Danıştay 6. Daire 2021/3428 Esas 2021/6374 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2021/3428
Karar No : 2021/6374

DAVACI : … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

DAVALI : … Bakanlığı
DAVANIN ÖZETİ : İzmir Büyükşehir Belediye Meclisi tarafından kabul edilen İzmirdeniz Projesi (4.Bölge) Üçkuyular-Konak Kıyı Kesimi 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı Değişikliği ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliğinin Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından değerlendirilmesi için 1.250,00-TL başvuru bedeli talep edilmesine ilişkin Çevre Şehircilik İl Müdürlüğünün bila tarih ve 29553 sayılı işlemi ile bu işlemin dayanağı olan Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Döner Sermaye İşletmesinin 2019 yılı Birim Fiyat Listesinin 1 Nolu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 97/H Kapsamında ve Diğer Mevzuat Uyarınca Onaylanacak Planlarda Alınacak İşlem Bedelinin Hesaplanmasına İlişkin Usuller kısmında yer alan "Özel Ücretlendirme" başlıklı IV. bölümünün 9. maddesi devamında düzenlenen II. maddesinin a bendinin ve anılan plan değişikliğine ilişkin onay işlemlerinin tamamlanabilmesi için 12.665,60-TL plan inceleme ve işlem hizmet bedeli talep edilmesine yönelik Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığının 06/07/2020 tarih ve 139673 sayılı işlemi ile bu işlemlerin dayanağı olan Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Döner Sermaye İşletmesinin 2020 yılı Birim Fiyat Listesinin 1 Nolu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 97/H Kapsamında ve Diğer Mevzuat Uyarınca Onaylanacak Planlarda Alınacak İşlem Bedelinin Hesaplanmasına İlişkin Usuller kısmında yer alan "Özel Ücretlendirme" başlıklı IV. bölümünün 10. maddesi devamında düzenlenen II. maddesinin a bendinin iptali ve yürütülmesinin durdurulması istenilmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince Tetkik Hakimi …'ın raporu ile dosyadaki belgeler 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 14. maddesi uyarınca incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 3. maddesinde; 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun "İdari davaların açılması" başlıklı 3. maddesinin 2. fıkrasının (b) bendinde; dava dilekçelerinde davanın konusu ve sebepleri ile dayandığı delillerin gösterileceği, 14. maddesinin 3. fıkrasının (g) bendinde; dilekçelerin 3 ve 5 inci maddelere uygun olup olmadıkları yönlerinden inceleneceği, 15. maddenin 1. fıkrasının (d) bendinde dilekçelerde 14 üncü maddenin 3/g bendine aykırılık görülmesi halinde otuz gün içinde 3 ve 5 inci maddelere uygun şekilde düzenlemek veya noksanları tamamlamak üzere dilekçenin reddine karar verileceği, 5 inci fıkrasında; 1. fıkrasının (d) bendine göre dilekçenin reddedilmesi üzerine yeniden verilen dilekçelerde aynı yanlışlıklar yapıldığı takdirde davanın reddedileceği hükme bağlanmıştır.
Yargılama usulü ilkeleri uyarınca, idari yargı merciilerinin taleple bağlı olarak hukuka uygunluk denetimi yapmaları nedeniyle ilgililerce dava dilekçelerinde davanın konusunun hiç bir tereddüde mahal bırakmaksızın açık ve net olarak ortaya konulması gerekmektedir.
