Danıştay 8. Daire 2019/9653 Esas 2021/4180 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2019/9653
Karar No : 2021/4180

DAVACI : … Barosu Başkanlığı

VEKİLİ : Av. …

DAVALI : … Kurulu Başkanlığı

VEKİLİ : Av. …

DAVANIN KONUSU :
Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı'nın … tarih ve … sayılı kararının iptaline karar verilmesi istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI:
Davacı Baro Başkanlığı tarafından, yüksek lisans eğitiminin kişinin eğitim almış olduğu branşta uzmanlaşmasını amaçladığı, doktoranın ise yüksek lisans programı bitirildikten sonra o bilim dalında sınav ve bilimsel bir eserle erişilen bir derece ve basamak olduğu, aynı zamanda en yüksek seviyeli akademik derece olduğu, dava konusu kararın hukuk eğitimi almamış, hukuk felsefesi ve hukuk formasyonu olmayan hukuk alanında yetkinliğe sahip bulunmayan kişilere hukuk alanında yüksek lisans ve doktora yapma imkanı tanınması sonucunda bu kişilere temel eğitimini almadıkları bir konuda uzman veya doktor unvanı alma hakkını verdiği, dava konusu karara dayanak gösterilebilecek hukuki, bilimsel, mantıksal ve objektif herhangi geçerli bir gerekçe ve sebep gösterilemediği, kavram kargaşasının yaşanacağı, dava konusu kararın 4. maddesi ile hukuk fakültesi mezunu olmayan ve hukuki formasyona sahip olmayan kişilere üniversitelerde yüksek lisans veya doktora yaptıkları hukuk alanında ders verme ve uygulama yaptırma hakkı tanındığı, bu durumun kamu yararına aykırı olduğu ileri sürülmektedir.

DAVALI İDARENİN SAVUNMASI:
Usul yönünden davanın ehliyet yönünden reddedilmesi gerektiği; esas yönünden, Ülkemiz ve KKTC'de bulunan hukuk fakültelerinde verilen hukuk öğreniminin kalitesinin arttırılması için bir dizi çalışma başlatıldığı, Gazi Üniversitesi Rektörlüğü'nün ev sahipliğinde 02/05/2009 tarihinde ilk toplantının yapılarak hukuk fakültelerinin akademik yapılanmasıyla ilgili olarak karar almaktan ziyade dekanların kurumsal görüşlerini dile getirmelerine, görüşlerin diğer paydaşlarla paylaşılmasına olanak sağlandığı, 2. toplantının İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü'nün ev sahipliğinde 15/08/2009 tarihinde yapıldığı, hukuk fakültelerinin akademik bakımdan yeniden yapılandırılması konusunda tavsiye mahiyetinde çeşitli kararların alındığı, YÖK Genel Kurulu'nun 08/10/2009 tarihli toplantısında söz konusu tavsiye kararları dikkate alınarak dava konusu kararın tesis edildiği, hukukun hayatın her alanını kapsadığı, diğer disiplinlerle olan ilişkisi ile Devlet ve toplum yaşamında ne denli önemli ve geniş bir yer tuttuğu göz önüne alındığında hukuk alanında verilecek yüksek lisans öğreniminin hukuk fakültesi mezunu olanlar dışındakileri de kapsayacak şekilde genişletilmesinin hukukun geniş ve kapsamlı yapısına uygun olduğu, İşletme, İktisat, Maliye, Kamu Yönetimi, Uluslararası İlişkiler gibi bölümlerde lisans eğitimi sırasında geniş çapta hukuk derslerine yer verildiği, buralardan mezun olanların girebilecekleri kamu kurumlarına giriş sınavlarında hukuk derslerine ilişkin soruların önemli bir yer tuttuğu, söz konusu alanlardan mezun olan kişilerin hukuk alanında lisansüstü öğrenim görmelerinde sakınca bulunmadığı, mesleğe ilişkin unvanların lisans eğitimi sonucunda belirlendiği, bir kadroya atama yapılırken kişinin lisans eğitiminin esas alındığı, Üniversitelerarası Kurul ile YÖK Yürütme Kurulunun unvanların lisans kademesinde kazanılacağına ilişkin kararları dikkate alınarak lisansüstü öğrenimi sonucunda alınan unvanların lisans öğrenimi sonunda kazanılan unvanı değiştirmediği, kişinin mezun olduğu alanda yaptığı yüksek lisansın kendi alanına daha hakim olmasını sağlarken, kendi alanlarından farklı olarak hukuk alanında yapacağı yüksek lisansın ise vizyonunu genişleterek olaylara farklı açılardan bakabilmesine yardımcı olacağı ileri sürülerek davanın reddedilmesi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : …

