Yargıtay 3. Hukuk Dairesi 2022/5370 Esas 2022/8700 Karar Sayılı İlamı

MAHKEMESİ : ANKARA BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ 25. HUKUK DAİRESİ
İLK DERECE MAHKEMESİ : ANKARA 11. ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ

Taraflar arasında ilk derece mahkemesinde görülen alacak davasının reddine dair verilen karar hakkında bölge adliye mahkemesi tarafından yapılan istinaf incelemesi sonucunda; davacı tarafın istinaf başvurusunun esastan reddine yönelik olarak verilen kararın, süresi içinde davacı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine; temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra, dosya içerisindeki bütün kağıtlar okunup gereği düşünüldü:

Y A R G I T A Y K A R A R I

Davacı şirket; Kıbrıs Türk Barış Kuvvetlerinin ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla düzenlenen ihalelerde Kıbrıs Türk Askeri Saymanlık Müdürlüğüne damga vergisi ve karar pulu ödendiğini, ancak bu kesinti ve ödemelerin Anayasaya aykırı olduğunu, yapılan ihalelerin temelinin 500 sayılı Kıbrıs'a Gönderilecek Türk Askeri Birliği Mensuplarının Aylık ve Ücretleriyle Çeşitli İstihkakları ve Birliğin Başka Giderleri Hakkında Kanun'a dayandığını, ilgili Yönetmeliğin 15. maddesinin 5. fıkrasında; "...Kıbrıs Türk Barış Kuvvetleri Komutanlığınca düzenlenecek belgelere yapıştırılacak pul bedelleri Kıbrıs Türk Federe Devletince tesbit edilen nisbetlerde T.C. Damga Pulu olarak sarfedilir veya bu miktardaki pul bedeli kadar nakit Kıbrıs Türk Barış Kuvvetleri Komutanlığı nakit saymanlığına yatırılır ve karşılığında alınan vezne alındısı ilgili belgelere eklenir." bildirildiğini, Anayasa'nın 73. maddesi, vergilendirme yoluyla mülkiyet hakkına yapılacak müdahalelerde kanunilik ilkesini özel olarak düzenlendiğini, anılan Kanun'un 3. maddesine göre; "Vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülükler kanunla konulur, değiştirilir veya kaldırılır.", dava konusu olayda ise Yönetmelik maddesine dayanılarak şirketten haksız ve hukuka aykırı olarak damga vergisi ve karar pulu tahsil edildiğini ileri sürerek; imzalanan sözleşmeler kapsamında tahsil edilen damga vergisi ile karar pulu bedelleri ile şirket hakedişlerinden yapılan kesintilerin tespitini, kesintilerin şirketin mülkiyet hakkını ihlal etmiş olması nedeniyle hiçbir zaman sınırlaması olmaksızın tamamının kesinti ve ödemelerin yapıldığı tarihten itibaren ayrı ayrı işletilecek avans faizi oranı üzerinden hesaplanacak faizi ile tespiti ve şimdilik 1.000 TL'nin tahsiline, bu talepleri kabul edilmemesi halinde uyuşmazlığın sebepsiz zenginleşme kapsamında değerlendirilerek geçmişe dönük 10 yıllık süre dikkate alınarak kesinti ve ödemelerin yapıldığı tarihten itibaren ayrı ayrı işletilecek avans faiz oranı üzerinden hesaplanacak faizi ile tespiti ve şimdilik 1.000 TL'nin davalıdan tahsilini talep etmiştir.
Davalı, davanın reddini istemiştir.
İlk derece mahkemesince; idarenin vergi, resim ve harçlar ile mali yükümler ve bunların zam ve cezalarına ilişkin iptal ve tam yargı davalarında idari yargının görevli olduğu, davacı şirketin ihaleler nedeniyle ödediği damga vergileri ile karar pulları bedelinin iadesi isteminde de idari yargı görevli olduğu gerekçesiyle; davanın usulden reddine dair verilen karar, davacı tarafından istinaf edilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesince; davanın dayanağı, ödenmiş bir verginin/karar pulu bedelinin sonradan sebepsiz hale gelmesi nedeniyle iadesinin istenmesi olduğu nazara alındığında, davacının taleplerinin idarenin vergi alma işlemine dayandığı, idari makamların kamu hukuku kuralları içinde gerçekleştirdikleri işlemlere karşı adli yargı yerinde dava açılamayacağı, bu nitelikteki davaların 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'n 2. maddesine göre idari yargı yerinde açılması gerektiği ve ilk derece mahkemesince davanın yargı yolu nedeniyle usulden reddine karar vermesinde bir isabetsizlik görülmediği gerekçesiyle, davacı tarafın istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiş; karar, davacı tarafça temyiz edilmiştir.
Dava, davacı şirketten kesilen damga vergilerinin ve imzalanan sözleşmeler için yatırılan damga vergileri, karar pulları bedelleri ve şirketin hakedişlerinden yapılan kesintilerin tespiti ve ödeme tarihlerinden itibaren işletilecek avans faiziyle birlikte davalı idareden tahsili istemine ilişkindir.
Kural olarak, kamu ihalelerinde ihale kararı ve ekleri ile ilgili sözleşmenin imzalanmasından önceki aşamada doğan ihtilâfların çözüm yeri idari yargı, sözleşmenin yapılmasından sonra ortaya çıkan uyuşmazlıkların çözüm yeri adli yargıdır (Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 21.03.2001 tarihli 257-285 E.K. sayılı, Uyuşmazlık Mahkemesinin 03.02.1997 tarihli 4/3 E.K. sayılı kararları da aynı yöndedir).
Taraflar arasında sözleşme imzalanmış olup, sözleşmenin imzalanmasından sonra ortaya çıkan bu uyuşmazlıkla ilgili taleplerin incelenmesinde adli yargı mercileri görevlidir.
Hal böyle olunca; mahkemece; davanın adli yargıda görülmesi gerektiği gözetilerek işin esasına girilip taraf delilleri toplanarak sonucuna uygun bir karar verilmesi gerekirken, yanlış değerlendirme ile yazılı şekilde idari yargının görevli olduğu gerekçesiyle görev yönünden dava dilekçesinin reddine karar verilmiş olması, usul ve kanuna aykırı olup, bozmayı gerektirmiştir.
İlk derece mahkemesi kararının, yukarıda açıklanan nedenlerle bozulmasına karar verilmiş olduğundan, HMK'nın 373/1 maddesi uyarınca işbu karara karşı yapılan istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin bölge adliye mahkemesi kararının da kaldırılmasına karar verilmiştir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle 6100 sayılı HMK'nin 373/1 maddesi uyarınca temyiz olunan bölge adliye mahkemesi kararının KALDIRILMASINA, aynı Kanun'un 371. maddesi uyarınca ilk derece mahkemesi kararının davacı yararına BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde temyiz edene iadesine, dosyanın ilk derece mahkemesine, kararın bir örneğinin de bölge adliye mahkemesine gönderilmesine, 10/11/2022 tarihinde oy birliği ile karar verildi.