MAHKEMESİ :İş Mahkemesi

TÜRK MİLLETİ ADINA
Asıl ve Birleşen davalar bakımından davacılar, murisinin iş kazası sonucu ölümünden doğan maddi ve manevi tazminatın ödetilmesine karar verilmesini istemiştir.
Mahkeme ilamında belirtildiği şekilde, isteğin Asıl ve Birleşen davalar bakımından kısmen kabulüne karar vermiştir.
Hükmün, davacı ... ile davalılardan ... Andezit Kırt Mad.San.Tic.A.Ş. vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan sonra düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okundu, işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar verildi.
K A R A R

Dava, iş kazası sonucu vefat eden sigortalının yakınlarının maddi ve manevi zararlarının giderilmesi istemine ilişkindir.
Mahkemece, asıl dava yönünden davacının Başkent Elektrik Dağıtım A.Ş aleyhine açmış olduğu davanın reddine, asıl dava yönünden 132.999,12-TL maddi tazminatın davalılar ... Andezit Kırt. Mad. San. Tic. A.Ş ve ... Mad. Ltd. Şti"den müştereken ve müteselsilen alınarak davacıya verilmesine, bu alacağa olay tarihi olan 12.02.2011 tarihinden itibaren yasal faiz uygulanmasına, asıl davada 40.000-TL manevi tazminatın davalılar ... Andezit Kırt. Mad. San. Tic. A.Ş ve ... Mad. Ltd. Şti"den müştereken ve müteselsilen alınarak davacıya verilmesine, bu alacağa olay tarihi olan 12.02.2011 tarihinden itibaren yasal faiz uygulanmasına, asıl davada cenaze ve defin gideri ile hastane masraflarına yönelik talebin reddine, birleşen davada davacının davasının kısmen kabul kısmen reddine, birleşen dava yönünden 10.000-TL manevi tazminatın davalılar ... Andezit Kırt. Mad. San. Tic. A.Ş ve ... Mad. Ltd. Şti"den müştereken ve müteselsilen alınarak davacı ..."e verilmesine, bu alacağa olay tarihi olan 12.02.2011 tarihinden itibaren yasal faiz uygulanmasına, birleşen dava yönünden 10.000-TL manevi tazminatın davalılar ... Andezit Kırt. Mad. San. Tic. A.Ş ve ... Mad. Ltd. Şti"den müştereken ve müteselsilen alınarak davacı ..."e verilmesine, bu alacağa olay tarihi olan 12.02.2011 tarihinden itibaren yasal faiz uygulanmasına, birleşen dava yönünden 3.000-TL manevi tazminatın davalılar ... Andezit Kırt. Mad. San. Tic. A.Ş ve ... Mad. Ltd. Şti"den müştereken ve müteselsilen alınarak davacı ..."e verilmesine, bu alacağa olay tarihi olan 12.02.2011 tarihinden itibaren yasal faiz uygulanmasına, birleşen dava yönünden 3.000-TL manevi tazminatın davalılar ... Andezit Kırt. Mad. San. Tic. A.Ş ve ... Mad. Ltd. Şti"den müştereken ve müteselsilen alınarak davacı ..."e verilmesine, bu alacağa olay tarihi olan 12.02.2011 tarihinden itibaren yasal faiz uygulanmasına, birleşen dava yönünden 3.000-TL manevi tazminatın davalılar ... Andezit Kırt. Mad. San. Tic. A.Ş ve ... Mad. Ltd. Şti"den müştereken ve müteselsilen alınarak davacı ..."e verilmesine, bu alacağa olay tarihi olan 12.02.2011 tarihinden itibaren yasal faiz uygulanmasına, birleşen dava yönünden 3.000-TL manevi tazminatın davalılar ... Andezit Kırt. Mad. San. Tic. A.Ş ve ... Mad. Ltd. Şti"den müştereken ve müteselsilen alınarak davacı ..."e verilmesine, bu alacağa olay tarihi olan 12.02.2011 tarihinden itibaren yasal faiz uygulanmasına, birleşen dava yönünden 3.000-TL manevi tazminatın davalılar ... Andezit Kırt. Mad. San. Tic. A.