MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi

Davacı ... vekili Avukat ... tarafından, davalılar ... ve ... İlaçları Ltd. Şti. aleyhine 10/07/2013 gününde verilen dilekçe ile alacak istenmesi üzerine mahkemece yapılan yargılama sonunda; davanın kabulüne dair verilen 17/09/2015 günlü kararın Yargıtay’da duruşmalı olarak incelenmesi davalılar vekili tarafından istenilmekle daha önceden belirlenen 16/01/2018 duruşma günü için yapılan tebligat üzerine duruşmalı temyiz eden davalılar vekili Avukat ... geldi, karşı taraftan davacı adına gelen olmadı. Açık duruşmaya başlandı. Süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve hazır bulunanın sözlü açıklaması dinlendikten sonra tarafa duruşmanın bittiği bildirildi. Dosyanın görüşülmesine geçildi. Tetkik hakimi tarafından hazırlanan rapor ile dosya içerisindeki kağıtlar incelenerek gereği görüşüldü.
1-Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı kanıtlarla yasaya uygun gerektirici nedenlere, özellikle delillerin değerlendirilmesinde bir isabetsizlik görülmemesine göre davalıların aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları reddedilmelidir.
2- Davalıların diğer temyiz itirazına gelince;
Dava, İlaç Araştırmaları Hakkında Yönetmelik uyarınca alacak istemine ilişkindir. Mahkemece, davanın kabulüne karar verilmiş; hüküm, davalılar tarafından temyiz edilmiştir.
Davacı üniversite, kendisine bağlı hastanede 2004-2009 yılları arasında yapılan ilaç araştırması kapsamında, firma destekli yapılan FAZ-IV çalışmaları nedeniyle, bazı hastaların tedavi giderlerinin, araştırmacı ve destekleyiciden alınması gerekirken, haksız olarak SSK/SGK"ya fatura edildiğini ve fatura bedellerinin SGK bütçesinden ödendiğini, yapılan ödemenin yersiz olduğundan ve iade alınması gerektiğinden bahisle, dava dışı SGK tarafından, idare hastanesinin SGK"dan olan alacağından mahsup işlemi yapıldığını, kesintinin tahsili için destekleyici firmalara taraflarınca başvuruda bulunulduğunu, dava dışı ... firmalarının talebi kabul ederek ödeme yaptıklarını, ancak davalı Prof. Dr. ..."ın araştırmacı yürütücüsü, diğer davalı şirketin destekleyicisi olduğu çalışmadan doğan kesintinin, adı geçenler tarafından ödenmediğini belirterek, 163.060,23 TL"nin davalılardan tahsilini talep etmiştir.
Davalılar, davalı ..."ın sadece tıbbi takipler yaptığını, mali yönden sorumluluğu bulunmadığını, bu nedenle kendisine husumet düşmeyeceğini, öte yandan davanın yürürlükte bulunmayan bir mevzuat hükmüne dayanılarak açıldığını, ilaç araştırmaları kapsamında hastaya zaten uygulanacak olan tedavi, yöntem ve sürecin tüm mali külfetinin, davalılara yükletilmesinin mevzuata uygun olmadığını belirterek, davanın reddi gerektiğini savunmuşlardır.
Mahkemece, 19/06/2014 tarihli bilirkişi kurulu raporu hükme esas alınarak, araştırma sırasında gönüllüye uygulanan laboratuvar testleri, muayeneler ve diğer tıbbi işlemlerin masrafları ve araştırmanın sonucu olarak çıkacak benzer masrafların, destekleyicinin
sorumluluğunda olduğu, talep edilen kamu zararının davalı destekleyici şirket ile araştırmacı Prof. Dr. ..."dan tahsilinin gerektiği gerekçesiyle, davanın kabulüne karar verilmiştir.
Dosya kapsamından, davacı idareye bağlı hastane bünyesinde yürütülen, FAZ-IV klinik araştırmasında, davalı şirketin destekleyici, davalı doktorun araştırmacı sıfatıyla yer aldığı anlaşılmaktadır. Davalı ilaç firmasının desteğinde, 02/02/2005 – 01/06/2007 tarihleri arasında yürütülen klinik çalışması kapsamında, dava dışı SGK"ya fatura edilen tedavi masrafları nedeniyle eldeki dava açılmıştır.
Davaya konu klinik çalışmalar sırasında yürürlükte bulunmakla birlikte, 23/12/2008 tarih, 27089 sayılı Resmi Gazete"de yayımlanan Klinik Araştırmalar Hakkında Yönetmeliğin 36. maddesiyle yürürlükten kaldırılan, 29/01/1993 tarih, 21480 sayılı Resmi Gazete"de yayımlanan İlaç Araştırmaları Hakkında Yönetmelik hükümlerinin, somut uyuşmazlıkta uygulanacağında kuşku bulunmamaktadır.
Anılan yönetmeliğin 8/f bendinde; "Araştırmanın her türlü hukuki ve mali sorumluluğu, araştırmayı yapan ve destekleyen kişi, kurum ve kuruluşlara aittir" hükmü düzenlenmiştir. Yine Sağlık Bakanlığı İlaç ve Eczacılık Genel Müdürlüğü"nün 29/12/1995 tarihli, 51748 sayılı Klinik Araştırmalar Konulu İyi Klinik Uygulamaları Klavuzu"nun 14.1.4. maddesinde; "Gönüllü, resmi veya özel bir sağlık bakımı güvencesi altında ise, araştırma sırasında gönüllüye uygulanan laboratuvar testleri, muayeneler ve diğer tıbbi işlemlerin masrafı ve araştırmanın sonucu olarak ileride ortaya çıkacak benzer masraflar, hiçbir şekilde güvenceyi sağlayan kurum ve fonlara ödetilemez. Bu masraflar, destekleyicinin sorumluluğundadır." şeklinde düzenleme yapılmıştır.
