MAHKEMESİ :İş Mahkemesi


TÜRK MİLLETİ ADINA



Davacı, geçirdiği kaza nedeniyle meydana gelen ölüm olayının iş kazası olduğunun tespitine karar verilmesini istemiştir.
Mahkeme ilamında belirtildiği şekilde, isteğin kabulüne karar vermiştir.
Hükmün davacı ve davalılardan Kurum ile ... vekillerince temyiz edilmesi üzerine temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan sonra düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okundu, işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar verildi.

K A R A R

1-Dosyadaki yazılara, toplanan delillere, hükmün dayandığı gerektirici nedenlerle temyiz kapsam ve nedenlerine göre davacı ve davalı işyeri vekillerinin temyiz itirazlarının reddine,
2-Davalı Kurum vekilinin temyiz itirazlarına gelince;
Dava, davacı sigortalının yurt dışı Türkmenistan’da 28/07/2004 tarihinde geçirdiği kaza neticesi meydana gelen ölüm olayının iş kazası olduğunun tespiti istemine ilişkindir.
Mahkemece yapılan yargılama sonucunda davanın kabulü ile “davacı ..."nin Gap İnşaat Yatırım ve Dış Tic. A.Ş"nin yüklenici, ATK İnşaat Taah. San. Tic. Ltd. Şti."nin taşeron olduğu işyerinde 28/07/2004 tarihinde geçirmiş olduğu iş kazası nedeniyle maluliyet oranının %9.0(yüzdedokuz) olduğunun tespitine, ” şeklinde karar verilmiştir.
İş kazasının tespiti istemine ilişkin bu tür davalar 506 sayılı Yasanın 11’inci maddesinden ( 5510 sayılı Yasa"nın 13’üncü maddesinden)kaynaklanmaktadır.Anılan maddeye göre iş kazası; a)sigortalının işyerinde bulunduğu sırada, b)işveren tarafından yürütülmekte olan iş dolayısıyla, c)sigortalının, işveren tarafından görev ile başka bir yere gönderilmesi yüzünden asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda, d)sigortalıların işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere toplu olarak götürülüp getirilmeleri sırasında sigortalıyı hemen veya daha sonra bedence veya ruhça arızaya uğratan olaylardır. Zararlandırıcı sigorta olayının iş kazası sayılması için, 1) sigorta olayına maruz kalan kişinin sigortalı olması, 2) sigorta olayının maddede sayılı sınırlı olarak belirtilen hal ve durumlardan birinde meydana gelmesi koşuldur. Başka bir anlatımla, sigorta olayının, iş kazası sayılabilmesi için iki koşulun birlikte gerçekleşmesi zorunlu olup iş kazası tespiti davaları bakımından özel olarak belirlenmiş bir ispat yöntemi de yoktur. Bu davaların her türlü delille ispatı mümkündür.
Olayın iş kazası sayılması gerektiğinin tespitine ilişkin davanın asıl amacı, 506 ve 5510 sayılı Yasa gereğince hak sahiplerine iş kazası sigorta kolundan gelir bağlanmasının teminine yöneliktir. Diğer yandan bir sosyal sigorta olayının iş kazası sayılıp sayılmaması işverenin dahi hak alanını ilgilendirir. Zira işveren kusurlu ve olay da iş kazası ise, Kurum bağladığı gelirin peşin değerini işverenden isteyebilecektir.
Öte yandan, Kamu hukuku alanına giren sosyal güvenlik hukukunun hizmet akdiyle çalışanlar yönünden başlıca kaynağını oluşturan 506 sayılı Yasa Sosyal Sigortalar Kurumuna yükümlülükler getiren bir sosyal güvenlik sözleşmesi veya topluluk sigortası bulunmadığı takdirde kural olarak Türk Milli sınırları içerisinde ve Türkiye’de tescilli işyerleri ve işverenler ile yasa kapsamındaki işçiler için uygulanabilir. Başka bir anlatımla, 506 sayılı Yasanın uygulama alanı devletin hükümranlık sahası ile sınırlı olup ülke sınırları dışında uygulanamaz.
506 sayılı Yasanın ülke dışında meydana gelen sigorta olaylarında uygulanabilmesi işçinin önceden sigortalısı olduğu işveren tarafından geçici bir görev ile yurtdışındaki işyerine götürülmesi veya Sosyal Sigortalar Kurumu’na yükümlülükler getiren sosyal güvenlik sözleşmesi veya kısa vadeli sigorta kollarını da kapsayan topluluk sigortaları bulunması halinde mümkün olabilir.
