MAHKEMESİ : İSTANBUL BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ 16. HUKUK DAİRESİ


TÜRK MİLLETİ ADINA

Taraflar arasında görülen davada Bakırköy 1. Fikrî ve Sınaî Haklar Hukuk Mahkemesince verilen 10/11/2016 tarih ve 2011/153 E.- 2016/193 K. sayılı kararın taraf vekilleri, tarafından istinaf edilmesi üzerine, istinaf isteminin esastan reddine dair İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 16. Hukuk Dairesi"nce verilen 26/09/2018 tarih ve 2017/2441 E.-2018/1967 K. sayılı kararın Yargıtay"ca incelenmesi taraf vekilleri tarafından istenmiş ve temyiz dilekçesinin süresi içinde verildiği anlaşılmış olmakla, 6100 sayılı Kanun"un 369. maddesi gereğince miktar veya değer söz konusu olmaksızın duruşmalı olarak incelenmesi gereken dava ve işlerin dışında bulunduğundan duruşma isteğinin reddiyle dava dosyası içinTetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen rapor dinlendikten ve yine dosya içerisindeki dilekçe, layihalar, duruşma tutanakları ve tüm belgeler okunup, incelendikten sonra işin gereği görüşülüp, düşünüldü:
Davacı vekili asıl davada, plastik sektöründe faaliyet gösteren müvekkilinin 2007/04797-2, 2007/01105, 2003/01071-1-2 ve 2006/00510 numaralı tasarım tescil belgeleriyle koruma altında olan tasarımların ve haksız rekabet hükümlerine göre korunan ve henüz tasarım tescil belgesi ile koruma altına alınmamış temizlik fırçası, oto fırçası, bulaşık fırçası, WC fırçası ve klozet fırçası ürünlerinin sahibi olduğunu, davalının bu ürünlere tecavüz teşkil eder nitelikte ürünler üreterek kendisine ait internet sitesinde sattığını ileri sürerek, tasarım hakkına tecavüzün ve haksız rekabetin tespiti ile önlenmesine, haksız rekabet ve tecavüz teşkil eden ürünlere el konularak bu ürünlerin imhasına ve 25.000,00 TL maddi, 10.000,00 TL manevi tazminatın davalıdan tahsiline karar verilmesini istemiştir.
Davacı vekili, birleşen 2015/136 Esas sayılı davada, davalının müvekkili adına tescilli 2007/04797-(1) ve (2) ve 2006/00510 sayılı tasarımlara tecavüz teşkil eder nitelikte ürünler üreterek kendisine ait internet sitesinde satışa sunduğunu ileri sürerek, tasarım hakkına tecavüzün önlenmesini ve 10.000,00 maddi, 15.000,00 TL manevi tazminatın davalıdan tahsilini istemiştir.
Davacı ...... vekili, birleşen 2012/106 Esas, 2012/103 Esas, 2012/234 Esas ve 2012/203 Esas sayılı davalarda, davalı adına tescilli, 2007/04797-2, 2006/00510, 2003/01071- (1) ve (2) sayılı tasarımların yenilik ve ayırt edicilik kriterlerini haiz olmadığını ileri sürerek, anılan tasarımların hükümsüz kılınmasını istemiş, ayrıca birleşen 2012/233 Esas ve 2013/234 Esas sayılı dosyalarda, davalının yenilik ve ayırt edicilik vasıfları olmadığını bildiği halde tasarım tescil belgesi aldığı 2003/01071-1 ve 2 sayılı tasarımlara dayalı olarak müvekkiline aleyhine tasarıma tecavüz davası açtığı ve anılan tasarımlara dayalı olarak müvekkili hakkında suç durusunda bulunduğunu ileri sürerek, kötü niyetli olarak bu davaları açan davalının HMK’nın 329. maddesine göre disiplin para cezasına mahkum edilmesini ve müvekkilinin ödediği vekalet ücretinin davacıdan tahsil edilmesini istemiştir.
