Danıştay 8. Daire 2016/12522 Esas 2021/2731 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2016/12522
Karar No : 2021/2731



Temyiz İsteminde Bulunan (Davalı) : … Belediyesi Başkanlığı
Vekili : Av. …
Karşı Taraf (Davacılar) : 1- ...
2- ...
Vekili : Av. …

İstemin Özeti : ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının iptale ilişkin kısmının hukuka aykırı olduğu öne sürülerek, 2577 sayılı Yasanın 49. maddesi uyarınca temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
Savunmanın Özeti : İstemin reddi gerektiği savunulmaktadır.
Danıştay Tetkik Hakimi : …
Düşüncesi : Kararın değişik gerekçe ile onanması gerektiği düşünülmektedir

TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Sekizinci Dairesince işin gereği görüşüldü:
Dava, İstanbul İli, Adalar İlçesine bağlı Heybeliada'da bisiklet kiralama işiyle iştigal eden davacılar tarafından, daha önce davalı belediyece kendilerine tahsis edilen bisiklet plakalarının geri alınmasına ilişkin 27.11.2015 günlü Adalar Belediyesi Zabıta Müdürlüğü işlemleri ile bahse konu adada iki ayrı işletmeciye 2003 ve 2007 yıllarında verilen çalışma ruhsatlarının iptali istemiyle açılmıştır.
İdare Mahkemesince; Heybeliada'da bisiklet sayısının 550 olarak yeniden belirlenmesine ilişkin … sayılı meclis kararı sonrası davacıların ruhsat aldıkları açık ve bu karar yargı kararıyla hukuka aykırı bulunarak iptal edilmiş olmakla ve iptaline karar verilen işleme dair iptal kararının sonuçlarının doğması açısından belediye meclis kararının alındığı tarihteki durumun yeniden tesisi gerektiğinden bahisle (400 adet sınırlaması) plakaların iadesi istenilmiş ve ilk bakışta … sayılı meclis kararı sonrası davacılara yönelinmiş ise de, gerekçesiyle bir bütün olan mahkeme kararı uyarınca kabul edilip edilmediği dosya içeriğinden açıkça anlaşılamasa da bisikletlerin kiralanması, denetlenmesine dair kuralları yeniden belirleyen Yönetmeliğin kabulüne ilişkin belediye meclisinin 05/06/2015 tarih, 2015/35 sayılı kararıyla; Heybeliada için plaka sınırlamasının yeniden 550 adetle sınırlandırıldığı anlaşılmakta olup, dolayısıyla, anılan mahkeme kararındaki vurguların yanısıra, bisiklet plakalarına ilişkin sayıların yeniden belirlendiği yeni hale göre artık, işlem tarihi itibariyle geçerli olan bu yeni kural-kaideler çerçevesinde bir değerlendirme yapılması gerekli iken, mahkeme kararıyla bisiklet plaka sayısının yeniden 400 adete düşürüldüğü gerekçesi ve bunu teminen davacıların işlettikleri plakaların uhdelerinden alınmasının hukuken korunabilir bir nedeni/yanı bulunmadığından; davacıların bisiklet plakalarının uhdesinden alınmasına yönelik dava konusu işlemlerde hukuka ve mevzuata uyarlık bulunmadığı, ...'e verilen … tarih ve … sayılı ruhsatın iptali istemine gelince; anılan şahsın işletme ruhsatında gösterilen adresten başka bir yerde faaliyet gösterdiği iddia edilmekte ve 03.12.2015 tarihli başvurusu üzerine yapılan denetimde davacıya hitaben yazılan ve eki üç fotoğrafla desteklenen 29.12.2015 tarih-3120 sayılı yazıda, ruhsatında belirtilen adreste faaliyet gösterdiği … Sok. No:… adresinde bisiklet kiralama faaliyetinde bulunmadığının belirtildiği, buna göre, dava dosyasındaki bilgi ve belgelerin birlikte değerlendirilmesinden, anılan adreste bisiklet kiralama faaliyetinde bulunulmadığı, ruhsatında belirtilen adreste faaliyet gösterdiği anlaşıldığından bu istemin reddi gerektiği; davanın, … Metal Plastik Cam ve Nakliye San. ve Tic. Ltd.