Danıştay 13. Daire 2021/2117 Esas 2021/2420 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2021/2117
Karar No:2021/2420

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : ... Akaryakıt Dağıtım Sanayi ve Ticaret A.Ş.

VEKİLLERİ : Av. …
Av. …


KARŞI TARAF (DAVALI) : … Kurumu

VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdarî Dava Dairesi'nin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Yeterli sayıda istasyonlu bayiden meydana gelen bayilik teşkilatının süresi içerisinde oluşturulamaması nedeniyle davacı şirketin dağıtıcı lisansının sona erdirilmesine ilişkin ... sayılı işlem ile tebliğ edilen ... tarih ve ... sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (Kurul) kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: .... İdare Mahkemesi'nce verilen ... tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; Petrol Piyasası Lisans Yönetmeliği'ne 09/07/2019 tarih ve 30826 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Yönetmelikle eklenen "Bayilik teşkilatı kurulması" başlıklı 34/A maddesinde, dağıtıcı lisansı sahiplerine belirtilen sürelerde belirtilen sayıda bayinin bulunduğu bayilik teşkilatını oluşturma yükümlülüğünün getirildiği, yine aynı Yönetmeliğin geçici 24. maddesiyle, dağıtıcı lisansı sahibi olan kişiler için anılan sürelerin 01/01/2020 tarihinden itibaren işlemeye başlayacağının kurala bağlandığı, bu sürenin makul bir süre olduğu, davalı idarece 01/01/2020 tarihinden itibaren üç ay geçmesine rağmen en az 10 bayiden oluşan bayilik teşkilatına sahip olmayan dağıtıcı lisansı sahiplerinin tespit edilerek Yönetmelikle getirilen yükümlüğün sağlanması için uyarıcı yazı yazıldığı, bu kapsamda davacıya gönderilen 06/04/2020 tarihli yazı ile 01/05/2020 tarihine kadar asgari on bayiden oluşan bayilik teşkilatını oluşturması ve koruması gerektiğinin, aksi taktirde anılan Yönetmeliğin 17. maddesi uyarınca lisansının sona erdirileceğinin bildirildiği, buna karşın yeterli sayıda bayiden oluşan bayilik teşkilatını oluşturamadığının tespit edilmesi üzerine davacının lisansının sona erdirilmesine karar verildiği hususları dikkate alındığında, dava konusu kararda hukuka aykırılık bulunmadığı, öte yandan, davacının Covid-19 salgınından kaynaklanan mücbir sebep nedeniyle bayilik teşkilatının oluşturulmasına ilişkin ek süre talebinde bulunduğu anlaşılmakta ise de, yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinde ek süre verilmesine ilişkin herhangi bir hüküm bulunmadığı gibi söz konusu talebin mücbir sebep olarak değerlendirilmesinin de Kurul'un yetki ve takdirinde olduğu sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle dava konusu işlem hukuka uygun bulunarak davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdarî Dava Dairesi'nce; istinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının usul ve hukuka uygun olduğu ve davacı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, Petrol Piyasası Lisans Yönetmeliği'nin 34/A maddesi uyarınca işlem tesis edilmeden önce ihtar yapılması gerektiği, uygulanan Yönetmelik maddesinin kanuni dayanağının olmadığı, Covid-19 salgını sebebiyle bayi sayısını artırma imkânı bulamadığı ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, verilen kararın hukuka uygun olduğu belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Bölge İdare Mahkemesi kararının Dairemiz kararında belirtilen gerekçeyle onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
… tarih ve ... sayılı dağıtıcı lisansı ile faaliyette bulunan davacı şirkete 06/04/2020 tarih ve 17854 sayılı yazıyla 01/05/2020 tarihine kadar asgari on istasyonlu bayilik teşkilatını oluşturması ve koruması gerekmekte olduğu, aksi hâlde Petrol Piyasası Lisans Yönetmeliği'nin 17. maddesi uyarınca lisansının sona erdirileceği bildirilmiştir. Bunun üzerine, davacı şirket tarafından 20/04/2020 tarih ve 22619 sayılı yazı ile Covid-19 salgınından kaynaklanan mücbir sebep nedeniyle bayilik teşkilatının oluşturulmasına ilişkin ek süre talebinde bulunulmuştur.