Asıl ve birleşen davalarda, davalılar davanın reddini istemiştir.
İlk derece mahkemesince, iddia, savunma ve bilirkişi raporu doğrultusunda, tasarım hükümsüzlüğüne ilişkin 2012/106 Esas, 2012/103 Esas, 2013/234 Esas ve 2013/233 Esas sayılı davaların ve 2013/233 Esas ve 2013/234 Esas sayılı davalarda davalının HMK 329. maddesine göre disiplin cezasına mahkum edilmesine ilişkin taleplerin reddine, asıl davada, 2007/01105 sayılı endüstriyel tasarım yönünden karar verilmesine yer olmadığına, davalının davacıya ait 2007/04797-2, 2003/01071-1-2 ve 2006/00510 sayılı endüstriyel tasarımlara yönelik kullanımlarının endüstriyel tasarıma yönelik tecavüz ve haksız rekabet olduğunun tespiti ve men"ine,söz konusu endüstriyel tasarımlara yönelik davalı tarafın üretim yapmasının, ürünleri satışa sunmasının ve tanıtım yapmasının engellenmesine, ürünlere ve tanıtım evrakına el konulmasına, el konulan ürünlerin ve tanıtım evrakının masrafı davalıdan alınmak suretiyle imhasına, maddi tazminat talebinin kısmen kabulü ile, 2003/01071 tekli gırgır ürün için 7500,00 TL, ikilik gırgır için 5.000,00 TL, 2007/04797 no"lu ürün için 100,00 TL ve 2006/00510-2 numaralı ürün için 100,00 TL olmak üzere toplam 12700,00 TL tazminatın dava tarihinden itibaren değişen oranlarda reeskont faizi ile davalıdan tahsiline, manevi tazminat talebinin kısmen kabulü ile 8.000,00 TL manevi tazminatın dava tarihinden itibaren yasal faizi ile davalıdan tahsiline, davacıya ait temizlik fırçası, oto fırçası, bulaşık fırçası, wc fırçası ve klozet fırçası ürünlerinin anonim olması sebebiyle, davalının bu ürünlerinin benzerlerini üretip satması haksız rekabet teşkil etmediğinden, anılan ürünlere yönelik haksız rekabet steminin reddine, birleşen Bakırköy 2. Fikrî ve Sınaî Haklar Hukuk Mahkemesi’nin 2015/136 Esas sayılı dosyasında, davacı yanca her ne kadar 2007/04797-2 ve 2006/00510 sayılı tasarımlara tecavüzün tespiti ve meni ve manevi tazminat talep edilmişse de, belirtilen tasarımlara tecavüzün tespiti men"i ve manevi tazminat istemleri yönünden mahkemenin 2011/153 Esas sayılı dosyası üzerinden devam etmekte olan bir dava olduğundan, bu tasarımlara tecavüzün tespiti ve manevi tazminatın tahsili istemine yönelik davanın derdestlik nedeniyle reddine, davalı tarafın 2007/04797-1 numaralı endüstriyel tasarıma benzer nitelikteki ürünleri internet üzerinden tanıtım ve satışa sunmasının endüstriyel tasarıma tecavüz ve haksız rekabet teşkil ettiğinin tespiti ile menine,davalının 2007/04797-1 numaralı tasarıma yönelik ürünleri tanıtım ve satışa konu etmesinin engellenmesine, ürünlere ve tanıtım evrakına el konulmasına, el konulan ürün ve tanıtım evrakının davalıdan masrafı alınmak suretiyle imhasına, maddi tazminat talebinin kısmen kabulü ile 3.000.- TL maddi tazminatın dava tarihinden itibaren değişen oranlarda ticari faiz ile birlikte davalı taraftan tahsiline, 2007/04797-1 numaralı endüstriyel tasarıma tecavüz nedeniyle 2.000.- TL manevi tazminatın davalıdan tahsiline karar verilmiştir.
