İNCELENEN KARAR


İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi Başkanlar Kurulunun 26.06.2020 tarihli ve 2020/9 Esas- 2020/9 Karar sayılı başvurusunda; İstanbul BAM 35., İstanbul BAM 36., İzmir BAM 6. ve Gaziantep BAM 3. Hukuk Dairelerinin kesin kararları arasında, 2886 Sayılı Kanun gereğince kiralanan taşınmazlara ilişkin kiracılık sıfatının tespiti, muarazanın önlenmesi ve tahliye davalarında; taraflarca yapılan yenileme sözleşmeleri ile ilgili sözleşmenin yenilenmesi durumunda 2886 Sayılı Kanun"un 75. Maddesinin uygulanıp uygulanmayacağı yönündeki görüş farklılıkları nedeniyle uyuşmazlık bulunduğu bildirilip, 5235 sayılı Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun"un "Başkanlar Kurulunun Görevleri" başlıklı 35/1-3 maddesi kapsamında uyuşmazlıkların giderilmesi talep edilmiştir.
İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 36. Hukuk Dairesinin 19/12/2019 tarih 2019/2189 E. 2019/2363 K. sayılı kararına konu, Beykoz Sulh Hukuk Mahkemesinin, 09.04.2019 tarih, 2017/1558-2019/224 esas-karar sayılı kiracılık sıfatının tespiti davasının reddine konu kararın istinaf istemi üzerine verilen kararında; "dava konusu kantinin 21.08.2009 tarihli kantin işletmesi ihale ilanının sonrasında, kantinin ilk olarak 07.09.2010 başlangıç tarihli kira sözleşmesi ile davacıya 2886 sayılı Yasa kapsamında ihale ile kiraya verilmiş olduğu, taraflar arasında akdedilen kira sözleşmesinin 6. maddesine göre ise, sözleşme süresi bir yıl olup, sözleşmenin feshini gerektiren nedenler yoksa en fazla beş yıl süreyle uzatılabileceğinin kararlaştırldığı, son kira sözleşmenin ise 19.09.2016"da yapıldığı, bu sözleşmenin 22. ve 24. Maddelerinde kiracının yükümlülüğüne ilişkin açıkça 2886 sayılı kanuna atıf yapıldığı, buna göre dava konusu yerin 2886 Sayılı Kanuna göre ihale ile kiraya verilen yer olduğunun kabulü gerektiği, kira sözleşmesinin 6. maddesinde öngörülen sürenin bitmesi ile 2886 sayılı Kanunun 75. maddesi gereğince kira ilişkisinin sona erdiği" gerekçesiyle davacının istinaf talebinin reddine karar verilmiştir.
İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesinin kesin olan 2018/2669 E. 2019/2514 K. sayılı kararına konu, İzmir 5. Sulh Hukuk Mahkemesinin, 03.07.2018 tarih, 2017/763-2018/854 esas-karar sayılı kiracılık sıfatının tespiti davasının kabulüne konu kararın istinaf istemi üzerine verilen kararında; düzenlenen kira sözleşmeleri 2886 Sayılı Devlet İhale Kanunu"na göre düzenlenmediği, ihale tutanağı, açık arttırım ya da ihalenin onayı gibi evrak bulunmadığı, dolayısı ile taraflar arasında akdedilen kira sözleşmesinin TBK"nun kapsamında olduğu, sözleşme 2886 Sayılı Yasa kapsamında olmayıp TBK"nun hükümleri uygulanacağından davalının istinaf isteminin reddine karar verilmiştir.
İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 35. Hukuk Dairesinin 2017/2106-2017/1852 esas-karar sayılı kararına konu olan Lüleburgaz Sulh Hukuk mahkemesinin 22.02.2017 Tarih 2015/818 - 2017/176 esas-karar sayılı kiracılık sıfatının tespiti davasının reddine konu kararın istinaf istemi üzerine verilen kararında; Maliye Hazinesine ait kantin kiralanmasına ilişkin sözleşmenin 28.06.2012 tarihli ihale tutanağı ve aynı tarihli kira sözleşmesi ile yapıldığı, 04.07.2014 tarihli ve bir yıl süreli yenileme kira sözleşmesinin ihale yapılmadan imzalandığı, ihale ile kiraya verilen bir yerin ihale süresi dolduktan sonra kullanılmaya devam edilmesinin kira sözleşmesi bulunduğu anlamına gelmeyeceği, bu durumda olaya 2886 Sayılı Yasanın uygulanması gerektiği, ihale ile kiralanan yerin ihale süresi bitiminden sonra taraflar arasında bir kira sözleşmesi yapıldığı takdirde uyuşmazlığa TBK hükümlerinin uygulanması gerektiği, davaya konu mecurun ilk kiralanmasının ihale ile yapılmış olmasına rağmen ihalede belirtilen süre bittikten sonra yeni bir sözleşme yapılmış olmakla, bu sözleşme hükümlerinin TBK ya tabi olduğu, kiracılık sıfatının tespiti ve tahliyenin de TBK "ya göre değerlendirilmesi gerektiğinden öncelikle TBK hükümleri çerçevesinde açılmış bir tahliye davası ve alınmış bir tahliye kararı olup olmadığının araştırılması, sonucuna göre karar verilmesi gerektiği gerekçesi ile ilk derece mahkemesi kararı yerinde olmadığından HMK 353/1-a/6 maddesi gereğince istinaf başvurusunun kabulüne, kararın kaldırılmasına, yargılamanın eksikler tamamlanarak kaldığı yerden devamı için dosyanın ait olduğu Mahkemeye iadesine karar verilmiştir.
İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi’nin 2017/1666- 2017/2008 esas-karar sayılı kararına konu olan İzmir 8. Sulh Hukuk mahkemesinin 16.05.2017 Tarih 2016/1284 - 2017/568 esas-karar sayılı kiracılık sıfatının tespiti davasının, konusuz kaldığından karar verilmesine yer olmadığına, konu kararın istinaf istemi üzerine verilen kararında; “TBK’nun 347.Maddesine göre 10 yıllık süre dolumuna dayalı sebep dışında kiraya verenin tek taraflı bildirimle kira akdini sonlandırması mümkün değildir. Taraflar arasında 2886 Sayılı Kanun kapsamında ihale suretiyle kira sözleşmesi yapıldığı da ispat edilememiştir.” gerekçesiyle davalının istinaf talebinin reddine karar verilmiştir.
Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesinin 3. Hukuk Dairesinin 2018/982-2018/1047 esas-karar sayılı kararına konu olan Gölbaşı (Adıyaman) Sulh Hukuk Mahkemesinin 2017/390 -2018/141 esas-karar sayılı kira sözleşmesinin feshi ile taşınmazın tahliyesi davasının kabulüne dair kararın istinaf istemi üzerine verilen kararında; kiralanan belediye meclis kararı ile 2886 sayılı yasa uyarınca ihale suretiyle 26.02.2007 tarihli ve 5 yıl süreli kira sözleşmesi ile kiraya verildiği ancak, 02.01.2008 tarihli aynı taraflar arasında yeni bir "düzenleme şeklinde kira sözleşmesi" tanzim edilerek kira süresinin 15 yıla çıkarıldığı, bu durumda yapılan ikinci kira sözleşmesi yenileme hükmünde olup yapılan ikinci kira sözleşmesinin artık 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu kapsamında değerlendirilmeyeceği, taraflar arasındaki kira sözleşmesi nitelik itibariyle özel hukuk hükümlerine tabi bir sözleşme olup idare kendi kusuruna dayanarak tek taraflı fesih ve tahliye talebinde bulunamayacağı ve sözleşme süresi sona ermediğine göre davalının kiracılığı devam ettiğinden davalının istinaf başvurusunun esastan kabulü ile Gölbaşı (Adıyaman) Sulh Hukuk Mahkemesinin 2017/390 esas 2018/141 karar sayılı kararının kaldırılmasına ve davanın reddine karar verilmiştir.
Öncelikle; Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesinin 3. Hukuk Dairesinin 2018/982 esas, 2018/1047 karar sayılı kararına konu davada; kira sözleşme süresi henüz dolmadan kiraya veren Belediye tarafından sözleşmenin feshi ve tahliye talebi üzerine karar verildiği, diğer Bölge İdare Mahkemesi kararlarında ise; 2886 Sayılı Kanuna göre kiralanan ve sözleşmelerin süresinin bitiminden sonrasına ilişkin davalar olduğu dolayısıyla, Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi kararının; uygulanan hükümler ve içerik olarak diğer Bölge Adliye Mahkemeleri kararlarından farklı olduğundan Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi kararı yönünden herhangi bir değerlendirme yapılmamıştır.
İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 6., İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 35. ve İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 36. Hukuk dairelerinin benzer olayda verdikleri kesin nitelikteki kararları arasında uyuşmazlık bulunduğundan bu uyuşmazlıkların 5235 sayılı Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun"un 35/1-3 maddesine göre giderilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.
