Mahkemesi : İstanbul 1. İş Mahkemesi
Tarihi : 16.05.2013
No : 2011/51-2013/323

Dava, ölüm aylığı bağlanması istemine ilişkindir.
Mahkemece, ilamında belirtildiği şekilde isteminin kabulüne karar verilmiştir.
Hükmün, davalının vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
Davacı murisinin öldüğü tarih itibariyle ölüm sigortasından sağlanan yardımlar, 5510 sayılı Kanun’un geçici 7/1’inci maddesi uyarınca uygulama alanı bulan mülga 506 sayılı Kanun’un 65 ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir.
506 sayılı Kanun’un 66. maddesinin d fıkrasının ilk halinde “Ölüm tarihinde, en az 5 yıldan beri sigortalı bulunan ve her yıl için ortalama olarak en az 150 gün veya toplam olarak 1800 gün Malullük, Yaşlılık ve Ölüm Sigortaları primi ödemiş bulunan, sigortalının hak sahibi kimselerine aylık bağlanır.” hükmü öngörülmüştür. Aynı Kanunda, 01.03.1969 tarihinde yürürlüğe giren 1186 sayılı Kanunla yapılan değişiklikle, sigortalılık süresine ve toplam prim gün sayısına ilişkin koşullar korunurken, yıllık ortalama prim gün sayısı 120 güne indirilmiştir. 01.04.1981 tarihinde yürürlüğe giren 2422 sayılı Kanunla madde yapısı değiştirilerek bu defa 506 sayılı Kanun’un 66’ncı maddesinin c fıkrası ile, toplam prim gün sayısı 1800 gün olarak belirlenmiş, yıllık ortalama prim gün sayısı ise 180 güne çıkarılmıştır. Buna ilişkin olarak Anayasa Mahkemesi’nin 06.01.2005 tarih 2001/479 sayılı kararı ile anılan fıkradaki “veya en az 5 yıldan beri sigortalı bulunup, sigortalılık süresinin her yılı için ortalama olarak 180 gün” ifadesinin iptalinin ardından 16.12.2006 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan ve 18.10.2006 tarihinden itibaren yürürlüğe giren 5561 sayılı Kanunla “5 yıldan beri sigortalı bulunup, sigortalılık süresinde en az 900 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş durumda” olma hükmü getirilmiş, 01.10.2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 sayılı Kanun’un 32/2-a maddesinde de, “En az 1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş veya... her türlü borçlanma süreleri hariç en az 5 yıldan beri sigortalı bulunup, toplam 900 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş” olma koşulu düzenlenmiştir.
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 13.10.2004 gün ve 528/533 sayılı kararında açıkça belirtildiği gibi; kural olarak; her kanun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren derhal hukuksal sonuçlarını doğurmaya başlar ve bu tarihten sonra meydana gelen olaylara ve ilişkilere uygulanır. Bu kuralın doğal sonucu da, kanunların yürürlüğe girmelerinden önceki olayları etkilemeyeceği, başka bir anlatımla geriye yürümeyecekleridir. Ancak sosyal güvenlik hukukunun kamusal niteliği itibariyle, devam eden uyuşmazlıklarda, tamamlanmamış hukuki durumlara yeni kanun veya düzenleyici kural, “derhal yürürlüğe girme” niteliği nedeniyle uygulanacak ve hukuki sonuçlarını doğuracaktır. Tamamlanmış hukuki durumları yeni kanun veya düzenleyici kuralın etkilememesi ve onlar üzerinde hukuki sonuç doğurmaması ise kazanılmış hakları saklı tutma amacı gütmektedir. Bu durumda, kazanılan sosyal sigorta hakkının başlangıç tarihi yeni kanunun yürürlüğe girdiği tarih esas alınarak belirlenir.
Bu düzenlemeler paralelinde eldeki davada, murisin vefat ettiği 26.11.2001 tarihi itibariyle yürürlükte olan ve yukarıda değinilen 2422 sayılı Kanun ve devamında haksahibi lehine getirilen düzenlemelerin uygulanması gerektiği belirgin olup, davacıya ölüm aylığı bağlanması için gereken şartlar; murisin, önce toplam olarak 1800 gün veya 5 yıldan beri sigortalı bulunup, sigortalılık süresinin her yılı için ortalama olarak 180 gün malullük yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olması, 18.10.2006 tarihi sonrasına ilişkin olarak ise, 5 yıldan beri sigortalı bulunup, sigortalılık süresinde en az 900 gün prim ödemiş olması gerekir.
Bu yönde, sigortalılık süresi başlangıcı 01.03.1973 tarihi ve 995 gün 506 sayılı Kanun kapsamında primi olan muris için 110 gün askerlik ile 705 gün yurtdışı çalışması borçlanma bedelleri 13.10.2006 tarihinde ödendiğinden ve bu tarih itibariyle ölüm aylığı bağlanması için şart olan 1800 prim ödeme gün sayısı gerçekleştiği belirgin olduğundan bu tarihi takip eden aybaşından itibaren ölüm aylığı bağlanan davacıya, öncesine ilişkin olarak gereken gün sayısında prim ödeme şartı gerçekleşmediğinden ölüm aylığı bağlanması mümkün olmadığı gözetilerek davanın reddine karar verilmesi gerekirken, yanılgılı değerlendirme sonucu yazılı şekilde karar verilmiş olması, usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O hâlde, davalı Kurum vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ : Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, 17.02.2014 gününde oybirliğiyle karar verildi.