Danıştay 10. Daire 2016/3482 Esas 2021/4260 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2016/3482
Karar No : 2021/4260

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Genel Müdürlüğü
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN_KONUSU : … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı tarafından; Sakarya İli, Kocaali İlçesi, … Beldesi sınırları dahilinde bulunan Melen Barajı'nın inşaatına başlanılmasından sonra 28/09/2014 tarihinde bölgede yağışların başlamasıyla baraj inşaatının su tutması ve dere yatağının ıslah edilmemesi sonucu …Beldesi'nin sular altında kaldığı, baraj kapaklarının kontrolsüz bir şekilde açılması nedeniyle barajın alt kısımlarında kalan … Köyü mevkiinde bulunan 25 dönümlük ekili alanının zarar gördüğü ileri sürülerek davalı idarenin eyleminden meydana geldiğinden bahisle 5.000,00 TL (miktar arttırımı ile 31.830,00 TL) tutarındaki zararının dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte tazmini istenilmektedir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla; yıllardır devam eden taşkınların, Melen Çayının ıslahının ve dere yatağının tanziminin davalı idarece yapılmamasından kaynaklandığı anlaşıldığından, davacının uğradığı zararın idarece hizmet kusuru ilkesi uyarınca tazmini gerektiği gerekçesiyle davanın kabulü ile bilirkişi raporu ile tespit edilen 31.830,00 TL zararın 5.000.00 TL'lik kısmının davacının talebi doğrultusunda dava tarihinden (11/05/2015) itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte, 26.830.00 TL'lik kısmının da ıslah talebinde bulunulan 05/02/2016 tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte hesaplanarak davalı idarece davacıya ödenmesine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, bölgede uzun yıllardır taşkınların yaşandığı, davacının zararı ile Melen Barajı inşaatı arasında illiyet bağı bulunmadığı, mahkeme tarafından eksik incelemeye dayalı karar verildiği ileri sürülmektedir.

KARŞI_TARAFIN_SAVUNMASI : Davacı tarafından savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :

MADDİ OLAY :
Dosyanın incelenmesinden; 14/07/2014 tarihli Kocaali İlçe Hasar Tespit Komisyonu kararıyla 28/08/2013 - 30/06/2014 tarihleri arasında meydana gelen çeşitli doğal afetler sebebiyle zarar gören ve aralarında davacının da bulunduğu bazı üreticilerin borç erteleme taleplerinin kabul edildiği; davacı tarafından komisyon kararı kapsamında yer almayan Sakarya İli, Kocaali İlçesi, … Köyü, …Mevkiinde bulunan … ada, … ve … parsel numaralarında kayıtlı silajlık mısır ekili taşınmazlarında, Melen Barajı kapaklarının idare tarafından 28/09/2014 tarihinde kontrolsüzce açılması sonucu meydana gelen sel felaketi nedeniyle uğranıldığı ileri sürülen zararın tespit edilmesi amacıyla …Sulh Hukuk Mahkemesine başvurulduğu, adı geçen Mahkemenin … ve … değişik iş sayılı dosyaları kapsamında, 01/10/2014 ve 02/10/2014 tarihlerinde yapılan keşifler üzerine düzenlenen bilirkişi raporlarında özetle; taşınmaz üzerinde olum evresinde silaj yapılmak üzere yetiştirilen mısır bitkisinin bulunduğu, zeminin çamur, balçık ve sel suyu ile kaplı olduğu, mısırların hasat olgunluğuna eriştiği, arazinin bir kısmınındaki bitkilerin sel etkisiyle yatarak yüzde yüz, bir kısmının çamurla kaplanarak yem vasfını yitirmesi nedeniyle yüzde otuz hasara uğradığı, … parsel numaralı taşınmaz için 1.1551,00 TL, … parsel numaralı taşınmaz için 30.279,00 TL zarar hesaplandığı, davacı tarafından 13/03/2015 tarihli dilekçe ile zararın ödenmesi talebiyle davalı idareye başvurulduğu, DSİ 14. Bölge Müdürlüğünce verilen … tarih ve … sayılı cevabi yazıda; Melen Barajı inşaatına 28/12/2012 tarihinde başlandığı, bulunduğu bölgenin yağışlı olduğu, zarar gören arazilerin barajın 8700 metre kuzeydoğusunda bulunduğu, 06/06/2014 tarihinde meydana gelen aşırı yağış sonucu Melen Çayı debisinin 370 m3 ölçüldüğü, ancak regülatörün bulunduğu kot seviyesinin arazilerin bulunduğu seviyeden iki metre daha yüksek olduğu, Melen Çayı'nın tabii yatak eğiminin düşük olmasının yanı sıra dere yatağı içindeki ağaç ve bitki örtüsünün akışı engellemesinin nehir yatağı kesitini daralttığı, barajın henüz inşaat halinde olup kapağının bulunmadığı, yalnızca suyun derivesini sağlayacak tünellerin 06/04/2014 tarihinde imalatının tamamlandığı, Melen Çayı yatağı eğiminin düşük olması ve proje sahasının beş ay yağış alması nedeniyle söz konusu yerde taşkınların yıllardan beri devam ettiği, çayın ıslahı ve dere yatağının tanzimi için yapılacak müracaatlar sonucu ıslah projesinin yapılması gerektiği belirtilerek davacının başvurusunun reddedildiği, bunun üzerine 11/05/2015 tarihli dava dilekçesiyle bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