Dağıtıcı lisansı sonrasında, davacı şirketin yeterli sayıda istasyonlu bayiden meydana gelen bayilik teşkilatını süresi içerisinde oluşturamaması veya koruyamaması halinde lisansının sona erdirileceğine ilişkin Petrol Piyasası Lisans Yönetmeliği'nin 17. maddesinin 1. fıkrasının (h) bendi uyarınca ... tarih ve ... sayılı Kurul kararı ile sona erdirilmiştir.
Bunun üzerine bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu'nun "Lisansların tabi olacağı usul ve esaslar" başlıklı 3. maddesinde, "(...) Lisanslar ile ilgili olarak; a) Başvuru, değerlendirme, lisans verme, lisans süresi, tadili, bedeli ile sona ermesi ve süre uzatma işlemlerine ait usul ve esaslar Kurumca çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir." kuralına yer verilmiştir.
Petrol Piyasası Lisans Yönetmeliği'nin "Bayilik Teşkilatı Kurulması" başlıklı 34/A maddesinde, Kurul kararının alındığı tarihle yürürlükte olan şeklinde, "Dağıtıcı lisansı sahipleri lisansının yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay içinde en az on, altı ay içinde en az yirmi beş ve bir yıl içinde en az elli istasyonlu bayinin bulunduğu bayilik teşkilatını oluşturur. Dağıtıcı lisansı sahipleri bayilik teşkilatını korumakla yükümlüdür. Bayilik teşkilatının oluşturulamaması veya oluşturulduktan sonra korunamaması durumunda, dağıtıcı lisansı sahibinin bildirime gerek olmaksızın, otuz gün içerisinde gerekli bayi sayısına ulaşması zorunludur."; "Lisansın Sona Ermesi ve İptali" başlıklı 17. maddesinde, "Lisans sona erdirme işlemi Kurul tarafından veya bu yetkinin devredilmesi durumunda Başkanlık veya Petrol Piyasası Dairesi Başkanlığı tarafından gerçekleştirilir. Lisanslar; (...) h)Dağıtıcı lisansı sahiplerinin bu Yönetmeliğin 34/A maddesi ile belirlenen bayilik teşkilatını süresi içinde oluşturamaması veya koruyamaması halinde sona erdirilir." Geçici 24. maddesinde ise, "Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihte dağıtıcı lisansı sahibi olan kişiler, 1/1/2020 tarihinden itibaren, 34/A maddesinin birinci fıkrasında belirtilen bayilik teşkilatını fıkrada belirtilen süreler içinde oluşturmakla yükümlüdür." kuralı yer almıştır.
Anılan Yönetmeliğin "Mücbir Sebepler" başlıklı 57. maddesinde, "Bir olayın mücbir sebep hâli sayılabilmesi için; olaydan etkilenen tarafların gerekli özen ve dikkati göstermiş ve önlemleri almış olmasına karşın önlenemeyecek, kaçınılamayacak veya giderilemeyecek olması ve bu durumun etkilenen tarafın ilgili mevzuat kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirmesini engellemesi gerekir. Mücbir sebeplerin gerçekleşmesi halinde, mücbir sebeplerin etkileri giderilinceye kadar, lisans sahibinin ilgili mevzuattan kaynaklanan yükümlülükleri etkilendikleri oranda Kurul kararıyla ertelenebilir. Söz konusu yükümlülüklerin yerine getirilemeyeceğinin anlaşıldığı hallerde, Kurul, lisans sahibinin yükümlülüğünün kaldırılmasına da karar verebilir. Yükümlülüklerin ertelenmesi veya kaldırılması kararının verilebilmesi için, lisans sahibinin mücbir sebebin başlama tarihini, mahiyetini, yükümlülüklerine olan etkilerini ve mümkün olması halinde etkilerin tahmini giderilme süresini içeren başvurusunu, mücbir sebebin başlama tarihinden itibaren onbeş gün içerisinde Kuruma yazılı olarak bildirmesi zorunludur."; kuralına yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Bayilik teşkilatı kurulmasına ilişkin Yönetmelik kuralının 07/09/2019 tarih ve 30826 sayılı Resmî Gazete'de yayımlandığı, aynı Yönetmeliğin Geçici 24. maddesi uyarınca dağıtıcı lisans sahiplerince asgari sayıda bayinin bulunduğu bayilik teşkilatı kurmaları için verilen azami sürelerin 01/01/2020 tarihinden itibaren başlayacağı, belirtilen tarihten itibaren üç ay içerisinde asgari on bayilik teşkilatının kurulması gerektiği, aksi hâlde Yönetmeliğin 17. maddesi uyarınca lisansın sona erdirileceği görülmektedir.