Karara karşı taraf vekillerince istinaf kanun yoluna başvurulmuştur.
İstinaf mahkemesince yapılan yargılama sonucunda, mahkeme kararının usul ve yasaya uygun olduğu gerekçesiyle, taraf vekillerinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Kararı taraf vekilleri temyiz etmiştir.
1-) Yapılan yargılama ve saptanan somut uyuşmazlık bakımından uygulanması gereken hukuk kuralları gözetildiğinde İlk Derece Mahkemesince verilen kararda bir isabetsizlik olmadığının anlaşılmasına göre yapılan istinaf başvurusunun HMK"nın 353/b-1 maddesi uyarınca Bölge Adliye Mahkemesince esastan reddine ilişkin kararın usul ve yasaya uygun olduğu kanısına varıldığından davalı birleşen dosya davacısı Zambak Plastik Sanayi vekilinin, 2007/04797-2 sayılı tasarımımın hükümsüz kılınması istemine ilişkin birleşen Bakırköy Fikrî ve Sınaî Haklar Hukuk Mahkemesi’in 2012/106 Esas sayılı dosyasına yönelik tüm temyiz itirazları ile davacı karşı davalı Titiz Plastik Ltd. Şti. vekilinin asıl davada haksız rekabete ilişkin ileri sürdüğü tüm temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2-) Birleştirilen Bakırköy Fikrî ve Sınaî Haklar Hukuk Mahkemesi’nin 2012/103 Esas sayılı dosyası, davacı-karşı davalı Titiz Plastik Ltd. Şti. adına tescilli 2006/ 00510 sıra numaralı tasarımın hükümsüz kılınması istemine ilişkindir.
554 sayılı KHK’nın 5. maddesi uyarınca, bir ürünün tasarım olarak tescil edilebilmesi için yeni ve ayırt edici olması gerekmektedir. Aynı KHK’nın 6. maddesi uyarınca, bir tasarımın yeni olarak kabul edilebilmesi için daha önceden dünyanın herhangi bir yerinde kamuya açıklanmamış olması, ve 7. maddesine göre ayırt edici olarak kabulü için ise, tasarım konusu ürünün nihai kullanım sırasında bilgilenmiş kullanıcısının, üzerinde yarattığı genel izlenime göre değerlendirme yapılması, daha önceden kamuya açıklanan benzer başka tasarımlara nazaran tasarımın bütünü itibariyle, kullanıcıda yarattığı genel izlenim ile dava konusu tasarım arasında belirgin bir farklılığın olması gerekmektedir. Tasarım değerlendirmesinde, tasarıma konu ürünün büyüklük/küçüklük, oran/orantı gibi unsurlar ile tek başına tasarımın uygulandığı ürün tipolojisi tasarımın yenilik ve ayırt ediciliğini etkilemeyecektir. Keza ürünün kullanıma ilişkin işlevsel kısımları da koruma kapsamının dışında tutulacaktır. Ayırt edicilik incelemesi yapılırken öncelikle her iki görselin de ortak yönlerinin tespiti, daha sonra farklı yönlerinin tespiti, son olarak da tasarımın bütününe göre, farklı yönlerin tasarımı önceki tasarımdan farklı kılmaya yetecek bir fikri emek ve çaba mahsulü olup olmadığı değerlendirilerek sonuca gidilmelidir.