İLGİLİ MEVZUAT:
Anayasanın 125. maddesinde; idarenin kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararı ödemekle yükümlü olduğu hükme bağlanmıştır.
Olay tarihinde yürürlükte bulunan 6200 sayılı Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun'un 2. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde, taşkın sular ve sellere karşı koruyucu tesisler meydana getirme görevi Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğüne verilmiştir.
İdarenin hukuki sorumluluğundan söz edebilmek için, bir zararın mevcut olması ve bu zararın idari bir işlem veya eylemden kaynaklanması, diğer bir ifadeyle, oluşan zararla idari işlem ve eylem arasında illiyet bağının kurulabilmesi gerekmektedir. İdarenin bir eylem ya da işleminden dolayı tazminatla yükümlü kılınabilmesi için ise, olayda hizmet kusurunun ya da kusursuz sorumluluğunun bulunması ve hizmetin işleyiş ve ifası sırasında çeşitli sebeplerle gerçek veya tüzel kişilere verilen zararların hukuken geçerli bilgi ve belgelerle ispatlanması zorunludur.
İdarenin hukuki sorumluluğunun varlığı ve kapsamı yukarıda aktarılan unsurlar dahilinde oluşmakla birlikte; zararın varlığı ve niceliğinin ortaya konulmasında; maddi olayın tüm unsurlarıyla incelenmesi ve tazmin sorumluluğu açısından bir tespitin yapılması da yargının görevidir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dosyadaki bilgi ve belgelerin incelenmesinden; 14/07/2014 tarihli Kocaali İlçe Hasar Tespit Komisyonu kararıyla 28/08/2013 - 30/06/2014 tarihleri arasında meydana gelen çeşitli doğal afetler sebebiyle zarar gören üreticilerin borç erteleme taleplerinin kabul edildiği, bu kapsamda davacıya ait … numaralı parsellere yönelik başvuruların da uygun bulunduğu, ancak dava konusu … ve … numaralı parsellere yer verilmediği, dolayısıyla dava konusu parseller bakımından davacının zararının karşılandığından söz edilemeyeceği; öte yandan … Köyü muhtarı tarafından imzalanmış olan ve davacı tarafından dosyaya sunulan tutanakta, … Barajı inşaatı yetkililerince 28/09/2014 tarihinde baraj kapaklarının açılacağı yönünde bilgi verildiğinden, bu durumun hoparlörle köy halkına duyurulduğunun belirtildiği, davalı idare tarafından Melen Çayının yıllık debilerine ilişkin sunulan evrakta ise 2014 yılında 370 m3 değerinde ölçüm yapıldığı ve bunun son on yılın en yüksek değeri olduğu görülmektedir.
Her ne kadar Mahkeme kararında, DSİ 14. Bölge Müdürlüğü'nün … tarih ve … sayılı cevabi yazısına atıf yapılarak, yöredeki arazilerin taşkından korunması için Melen Çayının ıslahı ve dere yatağının tanzimi amacıyla ıslah projesinin uygulanması gerektiği, proje ve ıslah sorumluluğunun DSİ 3. Bölge Müdürlüğü'ne ait olduğu, yıllardan beri devam eden taşkınlardan ve oluşan zararlardan, Melen Çayının ve dere yatağının davalı idarece ıslahının ve yeniden tanziminin yapılmaması nedeniyle davalı idarenin hizmet kusuru çerçevesinde sorumlu olduğu belirtilmişse de; olayda tabii afet olarak değerlendirilebilecek aşırı yağış olup olmadığının Meteoroloji Genel Müdürlüğünden alınacak geçmiş yıllar boyunca ve olay tarihinde bölgede meydana gelen yağışlara ilişkin belge ile birlikte değerlendirilmesi gerekmekteyken, bu yönde bir inceleme ve araştırma yapılmadığı, meydana gelen felaketin önlenemez ve öngörülemez düzeydeki aşırı yağış sonucu mu gerçekleştiğinin, diğer bir ifade ile olayda mücbir sebep durumunun olup olmadığının ve zararın meydana gelmesinde veya zararın artmasında mücbir sebepten ayrılabilecek hallerin bulunup bulunmadığının, zararın davalı idarece gerekli tedbirlerin alınmaması nedeniyle mi oluştuğunun veya alınabilecek teknik önlemlerle zararın azaltılmasının mümkün olup olmadığının, davacı tarafından dere yatağının temizlenmesi için davalı idareye başvuruda bulunulup bulunulmadığının araştırılmadığı anlaşılmaktadır.
Öte yandan; davacı tarafından sunulan, ilgili muhtarca imzalanmış, baraj kapaklarının açılacağı yönünde duyuru yapıldığına ilişkin tutanakta belirtilenin aksine, davalı idarenin savunmasında ve başvurunun reddine dair cevabi yazısında, henüz inşaat halinde olan barajın kapağının bulunmadığı belirtildiğinden, Mahkemece bahse konu çelişkinin giderilmesi gerektiği de açıktır.
Bu durumda, İdare Mahkemesince, Meteoroloji Genel Müdürlüğünden geçmiş yıllar boyunca ve olay tarihinde bölgede meydana gelen yağışlara ilişkin verilerin getirtilerek ve yukarıda belirtilen eksiklikler giderilerek olayın meydana gelmesinde davalı idareye atfedilebilecek hizmet kusuru olup olmadığının tespiti için bilirkişi incelemesi yaptırılması ve davacı tarafından iddia edildiği gibi baraj kapaklarının kontrolsüzce açılması durumunun söz konusu olup olmadığının araştırılması gerekirken, eksik incelemeye ve araştırmaya dayalı olarak verilen kararda hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.Davalı idarenin temyiz isteminin kabulüne,
2.Davanın kabulüne ilişkin temyize konu … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanun'un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin birinci fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren onbeş gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 27/09/2021 tarihinde oy çokluğuyla karar verildi.

