Danıştay 13. Daire 2021/1830 Esas 2021/2607 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2021/1830
Karar No:2021/2607


TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …Petrol İnşaat Gıda Madencilik Özel Eğitim Rehabilitasyon Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Kurumu
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN_KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Bayilik lisansı sahibi davacı şirketin dağıtıcısı haricinde akaryakıt ikmali yaptığının tespit edildiğinden bahisle 5015 sayılı Kanun'un 19. maddesinin birinci fıkrasının (f) bendinin (3) numaralı alt bendi uyarınca 125.000,00-TL idari para cezası verilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (Kurul) kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi'nce verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; dosyadaki tüm bilgi ve belgelerin birlikte değerlendirilmesinden, davacı şirketin 01/02/2018-30/03/2018 döneminde dağıtıcısı olan …Akaryakıt Dağıtım Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi'nden her iki akaryakıt türünde toplam 71.480 litre akaryakıt temin etmesine rağmen istasyondaki tanklarda 88.346,21 litre akaryakıt dolumu yaptığı nazara alındığında, dağıtıcısı dışında akaryakıt ikmali yaptığı anlaşılan davacı şirkete idari para cezası verilmesine ilişkin dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, dava konusu işlem hukuka uygun bulunarak davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: …Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi'nce; istinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının usul ve hukuka uygun olduğu ve davacı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, salt ticari defterler üzerinden inceleme yapıldığı, faturaları ibraz eden firma ile aralarında husumet bulunduğu, ticari defter ve belgelerin yeniden incelenmesi gerektiği, kararın usul ve hukuka aykırı olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'NIN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

ESAS YÖNÜNDEN:
MADDİ OLAY :
"… Mah., No:…, …/…" adresinde faaliyette bulunan davacı tarafından, dağıtıcısı haricinde akaryakıt ikmali yaptığından bahisle 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu'nun 19. maddesinin 1. fıkrasının (f) bendinin (3) numaralı alt bendi ve 2019 Yılında Uygulanacak Para Cezaları Hakkında Tebliğ uyarınca 125.000,00-TL idarî para cezası verilmiştir.
Bu işlemin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
Anayasa'nın "Suç ve cezalara ilişkin esaslar" başlıklı 38. maddesinin birinci fıkrasında, kimsenin, işlendiği zaman yürürlükte bulunan kanunun suç saymadığı bir fiilden dolayı cezalandırılamayacağı, kimseye suçu işlediği zaman kanunda o suç için konulmuş olan cezadan daha ağır bir ceza verilemeyeceği kurala bağlanmıştır.
5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu'nun "Bayiler" başlıklı 8. maddesinin birinci fıkrasında, bayi lisanslarına ilişkin düzenlemelerin (teknik, güvenlik, kapasite, çevre vb.) Kurum tarafından yapılacağı, bayilerin, dağıtıcıları ile yapacakları tek elden satış sözleşmesine göre bayilik faaliyetini yürütecekleri; aynı maddenin ikinci fıkrasının (a) bendinde, bayilerin lisanslarının devamı süresince, bayisi olduğu dağıtıcı haricinde diğer dağıtıcı ve onların bayilerinden akaryakıt ikmali yapılmaması ile yükümlü olduğu kuralına yer verilmiştir.
5015 sayılı Kanun'un "İdarî para cezaları" başlıklı 19. maddesinin ikinci fıkrasının (c) bendinin (3) numaralı alt bendinde, 5, 6, 7, 8 ve 17. maddelerin ihlâli hâlinde, sorumlulara sekiz yüz elli bin Türk Lirası idarî para cezası verileceği; aynı maddenin ikinci fıkrasının (d) bendinde, 8. maddenin ihlâli hâlinde bayiler için (c) bendinde yer alan cezanın beşte birinin uygulanacağı; yedinci fıkrasında ise, yukarıda belirtilenlerin dışında kalan, ancak bu Kanun'un getirdiği yükümlülüklere uymayanlara Kurumca bin beş yüz Türk Lirasından yetmiş bin Türk Lirasına kadar idari para cezası verileceği kurala bağlanmıştır.