Davalı idare tarafından davacı şirkete, mevzuatta belirtilen süreler içerisinde bayilik teşkilatını oluşturmaması üzerine, 06/04/2020 tarih ve E…. sayılı yazı ile 01/05/2020 tarihine kadar asgari on istasyonlu bayiden oluşan bayilik teşkilatını oluşturmasını, aksi taktirde lisansının sona erdirileceğine ilişkin ihtarda bulunulduğu, ihtar üzerine davacı şirket tarafından, Covid-19 salgınının mücbir sebep sayılması ve belirtilen yükümlülüklerin bir yıl süreyle ertelenmesi talebinde bulunulduğu, bu talep üzerine davalı idare, Yönetmelikte ek süreye dair herhangi bir düzenleme bulunmadığı ve mücbir sebep değerlendirmesinin Kurul'un takdirinde olduğu belirtilerek dava konusu Kurul kararının tesis edildiği anlaşılmaktadır.
Davacı şirket tarafından Covid-19 salgınının mücbir sebep sayılması için davalı idareye başvuru yapılmış ise de, Yönetmeliğin 34/A maddesinde yer verilen asgari sayıda bayilik teşkilatının kurulmasına yönelik düzenlemenin 09/07/2019 tarihinde Resmî Gazete'de yayımlandığı ve Yönetmeliğin geçici 24. maddesi ile bu yükümlülüğün 01/01/2020 tarihinde başlayacağının belirtildiği davalı idare tarafından davacı şirkete 06/04/2020 tarihli yazı ile yapılan ihtara kadar davacı şirketin bayilik teşkilatını oluşturma yönünde herhangi bir başvurusu, iş veya işleminin bulunmadığı, kendinden kaynaklanmayan sebeplerle bayilik teşkilatını oluşturamadığına dair herhangi somut bilgi veya belge sunulmadığı, yükümlülüklerini yerine getirme adına çaba sarf ettiğine yönelik bir emare gösterilmediği de dikkate alındığında, Covid-19 salgınının tek başına mücbir sebep olarak nitelendirilemeyeceği göz önüne alınarak tesis edilen Kurul kararında hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Bu itibarla, yeterli sayıda istasyonlu bayiden meydana gelen bayilikte teşkilatının süresi içinde oluşturulmaması nedeniyle davacı şirketin dağıtıcı lisansının sona erdirilmesine ilişkin Kurul kararında hukuka aykırılık, bakılan davanın reddi yolundaki Mahkeme kararına yapılan istinaf başvurusunun reddine ilişkin temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararında sonucu itibarıyla hukukî isabetsizlik bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin reddine,
2. Davanın reddine ilişkin İdare Mahkemesi kararına yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdarî Dava Dairesi'nin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının yukarıda belirtilen GEREKÇEYLE ONANMASINA,
3. Temyiz giderlerinin istemde bulunan üzerinde bırakılmasına,
4. Posta giderleri avansından artan tutar ile istemi hâlinde kullanılmayan …-TL yürütmeyi durdurma harcının davacıya iadesine,
5. 2577 sayılı Kanunu'nun 50. maddesi uyarınca, bu onama kararının taraflara tebliğini ve bir örneğinin de ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdarî Dava Dairesi'ne gönderilmesini teminen dosyanın .... İdare Mahkemesi'ne gönderilmesine, 23/06/2021 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.