Mahkemesi : İş Mahkemesi
Dava, davacının Fransa sigortasına giriş tarihin Türkiye"de sigorta başlangıcı olarak belirlenmesi ile yurtdışında Türk vatandaşlığı döneminde geçen borçlanmaya esas sürelerini 5510 sayılı Yasanın 4/1-a maddesi kapsamında borçlanabileceğinin tespiti istemlerine ilişkindir.
Mahkemece, ilamında belirtildiği şekilde davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Hükmün, taraf vekillerince temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteklerinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
Yurtiçi sigortalılık kayıt ve tescili bulunmayan, 05.11.1987 tarihinden itibaren Fransa"da ikamet ettiği ve 1988 yılından itibaren de Fransa"da çalışmaları bulunduğu anlaşılan 12.02.1967 doğumlu davacı, eldeki bu davayla; Fransa"da ikamet etmeye başladığı 05.11.1987 tarihinin Türkiye’de sigorta başlangıcı olarak belirlenmesini ve yurtdışında Türk vatandaşlığı döneminde geçen borçlanmaya esas sürelerini 5510 sayılı Yasanın 4/1-a maddesi kapsamında borçlanabileceğinin tespitini istemiştir.
Mahkemece, 01.01.1988 tarihinin Türkiye’de sigorta başlangıcı olduğuna, diğer istemin ise reddine karar verilerek dava kısmen kabul edilmiştir.
1-) Dosyadaki yazılara, toplanan delillere ve hükmün dayandığı gerektirici sebeplere ve Mahkemenin davacının yurtiçi sigortalılığının bulunmaması nedeniyle borçlanmaya esas sürelerini 5510 sayılı Kanun"un 4/1-a maddesi kapsamında borçlanamayacağına ilişkin kabulünün yerinde olmasına göre, taraf vekillerinin sair temyiz itirazlarının reddi gerekir.
2-) Mahkemenin, henüz yapılmış bir borçlanma işlemi bulunmadan ve Fransa ülkesindeki ev kadınlığı süresinin, uluslararası sözleşme hükmü kapsamında, uzun vadeli sigorta kollarından olan malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarından Fransa Sosyal Güvenlik Rejimine giriş niteliğinde bir sigortalılık süresi olup olmadığını belirlemeden sigorta başlangıcına ilişkin kabulü eksik inceleme ve araştırmaya dayalıdır.
Uzun vadeli sigorta kolları bakımından sigortalılık süresini düzenleyen 5510 sayılı Kanunun 38’inci madde hükmü; malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortalarının uygulanmasında dikkate alınacak sigortalılık süresinin başlangıcını; sigortalının, 5417, 6900, 506, 1479, 2925, 2926 ve 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanununa, 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun geçici 20’nci maddesi kapsamındaki sandıklara veya bu
Kanuna tâbi olarak malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tabi olarak ilk defa kapsama girdiği tarih olarak kabul edileceğini; kanunun uygulanmasında 18 yaşından önce malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tâbi olanların sigortalılık süresinin, 18 yaşının ikmal edildiği tarihte başlamış olacağını, bu tarihten önceki süreler için ödenen malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primlerinin, prim ödeme gün sayısı hesabına dâhil edileceğini öngörürken, Uluslararası sosyal güvenlik sözleşme hükümlerini saklı tutmuştur.
Kaldı ki, Anayasamızın 90/son maddesi uyarınca, yöntemince yürürlüğe konulmuş Uluslararası sözleşmeler kanun hükmünde olduğu gibi, normlar hiyerarşisi yönünden uluslararası sözleşme kurallarına uygulamada yasal güç tanınmakta ve bu kuralların uygulanma önceliği de haiz bulunmaktadır.
Konuya ilişkin Türkiye Cumhuriyeti ile Fransa Cumhuriyeti arasında aktedilen Sosyal Güvenlik Sözleşmesinin, konuya ilişkin 30.maddesinin 1.bent hükmü, bir işçinin Türk mevzuatına tabi olmadan önce Fransız Sosyal Güvenlik rejimlerinden birine tabi olmuşsa Fransız mevzuatına ilk tabi olunan tarihin, Türkiye’de Malullük, Yaşlılık ve Ölüm Sigortalarına ilk defa tabi olduğu tarih olarak kabul edileceğini öngörmüştür.