Ş ve ... Mad. Ltd. Şti"den müştereken ve müteselsilen alınarak davacı Binnazi TEZER"e verilmesine, bu alacağa olay tarihi olan 12.02.2011 tarihinden itibaren yasal faiz uygulanmasına, birleşen dava yönünden 3.000-TL manevi tazminatın davalılar ... Andezit Kırt. Mad. San. Tic. A.Ş ve ... Mad. Ltd. Şti"den müştereken ve müteselsilen alınarak davacı ..."e verilmesine, bu alacağa olay tarihi olan 12.02.2011 tarihinden itibaren yasal faiz uygulanmasına, birleşen dava yönünden 3.000-TL manevi tazminatın davalılar ... Andezit Kırt. Mad. San. Tic. A.Ş ve ... Mad. Ltd. Şti"den müştereken ve müteselsilen alınarak davacı ..."e verilmesine, bu alacağa olay tarihi olan 12.02.2011 tarihinden itibaren yasal faiz uygulanmasına, birleşen dava yönünden 3.000-TL manevi tazminatın davalılar ... Andezit Kırt. Mad. San. Tic. A.Ş ve ... Mad. Ltd. Şti"den müştereken ve müteselsilen alınarak davacı ..."a verilmesine, bu alacağa olay tarihi olan 12.02.2011 tarihinden itibaren yasal faiz uygulanmasına, birleşen dava yönünden 3.000-TL manevi tazminatın davalılar ... Andezit Kırt. Mad. San. Tic. A.Ş ve ... Mad. Ltd. Şti"den müştereken ve müteselsilen alınarak davacı ..."e verilmesine, bu alacağa olay tarihi olan 12.02.2011 tarihinden itibaren yasal faiz uygulanmasına, birleşen dava yönünden 3.000-TL manevi tazminatın davalılar ... Andezit Kırt. Mad. San. Tic. A.Ş ve ... Mad. Ltd. Şti"den müştereken ve müteselsilen alınarak davacı ..."ya verilmesine, bu alacağa olay tarihi olan 12.02.2011 tarihinden itibaren yasal faiz uygulanmasına, karar verilmiştir.
Bilindiği üzere, insan yaşamının kutsallığı çevresinde işverenin, işyerinde işçilerin sağlığını ve iş güvenliğini sağlamak için gerekli olanı yapmak ve bu husustaki şartları sağlamak ve araçları noksansız bulundurmakla yükümlü olduğu 4857 sayılı İş Kanunu"nun 77. maddesinin açık buyruğu iken, 4857 sayılı Kanun"un 77. ve devamı bir kısım maddeleri 30.06.2012 tarih ve 28339 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu"nun 37. maddesiyle, 01.01.2013 tarihinde yürürlüğe girmek üzere yürürlükten kaldırılmış olup, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, işverenin sağlık ve güvenlik önlemlerini alma yükümünü daha ayrıntılı bir biçimde düzenlemiştir.
Buna göre, 6331 sayılı Kanun’un "İşverenin Genel Yükümlülüğü" kenar başlıklı 4. maddesinde:
"İşveren, çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla yükümlü olup bu çerçevede;
a)Mesleki risklerin önlenmesi, eğitim ve bilgi verilmesi dahil her türlü tedbirin alınması, organizasyonun yapılması, gerekli araç ve gereçlerin sağlanması, sağlık ve güvenlik tedbirlerinin değişen şartlara uygun hale getirilmesi ve mevcut durumun iyileştirilmesi için çalışmalar yapar.
b)İş yerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmadığını izler, denetler ve uygunsuzlukların giderilmesini sağlar.
c)Risk değerlendirmesi yapar ve yaptırır.
ç)Çalışana görev verirken, çalışanın sağlık ve güvenlik yönünden işe uygunluğunu gözönüne alır.
d)Yeterli bilgi ve talimat verilenler dışında ki çalışanların hayati ve özel tehlike bulunan yerlere girmemesi için gerekli tedbirleri alır." hükmü düzenlenmiştir.