Bilindiği üzere; 2886 Sayılı Devlet İhale Kanununun 5737 Sayılı Kanunun 79/c maddesi ile değişik “Ecrimisil ve Tahliye” başlıklı 75.maddesinin 3. ve 4.fıkrasında; “kira sözleşmesinin bitim tarihinden itibaren işgalin devam etmesi halinde, sözleşmede hüküm var ise ona göre hareket edilir. Aksi halde ecrimisil alınır. İşgal edilen taşınmaz mal, idarenin talebi üzerine bulunduğu yer mülkiye amirince en geç onbeş gün içinde tahliye ettirilerek, idareye teslim edilir.” hükmü bulunmaktadır. Bu madde önceleri sadece Hazine tarafından bu kanun hükümlerine göre kiraya verilen taşınmazlar hakkında uygulanırken, 13.07.2005 tarihinde yürürlüğe giren 5393 Sayılı Belediye Kanunu nun 15/p-3 maddesi hükmüyle Belediyeye, 5538 Sayılı Kanunun 26/b maddesi uyarınca İl Özel İdarelerine, 5737 Sayılı Kanunun 79/c maddesi uyarınca Vakıflar Genel Müdürlüğüne ve son olarak da 21.03.2018 tarihli ve 7103 sayılı Kanunun 26. maddesiyle, özel bütçeli idarelerin mülkiyetinde bulunan taşınmazlar hakkında da uygulanması öngörülmüştür. Bu madde ile adı geçen kurumlara tahliye konusunda bir ayrıcalık tanınmıştır. Yasal süre bitiminden itibaren ecrimisil alınacağı hüküm altına alındığından, 2886 Sayılı Yasanın 1. maddesi uyarınca usulüne uygun yeni bir sözleşme yapılmadıkça kiracıyı fuzuli şagil kabul etmek gerekir.
Hazine, Özel Bütçeli idareler, Vakıflar Genel Müdürlüğü, İl Özel İdareleri ve Belediyeler 2886 Sayılı Yasa uyarınca kiraya verdikleri taşınmazlarını, kira süresi sonunda, işgal ne kadar süre devam ederse etsin kiralananın 6570 Sayılı Yasaya ya da Borçlar Kanununa tabi olup olmadığına bakılmaksızın her zaman gerek mahkemeden gerekse mülki amirinden tahliyesini isteyebilirler. Kira süresinin bitimi sonrasında ecrimisil olarak alınması gereken paranın “kira parası” adı altında alınmış veya ödenmiş olması, taraflar arasındaki kira sözleşmesinin yenilendiği anlamına gelmez.
Öncelikle; İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi kararlarında; davaya konu kiralanan taşınmazların, 2886 Sayılı Kanun kapsamında kiraya verilmediğinin belirtildiği, bu durumunda; 2886 Sayılı Kanuna göre kiralanmayan taşınmazlar yönünden 2886 Sayılı Kanunun 75. maddesinin uygulanamayacağı, dolayısıyla İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi kararları yönünden hukuka aykırılık olmadığı,
İstanbul 35. ve 36. Bölge Adliye Mahkemesi kararlarına konu olan kira sözleşmelerinde, ilk olarak 2886 Sayılı Kanuna göre kiraya verilen taşınmazların, sonrasında yapılan yenileme sözleşmeleri bitiminde, Kamu idareleri tarafından tahliyesi talep edilmiştir. Taşınmazların ilk defa kiralamalarının 2886 Sayılı Kanun kapsamında kiraya verilmiş olması durumunda, aynı kanunun 75. Maddesine göre sözleşmede özel bir hüküm yoksa kira ilişkisinin süre sonunda son bulacağı kanun gereğidir. Kira sözleşmelerinin uzatılmasına dair kira sözleşmeleri, dava konusu kiralananların 2886 sayılı Yasa hükümleri gereğince kiraya verilmiş olması nedeniyle önceki
sözleşmelerin devamı niteliğinde olup, bu sözleşmelerin de 2886 sayılı Kanunun 75. maddesi gereğince süre bitiminde sona ereceğinden bu süre bitimi sonrasında kiracının fuzuli şagil durumuna düşeceğinin kabul edilmesi gerekeceğinden; İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 6., İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 35. ve İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 36. Hukuk dairesinin kesin kararları arasındaki uyuşmazlığın bu çerçevede giderilmesi gerekmiştir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle, 2886 Sayılı Kanuna göre yapılan kira sözleşmelerinin uzatılmasına ilişkin sözleşmelerin ilk yapılan sözleşmenin devamı niteliğinde olduğundan, bu kira sözleşmelerinin uzatılmasına dair sözleşmelerdeki sürenin bitimi sonrasında 2886 sayılı Kanunun 75. maddesi gereğince kiracının fuzuli şagil durumuna düşeceğinin kabulü ile İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 6., İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 35. ve İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 36. Hukuk Dairelerinin kesin kararları arasındaki görüş ve uygulama uyuşmazlıklarının bu şekilde giderilmesine, kesin olarak 29/09/2020 tarihinde oy birliği ile karar verildi.