İlk Derece Mahkemesince hükme esas alınan bilirkişi raporunda, dava konusu 2006/00510 sayılı tasarımın, redde mesnet gösterilen ve önceden bilinen benzer tasarımlara nazaran oran, orantı ve yerleşim ilişkisi itibariyle farklılaştırılıp ayırt edici hale getirildiği sonucuna ulaşılmışsa da, yukarıda da açıklandığı üzere işlevsel fonksiyon niteliğinde olan ve ayırt edicilik değerlendirmesi yapılırken dikkate alınamayacak büyüklük küçüklük ve oran orantı gibi unsurlar bakımından değerlendirme yapılarak sonucuna gidilmesi doğru görülmemiştir. Ayrıca bilirkişilerce tasarımın “yerleşim ilişkisi” bakımından mesnet tasarımlardan ayırt edici olduğu mütala edilmişse de söz konusu ifade soyut nitelikte olup dikkate alınamaz. Bu itibarla, mahkemece, öncelikle davaya konu tasarımla mesnet tasarımların yukarıdaki paragrafta yer alan şekilde karşılaştırılması suretiyle ortak ve farklı yönlerin belirlenmesi, akabinde de seçenek özgürlüğü de değerlendirilerek, tasarımın mesnet tasarımlar karşısında bir bütün olarak ayırt edici olup olmadığının belirlenmesi gerekirken, yanılgılı değerlendirmeye dayalı olarak karar verilmesi doğru görülmemiş, Birleşen Bakırköy Fikrî ve Sınaî Haklar Hukuk Mahkemesi’nin 2012/103 Esas sayılı davada verilen hükme karşı yapılan istinaf başvurusunun esastan reddine dair Bölge Adliye Mahkemesi kararının anılan nedenlerle davacı Zambak Plastik Sanayi yararına bozulması gerekmiştir.
3-) Birleştirilen Bakırköy Fikrî ve Sınaî Haklar Hukuk Mahkemesi’nin 2013/233 Esas ve 2013/234 Esas sayılı davalar, davalı Titiz Plastik Ltd. Şti. adına tescilli 2003/01071 sayılı çoklu tasarım tescil belgesinde yer alan (1) ve (2) sıra numaralı tasarımlarının hükümsüz kılınması istemine ilişkindir. İlk derece mahkemesince hükme esas alınan bilirkişi raporunda, internette resen yapılan araştırma sonucunda söz konusu tasarımlara benzer nitelikte görsellere ulaşıldığı ancak bu görsellerin internete ne zaman yüklendiği bilgisine ulaşılmadığı belirtilerek, söz konusu görsellere yenilik ve ayırt edicilik bakımından yapılan incelemede delil olarak itibar edilmemiştir. Ancak zikredilen tasarım görsellerin internete ne zaman yüklendiğinin tespiti teknik olarak mümkün olup, mahkemece, bu hususta konusunda uzman kişilerden rapor / ek rapor alınarak, anılan görüntülerin hangi tarihte internete yüklendiği tespit edildikten sonra hasıl olacak sonuca göre yenilik ve ayırt edicilik incelemesi yapılması gerekirken eksik incelemeye dayalı olarak hüküm tesisi doğru görülmemiş, birleştirilen Bakırköy Fikrî ve Sınaî Haklar Hukuk Mahkemesi’nin 2013/233 Esas ve 2013/234 Esas sayılı davalarında verilen hükme karşı yapılan istinaf başvurusunun esastan reddine dair bölge adliye mahkemesi kararının anılan nedenlerle davacı Zambak Plastik Sanayi yararına bozulması gerekmiştir.
4-) Asıl davada, davacı karşı davalı Titiz Plastik Ltd. Şti vekili, davalı Zambak Plastik Sanayinin, müvekkili adına tescilli 2007/479-2 sayılı tasarıma tecavüz eder nitelikte ürün üreterek piyasaya sunduğunu ileri sürerek, tecavüzün tesptini ve maddi ve manevi tazminatın davalıdan tahsilini talep etmiştir. Mahkemece, yazılı gerekçelerle anılan tasarıma tecavüz edildiği sonucuna ulaşılmışsa da, tasarıma tecavüz davalarında, yukarıda 2 numaralı bentte yer alan ve hükümsüzlük davalarında kullanılan yöntemle aynı şekilde inceleme yapılarak, özellikle taraf tasarımlarında yer
alan işlevler unsurlar göz ardı edilerek davalı tarafça üretilen ürün tasarımının, tescilli tasarıma nazaran yeni ve ayırt edici olup olmadığı incelenerek değerlendirme yapılmalıdır.
