur. Bütün bu gerçekleri göz önünde tutan kanun koyucu, son kez genel bir değerlendirme yaparak idare menfaatini kollamak üzere itâ âmirine sözü edilen yetkiyi tanımıştır.
Bu itibarla, hem hukuka uygunluk hem de yerindelik denetimi yapan itâ âmiri tarafından bu konuda alınan idari kararın yargısal denetiminin de özellik arz edeceği açıktır. Başka bir anlatımla, 2886 sayılı Kanun'un 31. maddesi ile itâ âmirine ihale komisyonu kararlarını onaylama zorunluluğu getirilmemesi nedeniyle, anılan madde ile itâ âmirine tanınan yetkinin ihaleyi onaylamama yönünde kullanılması hâlinde, bu yetkinin kamu yararına kullanıldığının ispatı bakımından, itâ âmirince hukuken kesin delil niteliği taşıyan belgelere dayanılması gibi bir zorunluluk bulunmamaktadır. Bu nedenle, ihaleyi onaylamama işleminin idari davaya konu edilmesi hâlinde gerek davalı idarenin mahkemeye yapacağı açıklamalar ve sunduğu belgeler ve gerekse mahkemece re'sen yapılacak araştırma sonucunda elde edilen bulgular, işlemde kamu yararına aykırılık bulunmadığını ortaya koyar nitelikte ise, ihaleyi onaylamama işleminin hukuka aykırılığından bahsedilemeyecektir..
İdare, 2886 sayılı Kanun'da yer alan ihalede açıklık ve rekabetin sağlanması ilkelerine göre ihaleyi gerçekleştirmek zorundadır. Yeterli rekabetin sağlanamaması hâlinde ihalenin ana amacının gerçekleşemeyeceği ve dolayısıyla ihaleden beklenen faydanın sağlanamayacağı açıktır.
Bu çerçevede, bir kamu malının satışından mümkün olduğunca en yüksek gelir elde edilmesi kamunun yararına olacağından, taşınmazın daha yüksek bir fiyatla değerlendirilebileceğine dair somut bulguların varlığı hâlinde, ita amirince ihalenin iptal edilmesi yolunda takdir yetkisinin kullanılarak ihalenin iptaline karar verilebilecektir.
Olayda, ihale dışı bırakılan müdahilin başvurusu üzerine yapılan incelemede, geçici teminatı ihale öncesinde yatırmasına rağmen bunu tevsik edici belgeleri basılı olarak idareye sunmadığı için ihaleye alınmadığının anlaşıldığı, bunun üzerine rekabetin sağlanmasını teminen ihalenin iptal edilmesine ve ihale sonucunda oluşan 272.000,00-TL bedel üzerinden tekrar ihaleye çıkılmasına karar verildiği görülmektedir.
Bu durumda, yukarıda yer verilen açıklamalar ışığında, ihaleyi yapma, teklifleri değerlendirme, kârlılık ve verimlilik bakımından en uygun teklifi belirleme ve ihaleyi iptal etme konularında takdir yetkisi bulunan davalı idarece, ihalede rekabetin sağlanması ilkesi ile kamu yararı gözetilerek ve yapılan ihalede ortaya çıkan özel durum dikkate alınarak 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun kendisine tanıdığı takdir yetkisi çerçevesinde ihalenin iptal edildiği anlaşıldığından, anılan ihalenin iptal edilmesine ilişkin dava konusu işlemde hukuka aykırılık, davanın reddi yönündeki temyize konu İdare Mahkemesi kararında sonucu itibarıyla hukukî isabetsizlik bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin reddine,
2. Davanın reddi yolundaki … İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E: …, K: … sayılı temyize konu kararında, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde sayılan bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmadığından anılan Mahkeme kararının yukarıda belirtilen GEREKÇEYLE ONANMASINA,
3. Temyiz giderlerinin istemde bulunan üzerinde bırakılmasına,
4. Posta giderleri avansından artan tutarın davacıya iadesine,
5. Kullanılmayan … -TL yürütmeyi durdurma harcının istemi hâlinde davacıya idareye iadesine,
6. Dosyanın anılan Mahkeme'ye gönderilmesine,
7. 2577 sayılı Kanun'un 20/A maddesinin ikinci fıkrasının (i) bendi uyarınca kesin olarak (karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere), 06/10/2021 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.

(X) KARŞI OY :
2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun "Açık teklif usulünde ihale" başlıklı 47. maddesinde; komisyon başkanı tarafından isteklilerin belgelerinin ve geçici teminat verip vermemiş olduklarının inceleneceği ve ihaleye kimlerin katılabileceğinin belirleneceği, katılamayacak olanların ise belge ve teminatlarının geri verilmesi karara bağlanarak bu durumda olanların ihale yerinden çıkartılacağı hüküm altına alınmış olup, anılan düzenleme uyarınca geçici teminat verilip verilmediğinin kontrolünün sağlanması bakımından geçici teminat verildiğini gösterir belgelerin ihale öncesinde idareye sunulması gerektiği açıktır.
Uyuşmazlık konusu ihalede, müdahil tarafından ihale kapsamında sunulan belgeler arasında "geçici teminat bedeli makbuzu"nun bulunmadığının anlaşılması üzerine müdahilin ihale dışı bırakıldığı, ihaleye davacı ve diğer bir istekli ile devam edildiği, 97.000-TL tahmini bedel ile satışa çıkarılan taşınmaz için davacı tarafından en son 272.000-TL teklifte bulunulduğu ve ihalenin bu bedel üzerinden sonuçlandığı, devam eden süreçte ise müdahilin itirazı üzerine rekabetin sağlanmasını teminen ihalenin iptaline karar verildiği görülmektedir.
Bu itibarla, müdahil tarafından 2886 sayılı Kanun'un 47. maddesi uyarınca geçici teminat verildiğini gösterir belgelerin ihale öncesinde idareye sunulmadığının sabit olduğu, söz konusu eksikliğin tespit edilmesi üzerine komisyon tarafından müdahilin ihale dışı bırakılarak ihale yerinden çıkartılmasına karar verildiği ve yapılan ihalede tahmini bedelin çok üstünde bir teklif verildiği göz önüne alındığında ihale süreçlerinin usulüne uygun olarak gerçekleştirildiği ve ihalede rekabetin sağlandığı anlaşıldığından, ihalenin iptaline ilişkin dava konusu işlemde hukuka uygunluk, davanın reddi yolundaki idare mahkemesi kararında ise hukuki isabet bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, davanın reddi yolundaki İdare Mahkemesi kararının bozulmasına ve dava konusu işlemin iptaline karar verilmesi gerektiği oyu ile karara katılmıyorum.