DÜŞÜNCESİ : Bozma kararı doğrultusunda dava konusu kararın iptaline karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI : …

DÜŞÜNCESİ : Dava, Yükseköğretim Genel Kurulu'nun, hukuk alanında yüksek lisans, doktora ve doçentliğe başvurulabilmesi için aranan mezuniyet şartlarının belirlenmesine yönelik … tarih ve … sayılı kararının iptali istemiyle açılmıştır
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 46'ncı maddesinin 1'inci fıkrasında; Danıştay dava dairelerinin nihai kararlarına karşı Danıştayda temyiz yoluna başvurulabileceği, 49’uncu maddesinin 2’nci fıkrasında, temyiz incelemesi sonunda Danıştayın; görev ve yetki dışında bir işe bakılmış olması, hukuka aykırı karar verilmesi ve usul hükümlerinin uygulanmasında kararı etkileyebilecek nitelikte hata veya eksikliklerin bulunması sebeplerinden dolayı incelenen kararı bozacağı; 4’üncü fıkrasında, Danıştayın ilk derece mahkemesi olarak baktığı davaların temyizen incelenmesinde bu madde ile ısrar hariç 50’nci madde hükümlerinin kıyasen uygulanacağı hükme bağlandığından; ilk derece mahkemesi sıfatıyla bakılan davaların temyiz incelemesi sonucu ilgili dava daireleri kurulunca; usul veya esas bakımından yeninden bir araştırma, inceleme yapılmasını veya maddi ve hukuki olayın yeninden yorumlanmasını gerektirmeyecek şekilde verilen bozma kararlarına karşı, ilk kararı veren Danıştay dava dairesine “ısrar hakkı” tanınmamıştır. Dolayısıyla, kararı bozulan Danıştay dava dairesi, bozma kararına uymak zorundadır.

Dosyanın incelenmesinden, Yükseköğretim Genel Kurulu'nun, hukuk alanında yüksek lisans, doktora ve doçentliğe başvurulabilmesi için aranan mezuniyet şartlarının belirlenmesine yönelik … tarih ve … sayılı kararının iptali istemiyle açılan davanın Danıştay Sekizinci Dairesinin 29/05/2015 gün ve E:2010/2850, K:2015/5261 sayılı kararıyla reddedildiği, davacı tarafından kararın temyiz edildiği, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 15/03/2018 gün ve E:2015/3497 K:2018/ 1038 sayılı kararıyla kararın bozulduğu anlaşılmaktadır.
Buna göre, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun yukarıda sözü edilen maddeleri uyarınca Danıştay dava dairelerinin ilk derece mahkemesi olarak verdiği kararların bozulması halinde ısrar olanağı bulunmadığından, İdari Dava Daireleri Kurulunun bozma kararında yer alan gerekçelerle, dava konusu işlemin iptal edilmesi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Dairemizin 29/05/2015 tarih ve E:2010/2850, K:2015/5261 sayılı ret kararının Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'nun 15/03/2018 tarih ve E:2015/3497, K:2018/1038 sayılı kararı ile bozulmasına karar verilmesi üzerine, dava dosyası yeniden incelenmek suretiyle gereği görüşüldü:

HUKUKİ SÜREÇ :
Dava; davacı tarafından, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı'nın 08/10/2009 tarih ve 1795 sayılı kararının iptaline karar verilmesi istemiyle açılmıştır.
Dairemizin 29/05/2015 tarih ve E:2010/2850, K:2015/5261 sayılı kararıyla; dava konusu kararla hukuk fakültesi mezunu olmayanların hukuk alanında doktora öğretimine devam edebilmeleri için hukuk lisans programından eksik dersleri tamamlamalarına ve hukuk fakültesi mezunu olmayanlardan sadece kararın alındığı tarih itibarıyla hukuk alanında doktora programına kabul edilmiş olup bu öğrenimi başarıyla tamamlayanların haklarının saklı tutulmasına karar verildiği, dava konusu işlemde hukuka aykırılık görülmediği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Dairemiz kararının davacı tarafından temyiz edilmesi üzerine Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 15/03/2018 tarih ve E:2015/3497, K:2018/1038 sayılı kararıyla, dava konusu işlemin hukuk alanında doçentlik başvurusunda bulunulabilmesi esaslarını belirleyen kısmına ilişkin olarak; yasakoyucunun iradesinin doçentlik sınavına ilişkin esas ve usullerin, Üniversitelerarası Kurulun görüşü alınmak suretiyle Yükseköğretim Kurulu tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenmesi yönünde olduğu, dava konusu düzenlemenin her ne kadar Yükseköğretim Genel Kurulu kararı ile yapılmış bir düzenleme olsa da Yükseköğretim Kuruluna verilen doçentlik sınavı konusunda usul ve esasları belirleyen düzenleyici işlemler yapma yetkisinin Üniversitelerarası Kurulun görüşü alınması suretiyle çıkarılacak yönetmelikle kullanılabilmesi karşısında, doçentlik sınavına kabulün ön koşulları niteliğindeki hususları belirleyen dava konusu işlemin, yönetmelik şeklinde tesis edilmesi ve tesis edilirken Üniversitelerarası Kurulun görüşü alınması gerekirken bu hususlar yerine getirilmeden tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı, dava konusu işlemin hukuk alanında yüksek lisans ve doktora yapılabilmesi esaslarını belirleyen kısmına ilişkin olarak ise; yüksek lisans ve doktora öğrenimine ilişkin esas ve usulleri tespit etme ve bu hususta yönetmelikle düzenleme yapma yetkisinin 2547 sayılı Kanun ile Üniversitelerarası Kurula tanınmış olduğu halde, hukuk alanında yüksek lisans ve doktoraya ilişkin şartları, usul ve esasları Yükseköğretim Genel Kurulu kararı ile düzenleyen dava konusu işlemde bu yönüyle de hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle bozulmasına karar verilmiş, davalı idarenin karar düzeltme talebi Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'nun 11/09/2019 tarih ve E:2018/4258, K:2019/3670 sayılı kararıyla reddedilmiştir.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 'Temyiz' başlıklı 46. maddesinin 1. fıkrasında, Danıştay dava dairelerinin nihai kararlarının Danıştay'da temyiz edilebileceği; 2575 sayılı Danıştay Kanunu'nun 'İdari ve vergi dava daireleri kurullarının görevleri' başlıklı 38. maddesinde, İdari Dava Daireleri Kurulunca idari dava dairelerinden ilk derece mahkemesi olarak verilen kararların temyizen inceleneceği; 2577 sayılı Kanun'un 'Temyiz incelemesi üzerine verilecek kararlar' başlıklı 49. maddesinin 4. fıkrasında da, Danıştayın ilk derece mahkemesi olarak baktığı davaların temyizen incelenmesinde bu madde ile ısrar hariç 50. madde hükümlerinin kıyasen uygulanacağı düzenlenmiştir.
Yukarıda aktarılan mevzuat hükümleri uyarınca Danıştay Dava Dairelerinin ilk derece mahkemesi olarak verdiği kararların temyizen bozulması durumunda ısrar olanağı tanınmamıştır.
Bu nedenle, bozma kararı gözönünde bulundurularak yeniden bir karar verilmesi gerekmektedir.