506 sayılı Yasa"nın 86’ıncı maddesine göre, Kurum 2’nci ve 3’üncü maddelere göre sigortalı durumunda bulunmayanların Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca onanacak genel şartlarla (İş kazalariyle meslek hastalıkları), (Hastalık), (Analık), (Malullük, yaşlılık ve Ölüm) sigortalarından birine, birkaçına veya hepsine toplu olarak tabi tutulmaları için, işverenlerle veya dernek, birlik, sendika ve başka teşekküllerle sözleşmeler yapabilir.(Ek fıkra: 29/07/2003 - 4958 S.K./40. md.) Malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tabi olanların malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası primi, bu Kanunun 78’inci maddesine göre belirlenen prime esas kazanç alt ve üst sınırı arasında olmak şartıyla kendilerinin belirleyeceği miktarın % 30" udur.Ait olduğu ayı takip eden ayın sonuna kadar ödenmeyen primler için bu tarihten başlanarak 80’inci madde hükmüne göre gecikme zammı uygulanır.(Ek fıkra: 29/07/2003 - 4958 S.K./40’ıncı md.) Sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmayan ülkelerde iş üstlenen işverenlerin yurt dışındaki iş yerlerinde çalışmak üzere giden Türk işçilerine istekleri halinde 85’inci madde hükümleri uygulanır.
506 sayılı Yasanın 7’nci maddesinde yer alan " İşveren tarafından geçici görevle yabancı ülkelere gönderilen sigortalıların bu Kanun"da yazılı hak ve yükümleri bu görevi yaptıkları sürece de devam eder” hükmü yer almaktadır. 506 sayılı Yasa nın 7’nci maddesi ile aynı yönde düzenleme getiren 5510 sayılı Kanunun 5’inci maddesinin g bendinde ise; “Ülkemiz ile sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan ülkelerde iş üstlenen işverenlerce yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçilerinin 4’üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılacağı, bunlar hakkında kısa vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortası hükümlerinin uygulanacağı, bu sigortalıların uzun vadeli sigorta kollarına tabi olmak istemeleri halinde, 50’nci maddenin ikinci fıkrasındaki Türkiye"de yasal olarak ikamet etme şartı ile aynı fıkranın (a) bendinde belirtilen şartlar aranmaksızın haklarında isteğe bağlı sigorta hükümlerinin uygulanacağı, bu kapsamda, isteğe bağlı sigorta hükümlerinden yararlananlardan ayrıca genel sağlık sigortası priminin alınmayacağı, bu bent kapsamında yurt dışındaki işyerlerinde çalışan sigortalıların, bu sürede ödedikleri isteğe bağlı sigorta primlerinin 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalılıktan sayılacağı” belirtilmiştir.
Dosyadaki kayıt ve belgelerden, davacının yurt dışı Türkmenistan’da kamu binası inşaatı işini üstlenen davalı işyerleri nezdinde çalışmakta iken 27/07/2004 tarihinde yüksekten düşme neticesi yaralanarak kaza geçirdiği, Kurumun 01/10/2007 tarih ve 84/SR-29 sayılı denetim raporu ile “davalı işyeri ile Kurum arasında imzalanan 03/10/2002 tarih ve 96579 sayılı Malüllük, Yaşlılık, Ölüm Topluluk Sigortası Sözleşmesi’nin bulunduğu, olayın yurt dışında meydana gelmiş olması nedeniyle Kurumca yapılacak herhangi bir işlemin olmadığı”nın sonuç olarak belirtildiği, davacının yurt dışı giriş-çıkış kayıtlarının getirtildiği, alınan Adli Tıp Kurumu raporları ile davacının kaza olayı neticesi %9,0 oranında meslekte kazanma gücünden kaybetmiş sayılacağının karara bağlandığı, Dairemiz geri çevirme kararı sonrası davalı işyeri ve Kurum arasında imzalanan topluluk sigortası sözleşmesinin gönderildiği anlaşılmaktadır.
Somut olayda, davalı işyeri ile Kurum arasında 506 sayılı Yasanın 86’ıncı maddesi gereğince malullük, yaşlılık ve ölüm kollarında topluluk sigortası sözleşmesinin yapıldığı, ancak iş kazaları ve meslek hastalıkları sigortasının sözleşme kapsamında bulunmadığı, davacının 506 sayılı Yasanın 7’nci maddesi kapsamında geçici görevle yabancı ülkeye gönderildiğine dair herhangi bir bulgunun da saptanmadığı anlaşıldığından kaza olayının davalı Kurum yönünden 506 sayılı Yasanın 11’inci maddesi uyarınca bir iş kazası olmayıp Mahkemece davalı Kurum hakkında davanın reddine dair karar verilmesi uygundur.
Yapılacak iş, davacının Türkmenistan"da meydana gelen olayın iş kazası olduğu tespiti isteminin davalı işyerleri açısından kabulü ile davalı Kurum açısından reddine dair karar vermekten ibarettir.
Mahkemece, bu maddi ve hukuki olgular gözönünde tutulmaksızın yazılı şekilde hüküm kurulması usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O halde, temyiz eden davalı Kurum vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA,aşağıda yazılı temyiz harcının temyiz edenlere yükletilmesine
13/06/2019 gününde oybirliğiyle karar verildi.