Nitekim Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının yurt dışında geçirdikleri çalışma sürelerinin sosyal güvenlikleri açısından değerlendirilebilmesi amacıyla 22.05.1985 tarihli resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiş bulunan 3201 sayılı Yurt Dışında Bulunan Türk Vatandaşlarının Yurt Dışında Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkında Kanunla, Türk vatandaşlarının yurt dışında 18 yaşını doldurduktan sonra, Türk vatandaşı iken geçen ve belgelendirilen sigortalılık süreleri ve bu sürelerin arasında veya sonunda her birinde bir yıla kadar olan işsizlik süreleri ile yurt dışında ev kadını olarak geçen süreleri, bu Kanunda belirtilen sosyal güvenlik kuruluşlarına prim ödenmemiş olması ve istekleri halinde, bu Kanun hükümlerine göre sosyal güvenlikleri bakımından değerlendirileceğini öngörmüştür.
Yukarıdaki açıklamalar çerçevesinde, anılan sözleşme hükmünün uygulanabilmesi, Türkiye Cumhuriyeti ile Fransa arasında imzalanan sosyal güvenlik sözleşmesi kapsamında, Türkiye’de sigorta başlangıcına esas olan Fransa sosyal güvenlik rejimine ilk tabi olunan tarihinin, 3201 sayılı Kanun kapsamında borçlanılması ile mümkündür.
Unutulmamalıdır ki Fransa sosyal güvenlik rejimine ilk tabi olunan tarihin Türk sigorta başlangıcı olarak kabulü özünde söz konusu tarih itibariyle bir gün çalışıldığının kabulü anlamını da taşımaktadır. Bu nedenle, Türk sigorta başlangıcı olarak kabul edilen tarihe ilişkin sürenin fiilen borçlanılmış ve Türk sosyal güvenliği bakımından değerlendirilebilir hale getirilmiş olmasını aramak, yerinde olacaktır.
Şüphesiz 3201 sayılı Kanun kapsamında borçlanılmamış olsa bile, sözleşmede bahsedilen sigorta başlangıcı hükmü kısmi sözleşme aylığında nazara alınabilecektir.
Şu halde yapılması gereken iş, davacının 05.11.1987 tarihinden itibaren ev kadını olarak Fransa"da ikamet etmeye başladığının anlaşılması karşısında, anılan ev kadınlığı süresinin, yukarıda bahsedilen Uluslararası sözleşme hükmü kapsamında, uzun vadeli sigorta kollarından olan malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarından Fransa Sosyal Güvenlik Rejimine giriş niteliğinde bir sigortalılık süresi olup olmadığı usulünce araştırılmalı, olmadığının anlaşılması halinde, Türkiye Cumhuriyeti ile Fransa arasında imzalanan sosyal güvenlik sözleşmesinin sigorta başlangıcına dair hükmünün uygulanmasını gerektirecek nitelikteki Fransa Sosyal Güvenlik Rejimine giriş tarihi açıkça belirlenmeli, bu bağlamda,
davacının Fransa sosyal güvenlik rejimindeki çalışmalarını gösterir hizmet cetvelinde sadece dönemlerin belirtilmesi nedeniyle Fransız sosyal güvenlik rejimine tabi çalışmanın başladığı tarih açık ve net olarak sorulmalı, davacı tarafa yöntemine uygun şekilde verilecek mehille, Fransa sosyal güvelik rejimine ilk tabi olunan tarihi içerecek şekilde yurt dışı borçlanması usulünce sağlanmalı ve borçlanmanın varlığı halinde sigorta başlangıcına hükmedilmelidir.
Mahkemece, bu maddi ve hukuki olgular gözönünde tutulmaksızın, eksik inceleme ve araştırmayla yazılı şekilde hüküm kurulması, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O hâlde, taraf vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ : Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde davacıya iadesine, 22.10.2015 günü oybirliğiyle karar verildi.