Aynı Kanun’un 5. maddesinde de risklerden korunma ilkeleri düzenlenmiştir. Buna göre maddede, "İşverenin yükümlülüklerinin yerine getirilmesinde aşağıdaki ilkeler göz önünde bulundurulur:
a)Risklerden kaçınmak,
b)Kaçınılması mümkün olmayan riskleri analiz etmek,
c)Risklerle kaynağında mücadele etmek,
ç)İşin kişilere uygun hale getirilmesi için iş yerlerinin tasarımı ile iş ekipmanı, çalışma şekli ve üretim metotlarının seçiminde özen göstermek, özellikle tekdüze çalışma ve üretim temposunun sağlık ve güvenliğe olumsuz etkilerini önlemek, önlenemiyor ise en aza indirmek,
d)Teknik gelişmelere uyum sağlamak,
e)Tehlikeli olanı, tehlikesiz veya daha az tehlikeli olanla değiştirmek,
f)Teknoloji, iş organizasyonu çalışma şartları, sosyal ilişkiler ve çalışma ortamı ile ilgili faktörlerin etkilerini kapsayan tutarlı ve genel bir önleme politikası geliştirmek,
g)Toplu korunma tedbirlerine, kişisel korunma tedbirlerine öncelik vermek,
ğ)Çalışanlara uygun talimatlar vermek." hükmü yer almaktadır.
Görüldüğü üzere, işverenin çalışanlarla ilgili sağlık ve güvenliği sağlama yükümünün genel çerçevesi, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 4. maddesinde çizilmiştir. Bu çerçevede işverenin, “çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla yükümlü” olduğu belirtildikten sonra, yapacağı ve uymakla yükümlü bulunacağı birtakım esaslara yer verilmiştir. Bunun gibi 5. maddede, işverenin anılan yükümlülükle gerçekleştireceği korunma sırasında uyacağı ilkeler belirlenmiştir. 10. maddede ise, işyerinde sağlık ve güvenlik sağlanırken, işverenin yapacağı risk değerlendirmesi çalışmasında dikkate almakla yükümlü bulunduğu hususlar belirlenmiştir (Prof. Dr. Tankut Centel, İşverenin İşyerinde Sağlık ve Güvenliği Sağlama Yükümü, Çimento Endüstrisi İşverenleri Sendikası, cilt: 27 sayı: 3 Mayıs 2013).
Anılan düzenlemeler uyarınca davanın yasal dayanağı; 6331 sayılı Kanun"un 37’nci maddesi uyarınca yürürlükten kaldırılan ancak zararlandırıcı sigorta olayının meydana geldiği 19.03.2007 tarihinde yürürlükte bulunan 4857 sayılı İş Kanunu"nun 77’nci maddesidir.
Yukarıda da belirtildiği üzere, 4857 sayılı Kanun"un 77. maddesi uyarınca, işverenler iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için gerekli her türlü önlemi almak, araç ve gereçleri noksansız bulundurmak, işçiler de iş sağlığı ve güvenliği konusunda alınan her türlü önleme uymakla yükümlüdürler. İşverenler alınan iş sağlığı ve güvenliği önlemlerine uyulup uyulmadığını denetlemek, işçileri karşı karşıya bulundukları mesleki riskler, alınması gerekli tedbirler, yasal hak ve sorumluluklar konusunda bilgilendirmek ve gerekli iş sağlığı ve güvenliği eğitimini vermek zorundadırlar. Anılan madde ile, işverenlere, işçi sağlığı ve iş güvenliği kavramından kapsamlı olarak, her türlü önlemi almak yanında, bir anlamda objektif özen yükümlülüğü de öngörülmektedir. Bu itibarla işverenin, mevzuatın kendisine yüklediği tedbirleri, işçinin tecrübeli oluşu veya dikkatli çalıştığı takdirde gerekmeyeceği gibi bir düşünce ile almaktan sarfınazar etmesi kabul edilemez.
Diğer taraftan, işçilerin beden ve ruh sağlığının korunmasında önemli olan yön, iş güvenliği tedbirlerinin alınmasının hakkaniyet ölçüleri içinde işverenlerden istenip istenemeyeceği değil, aklın, ilmin, fen ve tekniğin, tedbirlerin alınmasını gerekli görüp görmediği hususlarıdır. Bu itibarla işverenler, mevzuatın kendisine yüklediği tedbirleri, işçilerin tecrübeli oluşu veya dikkatli çalıştığı taktirde gerekmeyeceği gibi düşünceler ile almaktan çekinemeyeceklerdir. Çalışma hayatında süre gelen kötü alışkanlık ve geleneklerin varlığı da, işverenlerin önlem alma ödevini etkilemez. İşverenler, çalıştırdığı sigortalıların bedeni ve ruh bütünlüğünü korumak için yararlı her önlemi, amaca uygun biçimde almak, uygulamak ve uygulatmakla yükümlüdürler.
