Danıştay 13. Daire 2015/3883 Esas 2021/2977 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2015/3883
Karar No:2021/2977

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVALI) : … Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E: …, K: … sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ : Davalı Belediye'ye ait Mutki ilçesi, ... Mahallesi, … Caddesi üzerindeki … Ada, … nolu parselde bulunan taşınmazın 18/11/2013 tarihli ihaleyle davacıya kiraya verilmesine dair kira sözleşmesinin davalı idarenin … tarih ve … sayılı işlemi ile iptal edilmesine ilişkin işlemin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi'nce verilen kararda; dava konusu taşınmazın kiralanmasına ilişkin yapılan ihalede isteklilerden sıra ile sözlü veya yazılı son teklifler alınmadan ihalenin sonuçlandırıldığı, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun 31. maddesi uyarınca ihale komisyonu kararının ita amirinin onayına sunulmadığı, ita amirinin onayına sunulmadan ve 7 günlük sözleşme süresine uyulmadan sözleşmenin yapıldığı, bu nedenle ihalenin iptaline ilişkin işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır. Belirtilen gerekçelerle dava konusu işlem hukuka uygun bulunarak davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, 18/11/2013 tarihli tutanakta ita amirinin imzasının bulunduğu, ihalenin hukuka uygun olarak yapıldığı ve sözleşme imzalandığı ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'NİN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
ESAS YÖNÜNDEN:
MADDİ OLAY :
Davalı Belediyeye ait, Mutki ilçesi, ... Mahallesi, … Caddesi üzerindeki … Ada, … nolu parselde bulunan betonarme binanın 10 yıllığına ihale suretiyle kiraya verilmesi için 14/11/2013 tarihinde hükümet konağı ilan panosuna asılmak suretiyle ilan edildiği, bu hususun aynı günlü tutanağa bağlandığı, 18/11/2013 tarihinde ihalenin yapıldığı ve üç isteklinin teklif verdiği, en çok teklifi veren davacıya ihalenin verildiğinin … tarih ve … sayılı ihale komisyonu kararıyla tutanağa bağlandığı, Mutki Belediye Başkanlığı Yazı İşleri Müdürlüğü'nün … tarih ve … sayılı yazısı ile, davacıya kira sözleşmesinin yapılması ve yer teslimi yazısının elden 03/03/2014 tarihinde tebliği üzerine 05/03/2014 tarihinde on yıllık kira sözleşmesinin taraflar arasında imzalandığı, … tarih ve … sayılı Mutki Belediye Başkanlığı Meclis Kararıyla, dava konusu taşınmazın kiralanmasına ilişkin yapılan ihalede 2886 sayılı Kanun'un 31. maddesi uyarınca ihale komisyonu kararının ita amirinin onayına sunulmadığı, ita amirinin onayına sunulmadan ve 7 günlük sözleşme süresine uyulmadan sözleşmenin yapıldığı belirtilerek söz konusu ihalenin iptal edilmesi gerektiğinin karara bağlandığı, bunun üzerine, Mutki Belediye Başkanlığı'nın … tarih ve … sayılı dava konusu işlemi ile, 18/11/2013 tarihli ihalenin, 2886 sayılı Kanun'un 31., 47 ve 48. maddelerine aykırı olduğu, 15 gün içinde ita amirinin onayına sunulmadığı ve 7 günlük sözleşme süresinde uygulanmadığı gerekçeleriyle iptaline karar verildiği, anılan kararın iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı görülmüştür.

İLGİLİ MEVZUAT:
Anayasa'nın 2. maddesinde, "Türkiye Cumhuriyeti, toplumun huzuru, milli dayanışma ve adalet anlayışı içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı, başlangıçta belirtilen temel ilkelere dayanan, demokratik, laik ve sosyal bir hukuk Devletidir." kuralı yer almaktadır.