Somut olayda, hükme esas alınan bilirkişi raporunda şekilsel olarak gösterildiği üzere; davacı yanın 2007/479-2 sayılı mesnet tasarımının, 2 unsurdan müteşekkil olduğu, raporda “A” harfi ile gösterilen kısımda 6 adet paralel çizgi deseni bulunduğu, “B” harfi ile gösterilen kısmın ise sap kısmı ile bağlantıyı sağlayan üçgenimsi bir yapı olduğu görülmektedir. Davalı yanca fiili kullanıma konu edilen üründe ise, mesnet tasarımda da yer alan, sap ve bağlantı arasındaki bağlantıyı sağlamaya yarar üçgenimsi yapının bulunduğu ancak, davacının tasarımında yer alan paralel çizgisel desenlerin bulunmadığı anlaşılmaktadır. Bu durumda, Mahkemece, her iki tasarımda da ortak olan üçgenimsi yapının benzer tasarımlarda da kullanılan işlevsel özelliğe ilişkin olup olmadığı hususunda inceleme ve değerlendirme yapılması, işlevsel bir özelliğe ilişkin ise bu kısmın benzerlikte dikkate alınmadan değerlendirme yapılarak sonuca göre bir karar verilmesi gerekirken, eksik incelemeye dayalı olarak davanın kabulüne karar verilmesi doğru görülmemiş, asıl davada verilen hükme karşı yapılan istinaf başvurusunun esastan reddine dair bölge adliye mahkemesi kararının davalı Zambak Plastik Sanayi yararına bozulmasını gerektirmiştir.
5-) Bozma sebep ve şekline göre, hükümsüzlük kararlarının sonucuna göre değerlendirme yapılması gerekmekle, taraf vekillerinin tasarım hakkına tecavüz nedeniyle maddi ve manevi tazminat istemleri ile vekalet ücretine ilişkin temyiz itirazlarının incelenmesine bu aşamada gerek görülmemiştir .
SONUÇ: Yukarda (1) numaralı bentte açıklanan nedenlerle, davalı birleşen dosya davacısı Zambak Plastik Sanayi vekilinin birleşen Bakırköy Fikrî ve Sınaî Haklar Hukuk Mahkemesi’in 2012/106 Esas sayılı dosyasına yönelik, davacı birleşen dosya davalısı Titiz Plastik Ltd. Şti. vekilinin ise asıl davada haksız rekabete dayalı talebe ilişkin tüm temyiz itirazlarının reddine, (2), (3) ve 4 numaralı bentlerde açıklanan nedenlerle, davalı birleşen dosya davacısı Zambak Plastik Sanayi vekilinin birleşen Bakırköy Fikrî ve Sınaî Haklar Hukuk Mahkemesi’nin 2012/103 Esas, 2013/233 Esas, 2013/234 Esas ve asıl davaya ilişkin temyiz isteminin kabulü ile, İlk Derece Mahkemesince verilen karara yönelik istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULARAK KALDIRILMASINA, (5) numaralı bentte açıklanan taraf vekillerinin sair temyiz itirazlarının incelenmesine bu aşamada yer olmadığına, HMK"nın 373/1. maddesi uyarınca dava dosyasının İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, istek halinde aşağıda yazılı 171,00 TL harcın temyiz eden asıl davada davalı birleşen 2012/106 Esas sayılı davada davacı Zambak Plastik Sanayi"ye iadesine, istek halinde aşağıda yazılı 171,00 TL harcın temyiz eden asıl davada davacı birleşen davada davalı Titiz Plastik Ltd. Şti."ye iadesine, 11/11/2019 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.