Dava dilekçesinin, "Açıklama" ve "İptal Gerekçeleri" başlıklı kısımda 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun I,II,III ve IV sayılı ekli cetvellerinde yer alan idarelerin plan tekliflerinden inceleme ve işlem hizmet bedeli alınmazken mahalli idarelerin plan tekliflerinden hizmet bedeli alınmasına ilişkin dava konusu düzenlemelerin hukuka aykırı olduğu, davacı idare tarafından kabul edilen ve onay için Çevre ve Şehircilik Bakanlığına gönderilen imar planlarının onayının gerçekleştirilmesinin davalı idarenin görevleri arasında olduğu, bu bakımdan, davacı tarafından kamu yararıyla ve kamunun hizmetine sunulmak üzere yapılan plan teklifinin herhangi bir ücrete tabi olamayacağı, alanda yapılmak istenilen plan değişikliklerinin de tamamen kamusal amaçlı olduğu, kazanç sağlanmasına yönelik herhangi bir niteliği bulunmadığı, ayrıca 1 Nolu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 97/H bendinde yer alan düzenlemenin kapsamının, ilgililerince yapılan veya yaptırılan planların yetkili idaresince 3 ay içinde onaylanmaması halinde ilgililerin valilikten talep etmesi üzerine valiliğin teklifi bakanlığa sunması üzerine yapılan planlara ilişkin olduğu, olayda ise böyle bir durum söz konusu olmadığından bu hüküm uyarınca bedel istenilmesinin mümkün olmadığı iddialarına yer verildiği görülmektedir.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Döner Sermaye İşletmesinin 2019 ve 2020 yılı Birim Fiyat Listelerinin dava konusu edilen her iki maddesi de "1 Nolu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 97/H Kapsamında ve Diğer Mevzuat Uyarınca Onaylanacak Planlarda Alınacak İnceleme ve İşlem Hizmet Bedelinin Hesaplanmasına İlişkin Usuller" kısmının "Özel Ücretlendirme" bölümü altında yer alan ve 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun "Tanımlar" başlığı altındaki mahalli idarelere ilişkin olarak düzenlenen II. maddenin a) bendinde bulunan "10/12/2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununa ekli I, II, III ve IV sayılı cetvellerdeki idarelerin mülkiyetinde bulunan alanlar, devletin hüküm ve tasarrufunda bulunan alanlar ile kendi mülkiyetindeki alanlara ilişkin olarak Çevre ve Şehircilik Bakanlığına gönderdikleri her tür ve ölçekteki plan tekliflerinden; Kaynak geliştirme ve gelir elde etmeye yönelik planları ile arsa satışı karşılığı hasılat paylaşımı, yap-işlet-devret modeli ile gerçekleştirilecek yatırımlara yönelik imar planı tekliflerinden; başvuru bedeli tam olarak ve yukarıda yer alan AxBxC formülüne ve plan türüne göre "Açıklamalar" bölümünde yer alan diğer usullere göre hesaplanacak plan inceleme ve işlem hizmet bedeli 1/8 oranında alınır." şeklindeki kuralı düzenlemektedir.
5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun "Tanımlar" başlıklı 3. maddesinde; "Münhasıran bu Kanunun uygulanmasında; a) Genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri: Uluslararası sınıflandırmalara göre belirlenmiş olan, merkezî yönetim kapsamındaki kamu idareleri, sosyal güvenlik kurumları ve mahallî idareleri, b) Merkezî yönetim kapsamındaki kamu idareleri: Bu Kanuna ekli (I), (II) ve (III) sayılı cetvellerde yer alan kamu idarelerini, c) Düzenleyici ve denetleyici kurumlar: Bu Kanuna ekli (III) sayılı cetvelde yer alan kurumları, d) Sosyal güvenlik kurumları: Bu Kanuna ekli (IV) sayılı cetvelde yer alan kamu kurumlarını, e) Mahallî idare: Yetkileri belirli bir coğrafi alan ve hizmetlerle sınırlı olarak kamusal faaliyet gösteren belediye, il özel idaresi ile bunlara bağlı veya bunların kurdukları veya üye oldukları birlik ve idareleri, (...) ifade eder" düzenlemesi getirilmiştir. Anılan Kanuna ekli cetvellerde belediyelere yer verilmediği görülmektedir.
Dava konusu maddeler her ne kadar 5018 sayılı Kanunun "Tanımlar" başlığı altındaki mahalli idarelere ilişkin düzenlemeler getirmesi nedeniyle davacıyı ilgilendirdiği anlaşılan bölüm altında düzenlenmiş ise de dava konusu edilen maddelerin, kaynak geliştirme ve gelir elde etmeye yönelik planlar ile arsa satışı karşılığı hasılat paylaşımı ve yap-işlet-devret modeli ile gerçekleştirilecek yatırımlara yönelik imar planı tekliflerine ilişkin olduğu, bu şekildeki plan tekliflerinin bahsi geçen Kanunun "Tanımlar" başlığı altındaki mahalli idarelerin mülkiyetindeki, devletin hüküm ve tasarrufu altındaki veya 5018 sayılı Kanuna ekli cetvellerdeki idarelerin mülkiyetinde bulunan alanlara ilişkin olması halinde uygulama alanı bulacağı anlaşılmaktadır.