Dairemizce, 5015 sayılı Kanun'un 19. maddesinin ikinci fıkrasının (c) bendinin "Aşağıdaki hâllerde sorumlulara sekiz yüz elli bin Türk Lirası idarî para cezası verilir:" bölümünün, anılan bendin (3) numaralı alt bendindeki, "8. maddenin ihlâli" yönünden Anayasa'ya aykırı olduğu kanaatiyle Anayasa Mahkemesi'ne başvurulmuş, Anayasa Mahkemesi'nin 03/05/2016 tarih ve 29701 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 07/04/2016 tarih ve E:2015/109, K:2016/28 sayılı kararıyla; anılan kuralın 5015 sayılı Kanun'un 8. maddesinin ikinci fıkrasının (a) bendi yönünden Anayasa'nın 2. maddesine aykırı bulunarak iptaline ve iptal hükmünün de kararın Resmî Gazete'de yayımlanmasından başlayarak dokuz ay sonra yürürlüğe girmesine karar verilmiştir.
İptal hükmünün yürürlüğe girmesinden sonra, 7164 sayılı Maden Kanunu İle Bazı Kanunlarda ve Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'un 32. maddesiyle, 5015 sayılı Kanun'un 19. maddesi yeniden düzenlenmiş, maddenin 1. fıkrasının (f) bendinin (3) numaralı alt bendinde, "8. maddenin ihlali (8. maddenin 2. fıkrasının (b) bendi hariç)" hâlinde, yüz yirmi beş bin Türk Lirasından az olmamak ve altı yüz yirmi beş bin Türk Lirasını geçmemek üzere fiilin işlendiği tarihten bir önceki yılda ilgili lisansa konu petrol piyasası faaliyetine ilişkin net satış hasılatının binde onu oranında idari para cezası uygulanacağı kurala bağlanmıştır.
Öte yandan, 5326 sayılı Kabahatler Kanunu'nun "İdari para cezası" başlıklı 17. maddesinin son fıkrasında, idari para cezalarının her takvim yılı başından geçerli olmak üzere o yıl için 04/01/1961 tarih ve 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun mükerrer 298. maddesi hükümleri uyarınca tespit ve ilan edilen yeniden değerleme oranında artırılarak uygulanacağı kuralına yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dava konusu işlemin tesis edilmesinde sebep unsuru olarak gösterilen fiilin işlendiği 2018 yılı itibarıyla 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu'nun "İdarî para cezaları" başlıklı 19. maddesinde, bir kısım fiillere yönelik idarî para cezaları fıkralar hâlinde sayıldıktan sonra, yukarıda belirtilenlerin dışında kalan, ancak bu Kanun'un getirdiği yükümlülüklere uymayanlara (yeniden değerleme oranında yapılan artırım ile birlikte) iki bin yüz elli Türk Lirasından yüz bin beş yüz yirmi Türk Lirasına kadar idarî para cezası verileceği kurala bağlanmıştır. Kanun koyucunun bu düzenlemeyle, Kanun'a aykırı hiçbir fiilin yaptırımsız kalmamasını sağlamayı amaçladığı görülmektedir.