2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun 1. maddesinde, "Genel bütçeye dahil dairelerle katma bütçeli idarelerin, özel idare ve belediyelerin alım, satım, hizmet, yapım, kira, trampa, mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ve taşıma işleri bu Kanunda yazılı hükümlere göre yürütülür. Birinci fıkrada sayılan daire ve idarelere bağlı döner sermayeli kuruluşlar ile özel kanunlarla veya özel kanunların vermiş olduğu yetkiyle kurulmuş bulunan fonların yukarıda belirtilen işlerinin nasıl yapılacağı Maliye Bakanlığınca hazırlanarak Bakanlar Kurulunca çıkarılacak yönetmelikte belirtilir."; kuralı yer almış; "Tanımlar" başlıklı 4. maddesinde, "Yapım: Her türlü inşaat, ihzarat, imalat, sondaj, tesisat, onarım, yıkma, değiştirme, iyileştirme, yenileştirme ve montaj işlerini, Kira: Taşınır ve taşınmaz malların ve hakların kiralanmasını veya kiraya verilmesini" şeklinde tanımlanmıştır; 31. maddesinde, "İhale komisyonları tarafından alınan ihale kararları, ita amirlerince karar tarihinden itibaren en geç 15 iş günü içinde onaylanır veya iptal edilir. İta amirince karar iptal edilirse ihale hükümsüz sayılır." kuralına yer verilmiştir.
5393 sayılı Belediye Kanunu'nun "Meclisin görev ve yetkileri" başlıklı 18. maddesinin 1. fıkrasının (e) bendinde, "Taşınmaz mal alımına, satımına, takasına, tahsisine, tahsis şeklinin değiştirilmesine veya tahsisli bir taşınmazın kamu hizmetinde ihtiyaç duyulmaması hâlinde tahsisin kaldırılmasına; üç yıldan fazla kiralanmasına ve süresi otuz yılı geçmemek kaydıyla bunlar üzerinde sınırlı aynî hak tesisine karar vermek" belediye meclisinin görev ve yetkileri arasında sayılmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Anayasa'nın 2. maddesinde, Türkiye Cumhuriyeti'nin bir hukuk devleti olduğu belirtilmiş, Anayasa Mahkemesi kararlarında, hukuk devleti, insan haklarına dayanan, bu hak ve özgürlükleri koruyup güçlendiren, eylem ve işlemleri hukuka uygun olan, her alanda adaletli bir hukuk düzeni kurup bunu geliştirerek sürdüren, Anayasa’ya aykırı durum ve tutumlardan kaçınan, hukuku tüm devlet organlarına egemen kılan, Anayasa ve yasalarla kendini bağlı sayan, yargı denetimine açık olan devlet olarak tanımlanmıştır.
Hukukun üstünlüğünün egemen olduğu bir devlette hukuk güvenliğinin sağlanması, hukuk devleti ilkesinin yerine getirilmesi için zorunlu şartlardandır. Hukuk devleti, hukukî düzenlemelerin öngörülebilir olmasını, kişilerin tüm eylem ve işlemlerinde devlete güven duyabilmesini, devletin de düzenlemelerinde bu güven duygusunu zedeleyici yöntemlerden kaçınmasını gerektirir. Bu ise açık, belirgin, istikrarlı, öngörülebilir hukuk kurallarının yürürlüğe konulması ve bu kuralların somut, objektif hukukî gerekçelere dayanılarak uygulanması ile sağlanır. Başka bir anlatımla, belirsiz, müphem ve keyfiliğe neden olabilecek uygulamalara yol açacak şekilde düzenleme yapılması hukuk güvenliği ilkesiyle bağdaşmaz.