İNCELEME VE GEREKÇE:
İLGİLİ MEVZUAT :
Anayasamızın 'Yönetmelikler' başlıklı 124. maddesinde, "Cumhurbaşkanı, bakanlıklar ve kamu tüzelkişileri, kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla, yönetmelikler çıkarabilirler." hükmü yer almıştır.
2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu'nun (dava konusu işlemin tesis edildiği tarihteki haliyle) 'Üniversitelerarası Kurul' başlıklı 11. maddesinin (b) bendinin 5. altbendinde; "Doktora ile ilgili esasları tespit etmek ve yurt dışında yapılan doktoraları, doçentlik ve profesörlük ünvanlarını değerlendirmek", 6. alt bendinde; "Doçentlik sınavlarını düzenlemek ve ilgili yönetmelik gereğince doçent adaylarının yayın ve araştırmalarının değerlendirilmesi ve doçentlik sınavı ile ilgili esasları tespit etmek ve jürileri seçmek" Üniversitelerarası Kurulun görevleri arasında sayılmış, 'Doçentlik Sınavı' başlıklı 24. maddesinin (c) bendinin 5. alt bendinde; "Doçentlik sınavına ilişkin esas ve usuller, Üniversitelerarası Kurulun görüşü alınmak suretiyle Yükseköğretim Kurulu tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenir." hükmü, 'Lisans üstü öğretim' başlıklı 50. maddesinin (a) bendinde; "Lisans düzeyinde öğrenim gördükten sonra, yükseköğretim kurumlarında yüksek lisans, veteriner hekimlikte uzmanlık, doktora ya da tıpta uzmanlık öğrenimi yapmak isteyenler, yükseköğretim kurumlarınca usulüne göre açılacak sınavla ve Üniversitelerarası Kurulca tespit edilecek esaslara göre seçilirler." hükmü yer almış, 'Yönetmelikler' başlıklı 65. maddesinin (b) bendinde ise; lisansüstü öğretim esaslarının Üniversitelerarası Kurulca çıkarılacak yönetmelikle düzenleneceği belirtilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dava konusu işlemin hukuk alanında doçentlik başvurusunda bulunulabilmesi esaslarını belirleyen kısmının incelenmesi:
Yukarıda yer verilen hükümlerden, yasakoyucunun iradesinin doçentlik sınavına ilişkin esas ve usullerin, Üniversitelerarası Kurulun görüşü alınmak suretiyle Yükseköğretim Kurulu tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenmesi yönünde olduğu; dava konusu düzenleme, her ne kadar Yükseköğretim Genel Kurulu kararı ile yapılmış bir düzenleme ise de, Yükseköğretim Kurulu'na verilen doçentlik sınavı konusunda usul ve esasları belirleyen düzenleyici işlemler yapma yetkisinin Üniversitelerarası Kurulun görüşü alınması suretiyle çıkarılacak yönetmelikle kullanılabildiği, doçentlik sınavına kabulün ön koşulları niteliğindeki hususları belirleyen dava konusu işlemin, yönetmelik şeklinde tesis edilmesi ve tesis edilirken Üniversitelerarası Kurulun görüşü alınması gerektiğinden dava konusu işlemin hukuk alanında doçentlik başvurusunda bulunulabilmesi esaslarını belirleyen kısmında hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna ulaşılmaktadır.
Dava konusu işlemin hukuk alanında yüksek lisans ve doktora yapılabilmesi esaslarını belirleyen kısmının incelenmesi:
2547 sayılı Yüksek Öğretim Kanununun 11. maddesinin (b) bendinin 5. altbendi ile 50. maddesinin (a) bendinde yer alan hükümler ile lisans üstü öğretim ve doktora ile ilgili esasları tespit etmek hususunda münhasıran Üniversitelerarası Kurula yetki verildiği, aynı Kanunun 65. maddesinin (b) bendinde ise bu esasları Yönetmelikle düzenleme konusunda da Üniversitelerarası Kurul'un yetkili kılındığı; yüksek lisans ve doktora öğrenimine ilişkin esas ve usulleri tespit etme ve bu hususta yönetmelikle düzenleme yapma yetkisi 2547 sayılı Kanun ile Üniversitelerarası Kurula tanınmış olduğu halde, hukuk alanında yüksek lisans ve doktoraya ilişkin şartları, usul ve esasları Yükseköğretim Genel Kurulu kararı ile düzenleyen dava konusu işlemin bu kısmında da hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna ulaşılmaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Dava konusu Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı'nın … tarih ve … sayılı kararının İPTALİNE,
2. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam …-TL yargılama giderinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine, …-TL yargılama giderinin davalı idare üzerinde bırakılmasına,
3. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca …-TL vekâlet ücretinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine,
4. Posta gideri avansından varsa artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra taraflara iadesine,
5. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'na temyiz yolu açık olmak üzere,
29/09/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.