Şti'ye verilen … tarih ve … sayılı, … tarih ve … sayılı ruhsatın iptali istemine gelince; 28.03.2014 tarihinden itibaren bisiklet kiralama işiyle iştigal eden davacıların, anılan şirket tarafından iptali istenen ruhsatlara istinaden faaliyet sürdürüldüğüne göre bu ruhsatlardan haberdar olmadığının hayatın olağan akışına aykırı olacağı, şirkete verilen ruhsatın iptali istemine yönelik davalı idareye yapılan 02.12.2015 tarihli başvurunun içerik ve mahiyetinin yeni bir maddi ve hukuki olguya dayanmadığından dava açma süresini ihya etmeyecek olan bu idari başvuru ve verilen 14.12.2015 tarihli cevap yazısı esas alınmak suretiyle ruhsatların öğrenildiği tarihlerden çok sonra 18.01.2016 tarihinde açılan davanın bu kısmının süreaşımı nedeniyle esasını inceleme olanağı bulunmadığı gerekçesiyle; davacıların bisiklet plakalarının uhdesinden alınmasına yönelik dava konusu işlemlerin iptaline, ...'e verilen 2006 tarih ve 19 sayılı ruhsatın iptali istemi yönünden davanın reddine, … Metal Plastik Cam ve Nakliye San. Ve Tic. Ltd.Şti'ye verilen … tarih ve … sayılı, … tarih ve … sayılı ruhsatın iptali istemi yönünden ise davanın süreaşımı nedeniyle reddine karar verilmiş olup; kararın iptale ilişkin kısmı davalı idarece temyiz edilmiştir.
5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun 7. maddesinin (f) fıkrasında; "Büyükşehir ulaşım ana plânını yapmak veya yaptırmak ve uygulamak; ulaşım ve toplu taşıma hizmetlerini plânlamak ve koordinasyonu sağlamak; kara, deniz, su ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirlemek; durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etmek ve işletmek, işlettirmek veya kiraya vermek; kanunların belediyelere verdiği trafik düzenlemesinin gerektirdiği bütün işleri yürütmek" büyükşehir belediyesinin görevleri arasında sayılmış, anılan Yasanın 9. maddesinde; “Büyükşehir içindeki kara, deniz, su, göl ve demiryolu üzerinde her türlü taşımacılık hizmetlerinin koordinasyon içinde yürütülmesi amacıyla, büyükşehir belediye başkanı ya da görevlendirdiği kişinin başkanlığında, yönetmelikle belirlenecek kamu kurum ve kuruluşları ile, Türkiye Şoförler ve Otomobilciler Federasyonunun görevlendireceği ilgili odanın temsilcisinin katılacağı Ulaşım Koordinasyon Merkezi kurulur. İlçe belediye başkanları kendi belediyesini ilgilendiren konuların görüşülmesinde koordinasyon merkezlerine üye olarak katılırlar. Ulaşım Koordinasyon Merkezi toplantılarına ayrıca gündemdeki konularla ilgili üye olarak belirlenmeyen ulaşım sektörü ile ilgili kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarından ihtisas meslek odalarının temsilcileri de davet edilerek görüşleri alınır.
Bu Kanun ile büyükşehir belediyesine verilen trafik hizmetlerini plânlama, koordinasyon ve güzergâh belirlemesi ile taksi, dolmuş ve servis araçlarının durak ve araç park yerleri ile sayısının tespitine ilişkin yetkiler ile büyükşehir sınırları dahilinde il trafik komisyonunun yetkileri ulaşım koordinasyon merkezi tarafından kullanılır. Ulaşım koordinasyon merkezi kararları, büyükşehir belediye başkanının onayı ile yürürlüğe girer. Ulaşım koordinasyon merkezi tarafından toplu taşıma ile ilgili alınan kararlar, belediyeler ve bütün kamu kurum ve kuruluşlarıyla ilgililer için bağlayıcıdır. Koordinasyon merkezinin çalışma esas ve usulleri ile bu kurullara katılacak kamu kurum ve kuruluş temsilcileri, İçişleri Bakanlığı tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenir. Büyükşehir belediyelerine bu Kanun ile verilen görev ve yetkilerin uygulanmasında, 13.10.1983 tarihli ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun bu Kanuna aykırı hükümleri uygulanmaz.” kuralına yer verilmiştir.