Mahkemece hükme esas alınan bilirkişi raporunda; belirtilen düzenlemelerde sorumluluğun sınırı ve kapsamı belirlenirken "araştırma sırasında" ibaresinin vurgulandığı, ayrıca ve spesifik olarak kapsama dahil olmayan kalemlere ilişkin açık bir düzenleme ve ifade yer almadığı, hükümlerin hem lafzen, hem de ruhen araştırma sırasında yapılan her türlü masrafın destekleyici firma ve araştırmacı tarafından karşılanacağını işaret ettiği belirtilmiştir. Ancak anılan hükümler, araştırmayı yapan ve destekleyene, "araştırmanın" her türlü hukuki ve mali sorumluluğunu yüklemiştir. Diğer bir deyişle; değinilen yasal düzenlemeler, araştırma sırasında gönüllüye uygulanan tüm tetkik ve tedavi giderlerine değil, araştırma kapsamında, araştırma nedeniyle ve araştırmanın amacı doğrultusunda yapılan giderlere ilişkindir. Mahkemenin ve hükmüne dayanak yaptığı bilirkişi raporundaki aksi yöndeki kabulü, usul ve yasaya uygun değildir.
Şu halde, zararın ve sorumluluğun kapsamını belirlemek için; öncelikle, dava konusu ödemeye dayanak tüm belgeler ile faturalar dosyaya getirtilerek, konusunda uzman bilirkişi heyetinden davalıların yaptığı araştırmanın maliyetini Yargıtay ve Mahkeme denetimine uygun, gerekçeli biçimde açıklayan rapor alınmalı ve sonucuna göre davalıların sorumlu tutulacakları miktar belirlenmelidir. Anılan yön gözetilmeden eksik inceleme ve yanılgılı değerlendirme ile hüküm kurulması, usul ve yasaya uygun düşmediğinden, kararın bozulması gerekmiştir.
SONUÇ: Temyiz edilen kararın, yukarıda (2) numaralı bentte gösterilen nedenlerle BOZULMASINA, davalıların diğer temyiz itirazlarının (1) numaralı bentte gösterilen nedenlerle reddine ve davalılar yararına takdir olunan 1.630,00 TL duruşma avukatlık ücretinin davacıya yükletilmesine, peşin alınan harcın istek halinde geri verilmesine 16/01/2018 gününde oyçokluğuyla karar verildi.
KARŞI OY YAZISI
Davalı ..."ın araştırmacı yürütücü olarak görev aldığı ... isimli ilacın emniyetinin, etkinliğinin ve uzun kullanımlar sonucu ortaya çıkabilecek yan etkilerinin incelenmesi ve diğer tedavi, ürün ve yöntemlerle karşılaştırılması için 2005-2007 yılları arasında, davacı üniversiteye bağlı hastanede Faz IV Klinik Araştırması davalı şirket tarafından destekleyici/sponsor sıfatı ile sözleşmeli araştırma kuruluşu olan “... Araştırma ... Eğitim ve Danışmanlık Ltd. Şti. ile birlikte yürütüldüğü, dava dışı SGK tarafından yapılan müfettiş incelemesinde ... çalışmasına katılan 5 hasta için, ilaç, tetkik, tahlil, yatak vd. giderlerin destekleyici firmadan alınması gerekirken hastane tarafından SGK"ya fatura edildiği belirtilerek SGK tarafından davacı Üniversitenin alacağından 351.713 TL kesinti yapıldığı, kesilen miktarın 183.492 TL"sinin ilgili firmaca ödendiği belirtilerek mahkemece bakiye kalan 95.029 TL asıl alacak ve 68.030 TL"nin davalılardan tahsiline karar verilmiştir.
Davacı Üniversite destekleyici firma ile Üniversitede görevli doktordan SGK"nın yaptığı kesintinin rücuen tahsilini talep etmektedir. Davacı zararın tamamını öncelikle sözleşme ilişkisi kapsamında destekleyici firmadan talep talep etme imkanı varken yönetmelik hükümleri çerçevesinde kendi çalışanına da rücu etmiştir. Farklı sorumluluk nedenlerinin birbiriyle çatışması halinde öncelik durumu belirlenmelidir. Keza sözleşmedeki sorumluluk hali ile kurum zararına neden olan personelin eylemindeki sorumluluk hali tamamen birbirinden farklıdır. Birinde sözleşmeye aykırılık diğerinde ise haksız eylem söz konusudur. Bu iki sorumluluk nedeninin hukuki sebepleri farklı olduğundan birbirinden farklı sonuçlar doğuracaktır. Sözleşmeye dayalı sorumluluğu kabul ettiğimiz takdirde haksız fiildeki zararla fiil arasındaki uygun illiyet bağı kesilecektir. Şu durumda davacı öncelikle sözleşme kapsamında yükümlülüğünü yerine getirmeyen destekleyici firmaya dava açmalı, zararın bu firmaca karşılanamaması halinde sözleşmenin tarafı olmayan, üniversitenin verdiği görevi yerine getiren araştırmacı proje yürütücüsüne rücu etmelidir. Rücudaki bu sıraya riayet edilmeden davanın kabulüne karar verilmesi doğru değildir. Kaldı ki proje yürütücüsü Volkan"ın çalışması kapsamında bir haksız eylemi yada kusuru kanıtlanamamıştır. Bu nedenle davalı ..."ın temyiz itirazlarının reddine karar verilmesinin doğru olmadığı düşüncesiyle çoğunluk görüşüne katılmıyorum. 16/01/2018