Öte yandan, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Döner Sermaye İşletmesince düzenlenen 2019 ve 2020 yılı Birim Fiyat Listelerinde, dava konusu edilen maddelerin bulunduğu bölümde yer verilen IV. maddelerde; "10/12/2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun "Tanımlar" başlığı altındaki genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri, merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri, düzenleyici ve denetleyici kurumlar, sosyal güvenlik kurumları ve mahalli idarelerin kaynak geliştirme ve gelir elde etmeye yönelik olmayarak tamamen kamusal hizmete dönük içeriği olan her tür ve ölçekteki plan tekliflerinden, başvuru ve onay tarihine bakılmaksızın, başvuru bedeli ile plan inceleme ve işlem hizmet bedeli alınmaz." düzenlemesi getirilerek davacının da aralarında bulunduğu çok sayıda kurum ve kuruluşa, kamusal hizmet sağlamaya yönelik plan tekliflerine ilişkin olarak, başvuru ve plan inceleme ve hizmet bedellerinden muafiyet sağlanmıştır.
Dairemizin bu konudaki yerleşik içtihatları ve 2019 ve 2020 yılı Birim Fiyat Listelerinde yer verilen muafiyet hükümleri göz önünde bulundurulduğunda; davalı idarenin asli görevi kapsamında olan bir konuda dava konusu düzenleme dolayısıyla görevi karşılığı ücret talep etmesinin mümkün olmadığı, kamusal hizmete yönelik plan teklifleri bakımından davacıdan herhangi bir ücret talep edilmesi olanağı bulunmadığı görülmektedir.
Dava dilekçesinde, davacı tarafından yapılmak istenilen plan değişikliğinin tamamen kamusal amaçlı olduğunun ileri sürüldüğü görülmekle dava konusu edilen ve kaynak geliştirme ve gelir elde etmeye yönelik planlar ile arsa satışı karşılığı hasılat paylaşımı, yap-işlet-devret modeli ile gerçekleştirilecek yatırımlara yönelik imar planı tekliflerine ilişkin maddeler dolayısıyla davacının menfaatinin ne şekilde etkilendiği açıkça anlaşılamadığından dava dilekçesinin bu haliyle kabulüne olanak bulunmamaktadır.
Davacı tarafından, dilekçenin yenilenmesi halinde, dava konusu edilen maddeler ile davacı arasında menfaat bağının kurulabilmesi için kamusal amaçlı olduğu belirtilen plan değişikliğinin içeriğinin açıkça belirtilmesi, kaynak geliştirme ve gelir elde etmeye yönelik niteliği olup olmadığı, arsa satışı karşılığı hasılat paylaşımı veya yap-işlet-devret modeli ile gerçekleştirilecek bir yatırıma ilişkin olup olmadığı ve plan değişikliği yapılmak istenilen alanın 5018 sayılı Kanunun "Tanımlar" başlığı altındaki mahalli idarelerin mülkiyetindeki, devletin hüküm ve tasarrufu altındaki veya 5018 sayılı Kanuna ekli cetvellerdeki idarelerin mülkiyetinde bulunan alanlardan olup olmadığı hususlarının karışıklığa yer vermeyecek şekilde açıklanması gerekmektedir.
Açıklanan nedenlerle, 2577 sayılı Kanunun 3. maddesi hükmüne uygun bulunmayan dava dilekçesinin, aynı Kanunun 3622 sayılı Kanun ile değişik 15. maddesinin birinci fıkrasının (d) bendi uyarınca bu kararın bildirim tarihinden itibaren 30 gün içinde belirtilen eksiklikler giderilerek yeniden dava açılmak üzere reddine, 15. maddenin beşinci fıkrası gereğince yeniden verilen dilekçede aynı yanlışlıklar yapıldığı takdirde davanın reddedileceğinin davacıya duyurulmasına, dilekçe örneği ve eklerinin davacıya iadesine, yenileme dilekçesi verilmesi halinde davacıdan ayrıca harç alınmamasına, 17/05/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.