Danıştay İçtihatları Birleştirme Kurulu'nun, idarî işlemlerin geri alınması şartlarına ilişkin 22/12/1973 tarih ve E:1968/8, K:1973/14 sayılı kararında da açıklandığı üzere, dava açma süresi içinde, hukuka aykırı tüm işlemlerini geri almaya yetkili olan idarenin, dava açma süresi geçtikten sonra, ancak yok hükmündeki idarî işlemleri ile, ilgililerin gerçeğe aykırı beyanı veya hilesine veya açık hataya dayalı işlemlerini, süre kaydı aranmaksızın geri alması mümkün bulunmaktadır. Zira, anılan işlem belirtilen nitelikte ise, bu işlemin ilgililer lehine hak doğurması mümkün olmadığından, dava açma süresi geçmiş olsa bile her zaman geri alınması mümkündür. Fakat, yukarıda belirtilen nitelikleri hâiz değilse idarî işlem dava açma süresi geçtikten sonra hukuka aykırılık iddiasıyla geri alınamayacaktır.
Uyuşmazlık konusu olayda, dava açma süresi geçtikten ve işlemin tesis tarihinden sonra hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek geri alınması söz konusu olduğundan, geri alınan işlemin, idarece ilgililerin gerçeğe aykırı beyanı, hilesi nedeniyle veya açık hataya düşülerek tesis olunup olunmadığı veya yok hükmünde olup olmadığının tespit ve tâyini gerekmektedir.
Bu kapsamda her ne kadar 2886 Kanun'un 31. maddesi gereğince ihalenin kesinleşmesi için ita amirinin onayı aranmakta ise de kira sözleşmesinin ita amiri olan Belediye Başkanı … tarafından imzalandığı, ihalenin Belediye Encümeni tarafından yapıldığı, üç isteklinin ihaleye katıldığı ve teklif verdikleri, ihalede teklif ettikleri bedele ilişkin Belediye Encümeni tarafından usûlüne uygun tutanak tanzim edildiği ve ihalenin en yüksek teklifi veren davacı uhdesinde kaldığı anlaşılmaktadır.
Bu durumda, kira sözlemesinin ita amiri tarafından imzalandığı görüldüğünden, 2886 sayılı Kanun'un 31. maddesi gereğince ihale kararının ita amiri tarafından karar tarihinden itibaren en geç 15 iş günü içinde onaylanmamış olması hususunun, Danıştay İçtihatları Birleştirme Kurulu’nun 1973 tarihli İçtihadı Birleştirme Kararında açık hata hâlinin “idare edilenin kolayca anlayabileceği kadar açık bir hata” olarak tarif edilmiş olması hususuyla birilikte değerlendirildiğinde idarî işlemin geri alınması için yeterli bir sebep olarak kabul edilemeyeceği sonucuna ulaşılmıştır.
Bu itibarla, Danıştay İçtihatları Birleştirme Kurulu'nun idarî işlemlerin geri alınma şartlarını da belirleyen 22/12/1973 tarih ve E:1968/8, K:1973/14 sayılı kararında belirtilen "idarî işlemin yok hükmünde olması, ilgililerin gerçeğe aykırı beyanda bulunması veya hile yapması ya da açıkça hataya düşülerek işlem tesis edilmesi" durumlarının dava konusu kiralama ihalesi için geçerli olmadığı ve davaya konu işlemin gerekçesinin idarenin yorumundan kaynaklandığı sonucuna ulaşıldığından, dava konusu işlemde hukuka uygunluk, davanın reddi yönündeki İdare Mahkemesi kararında hukukî isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin kabulüne;
2. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesi uyarınca … İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E: …, K: … sayılı kararının BOZULMASINA,
3. DAVA KONUSU İŞLEMİN İPTALİNE,
4. Ayrıntısı aşağıda gösterilen ilk derece ve temyiz yargılama giderleri toplamı … -TL ile Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca …-TL vekâlet ücretinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine,
5. …-TL resmî posta pulunun davacıdan tahsili için Mahkemesince ilgili vergi dairesine müzekkere yazılmasına,
6. Dosyanın anılan Mahkeme'ye gönderilmesine,
7. 2577 sayılı Kanun'un 20/A maddesinin ikinci fıkrasının (i) bendi uyarınca kesin olarak (karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere), 22/09/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.