Dosyanın incelenmesinden, 04/11/2019 tarih ve 48699 sayılı Başkanlık müzekkeresinde, (...) "bu şekilde tesis edilen idari işlemlerin de söz konusu fiilin anılan ceza maddesi kapsamında yer almadığı gerekçesiyle ilgili Mahkemelerce iptal edildiğinin görülmesi üzerine, bu kapsamda söz konusu fiile ilişkin olarak ilgililer hakkında aynı Kanun'un 19. maddesinin 2. fıkrasının (e) bendinin (2) numaralı alt bendi, 'Sahip olunan lisansın verdiği haklar dışında faaliyet gösterilmesi' kuralı ile 19. maddesinin 7. fıkrasının (e) bendinin (2) numaralı alt bendi ile bayiler için aynı fıkranın (f) bendi hükümleri uyarınca belirlenen tutarda idari para cezası uygulanmasının uygun olup olmayacağı"nın sorulduğu; bunun üzerine Hukuk Dairesi Başkanlığı'nın 17/07/2018 tarih ve 34537 sayılı yazısı ile, bayilerin dağıtıcısı dışında akaryakıt ikmali fiilinin 5015 sayılı Kanun'un 19. maddesinin 2. fıkrasının (e) bendinde düzenlenen "Sahip olunan lisansın verdiği haklar dışında faaliyet gösterilmesi" hükmü kapsamında da değerlendirilebileceği, ancak konuya ilişkin nihai değerlendirmenin Kurul'un takdirinde olduğu yönünde cevap verildiği belirtilmiştir.
Konuyu gündemine alan Kurul tarafından, davacı şirkete, 7164 sayılı Kanun'un 32. maddesiyle yapılan değişikliğin davacının lehine olduğu değerlendirilerek, 5015 sayılı Kanun'un 19. maddesinin 1. fıkrasının (f) bendinin (3) numaralı alt bendi uyarınca 125.000,00-TL idari para cezası verilmiştir.
Her ne kadar, 2019 yılında yapılan değişikliğin lehe olduğu gerekçesiyle anılan değişiklik göz önünde bulundurularak davacı şirkete 125.000,00-TL idari para cezası verilmiş ise de, fiilin işlendiği tarihte yürürlükte bulunan hâliyle, anılan Kanun'un 19. maddesinin 2. fıkrasının (e) bendinin (2) numaralı alt bendinde yer alan "Sahip olunan lisansın verdiği haklar dışında faaliyet gösterilmesi" hâlinde 100.521,00-TL; 19. maddenin 7. fıkrasının ihlâli hâlinde ise 2.150,00-TL'den 100.521,00-TL'ye kadar idari para cezası verilebileceği dikkate alındığında, 2019 yılındaki kanun değişikliğinin davacının lehine olmadığı anlaşılmıştır.
Bu itibarla, dağıtıcısı dışında akaryakıt ikmal etmeme yükümlülüğüne ilişkin olarak, Anayasa Mahkemesi'nce verilen iptal kararının, cezanın miktarına ilişkin olduğu, belirtilen yükümlülüğün Anayasa'ya aykırı olduğundan bahisle verilmiş bir iptal kararı bulunmadığı, belirtilen yükümlülüğe riayet etmeyenlere, bu ihlâl nedeniyle verilecek cezayı özel olarak ayrıca düzenleyen kanun maddesinin iptali nedeniyle oluşan hukukî durum dikkate alındığında, gerek fiilin işlendiği tarihte Kanun'un 19. maddesinde özel olarak sayılmayan ihlâller nedeniyle uygulanacak cezaları düzenleyen 19. maddenin 7. fıkrası uyarınca; gerek, "lisansın verdiği haklar dışında faaliyet" nedeniyle 19. maddenin 2. fıkrasının (e) bendinin (2) numaralı bendi uyarınca verilecek idari para cezası miktarının, 2019 yılında yapılan Kanun değişikliğiyle getirilen düzenlemeden daha düşük olduğu anlaşıldığından, fiilin işlendiği tarihte uygulanacak idari para cezasından daha ağır idari para cezası getiren sonraki Kanun hükmünün uygulanması suretiyle tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uygunluk, davanın reddi yönündeki İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf başvurusunun reddine dair temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararında ise hukukî isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin kabulüne;
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle reddine ilişkin İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu …Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesi uyarınca BOZULMASINA,
3. Kullanılmayan …-TL yürütmeyi durdurma harcının istemi hâlinde davacıya iadesine,
4. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi'ne gönderilmesine, 01/07/2021 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.