Anılan yasaya istinaden çıkartılan, 15.06.2006 tarih ve 26199 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Büyükşehir Belediyeleri Koordinasyon Merkezleri Yönetmeliğinin 18. maddesinde; UKOME'nin, büyükşehir içindeki kara, deniz, göl, nehir, kanal ve demiryolu üzerinde her türlü taşımacılık hizmetinin koordinasyon içinde yürütülmesini sağlamak üzere; ulaşım, trafik ve toplu taşıma konularında üst düzeyde yönlendirici karar alma, uygulama, uygulatma ve ilgili mevzuattaki usulüne göre gereken tesisleri kurma, kurdurma ve işletme hak ve yetkilerine haiz olduğu kurala bağlanmıştır.
Dava dosyasının incelenmesinden; Taşınmaz Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Yüksek Kurulu'nun … tarih ve … sayılı kararıyla Adalar İlçesi'nin tamamının Doğal Sit Alanı olarak ilan edildiği, İstanbul III. Numaralı Kültürel ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu'nun … tarih ve … sayılı kararıyla Adalar İlçesindeki bütün yolların yaya yolu olarak belirlendiği ve motorlu araçların kullanılmasının yasaklandığı, ilçe içerisinde ulaşımın bisiklet ve faytonla sağlandığı, davalı idarece, bu kapsamda çıkarılan Yönetmelikle her bir ada için bisiklet sayısının belirlendiği, Heybeliada için belirlenen bisiklet sayısının ihtiyaç bulunduğundan bahisle 03.03.2014 günlü meclis kararıyla 400 adetten 550 adete çıkarılması üzerine, davacılara bisiklet plakaları tahsis edildiği ve davacıların bu iş için işyeri ruhsatı aldıkları; Heybeliada'da bisiklet kiralama işiyle iştigal eden bazı kimseler tarafından, ... İdare Mahkemesi'nin E…. sayılı esasına kayden dava açtıkları, Mahkeme'nin … tarih, E…., K…. sayılı kararıyla; davalı idarece gerekli araştırma ve inceleme yapılarak (dönemsel ziyaretçi sayısı ve bisiklet kullanma oranı vs.) ihtiyaç durumunun (rakamsal olarak) somut olarak ortaya konulmasıyla ve gerekli görülmesi durumunda kararın etkileri açısından koruma kurulunun görüşü de alınmak suretiyle bir karar verilmesi gerekirken, herhangi bir çalışma, araştırma ve rapora dayalı olmaksızın tesis edilen işlemde hukuka uyarlık görülmediğinden bahisle iptal kararı verildiği, davalı idarece anılan mahkeme kararına uyulması zorunluğundan bahisle 23/12/2015 tarihli tebellüğ ilmuhaberi ile (27/11/2015 tarihinde teslim tutanağı ile teslim alınan) plakaların beş gün içinde belediyeye iadesinin istenilmesi ve dava özetinde belirtilen ruhsatlara yönelik 02.12.2015 ve 03.12.2015 tarihli başvurularından sonuç alamaması üzerine bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri uyarınca; büyükşehir belediyesinin sınırları içinde ulaşım ve toplu taşıma hizmetlerini planlamak ve bu konularda yönlendirici karar almak yetkisinin UKOME'ye ait olduğu anlaşılmakla, belirtilen hususlarda ilçe belediyelerinin düzenleme yapma yetkisi bulunmamaktadır.
Bu itibarla; Adalar ilçesinde işlemin tesis edildiği tarih itibarıyla ulaşımın bisiklet ve faytonla sağlandığı gözetildiğinde; ulaşımda kullanılan bu araçların çalışma şekil şartlarının da UKOME'ce belirlenmesi gerektiği açık olduğundan; ulaşımda kullanılan bisikletlere plaka tahsisi ve bu plakaların iptali ile geri alınması konusunda davalı idarenin yetkili olmadığı değerlendirilmektedir.
Bu durumda; davacılara tahsis edilen plakanın geri alınmasına dair işlemlerde yetki yönünden hukuka uyarlık görülmemiş ise de; işlemlerin iptaline dair mahkeme kararı sonucu itibariyle yerinde görüldüğünden kararın belirtilen gerekçe ile onanması gerekmiştir.
Açıklanan nedenlerle, temyize konu kararın yukarıda yer verilen gerekçeyle onanmasına temyiz giderlerinin istemde bulunan üzerinde bırakılmasına, bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 (onbeş) gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere, 27/05/2021 tarihinde oybirliği ile karar verildi.