Tazminat davalarının özelliği gereği İş Kanunu"nun 77. maddesinin öngördüğü koşullar gözönünde tutularak ve özellikle zararlandırıcı olayın niteliğine göre, İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliğinin ilgili maddelerini incelemek suretiyle, işverenin, zararlandırıcı sigorta olayı yönünden alması gerekli önlemlerin neler olduğu, hangi önlemleri aldığı, hangi önlemleri almadığı gibi hususlar ayrıntılı bir biçimde incelenmek suretiyle işveren ve işçi yönünden kusurun aidiyeti ve oranı, olayın meydana gelmesinde üçüncü kişinin eyleminin bulunup bulunmadığı hiçbir kuşku ve duraksamaya yer vermeyecek biçimde saptanmalıdır. Zira maddi tazminat davalarında sigortalının kazanç kaybının hesaplanmasında davacının kendi kusuru oranında tespit olunan kazanç kaybından indirim yapılacağı gibi yine manevi tazminat davalarında hükmedilecek manevi tazminat miktarının takdirinde tarafların kusur durumu mahkemece öncelikle dikkate alınacaktır.
Belirtilmelidir ki, hükme esas alınacak kusur raporlarının da 4857 sayılı İş Kanunu"nun 77. ve işçi sağlığı ve iş güvenliği mevzuatı hükümlerine uygun olarak düzenlenmesi gerekir.
77. maddede anılan düzenleme, işçiyi gözetim ödevi ve insan yaşamının üstün değer olarak korunması gereğinden hareketle; salt mevzuatta öngörülen önlemlerle yetinilmeyip, bilimsel ve teknolojik gelişimin ulaştığı aşama uyarınca alınması gereken önlemlerin de işveren tarafından alınmasını zorunlu kılmaktadır. İş kazasının oluşumuna etken kusur oranlarının saptanmasına yönelik incelemede; ihlal edilen mevzuat hükümleri, zararlı sonuçların önlenmesi için koşulların taraflara yüklediği özen ve dikkat yükümüne aykırı davranışın doğurduğu sonuçlar, ayrıntılı olarak irdelenip, kusur aidiyet ve oranları gerekçeleriyle ortaya konulmalıdır.
Somut olayımızda mahkemece hükme esas alınan 01.04.2013 tarihli kusur raporu ile 25.08.2014 tarihli kusur raporunu düzenleyen bilirkişi heyetlerinin ikisinde de ..."in bulunduğu, buna rağmen iki rapor arasında sorumlu tutulanlar ve kusur oranları arasında açık çelişki olduğu, bu haliyle hükme esas alınacak nitelikte olmadığı anlaşıldığından 01.04.2013 tarihli kusur raporu esas alınarak sonuca varılması isabetsiz olmuştur.
Yapılması gereken iş, işçi sağlığı-iş güvenliği konularında uzman aralarında hükme esas alınan raporu düzenleyen yukarıda adı belirtilen bilirkişinin ve dosyada kusur raporlarında görev almış olamayan farklı ehil bilirkişi kuruluna konuyu yukarıda açıklandığı biçimde yeniden inceletmek, kusur raporları arasındaki çelişkilerin giderilerek verilen raporu dosyadaki bilgi ve belgelerle birlikte değerlendirilerek, çıkacak sonuca göre karar vermekten ibarettir.
Mahkemece bu maddi ve hukuki olgular göz önünde tutulmaksızın yazılı şekilde hüküm kurulması usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O halde, davacı ... vekili ile davalı ... Mad. A.Ş. vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, bozma nedenine göre diğer temyiz itirazlarının incelenmesine şimdilik yer olmadığına, temyiz harcının istek halinde temyiz edenlere iadesine, 26.09.2018 gününde oybirliğiyle karar verildi.