(X)-KARŞI OY :
Dosyanın incelenmesinden, DSİ 14. Bölge Müdürlüğü'nün … tarih ve … sayılı yazısında; "Melen Barajının inşaat faaliyetlerinin devam ettiği, barajın herhangi bir kapağının söz konusu olmadığı, baraj akslarındaki imalatların yapılabilmesi için 06/04/2014 tarihinde derivasyon tünellerinin imalatlarının tamamlanarak suyun derivesinin sağlandığı, Melen Çayı yatağının eğiminin düşük olması ve proje sahasının yaklaşık 5 ay yağış alması sebebiyle söz konusu yerde taşkınların yıllardan beri devam ettiği, ancak yöredeki arazilerin taşkından korunması için baraj aksından itibaren sorumluluk alanının DSİ 3. Bölge Müdürlüğü'nün sınırlarında olup Melen Çayının ıslahı ve dere yatağı tanzimi için söz konusu Bölge Müdürlüğü'ne müracaatları sonucu ıslah projesinin uygulanması gerektiği" ifadelerine yer verildiği görülmektedir.
Davalı idare tarafından, uzun yıllardır yağış alan yörede gerekli bakım ve ıslah çalışmalarının idarelerince yapılması gerektiği belirtildiğinden, yapılmamış olmasının hizmetin iyi işlemediği anlamına geldiği ve bu haliyle hizmet kusurunun bulunduğu noktasında bir uyuşmazlığın olmadığı görüldüğünden Mahkeme kararının onanması gerektiği oyuyla Daire kararına katılmıyoruz.