Danıştay 13. Daire 2021/793 Esas 2021/1633 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2021/793
Karar No:2021/1633

TEMYİZ EDEN (DAVALILAR) : 1- … Genel Müdürlüğü - …
VEKİLİ : Av. …
2- … Bölge Müdürlüğü - …

KARŞI TARAF (DAVACI) : … İlaç Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi
VEKİLLERİ : Av. …
Av. …

İSTEMİN_KONUSU : … İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: TCDD Genel Müdürlüğü adına 2. Bölge Müdürlüğü tarafından 15/03/2018 tarihinde gerçekleştirilen "Kayaş-Sincan Demiryolu Hattı Arası Başkentray Projesi Kapsamında İnşa Edilen 59 Adet Taşınmazın Kafeterya, Dükkan ve Bay/ Bayan WC Amaçlı Olarak Kiralanması" ihalesinin iptaline dair TCDD Genel Müdürlüğü Yönetim Kurulu'nun … tarih ve … sayılı kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesi'nce verilen kararda; davalı idare tarafından, davacı şirketin ihale sürecinde sunduğu belgelerin yanıltıcı olduğu gerekçesiyle Kapalı Alan Kiralama Şartnamesi'nin 4. maddesi ve Ek Hükümler 11. maddesi uyarınca ihalenin iptal edildiği ileri sürülse de davacı şirketin Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) ile imzaladığı Ankara ili … ilçesi … Sokak No:… adresinde bulunan 23 bağımsız bölümden oluşan binaya ait kira sözleşmesi, yine davacı şirket ile DHMİ arasında imzalanan Hakkari Yüksekova Selahaddin Eyyubi Havaalanı otopark mahalli ile Ordu-Giresun Havaalanı otopark mahalline ait kira sözleşmelerinin devam ettiğine ilişkin DHMİ Genel Müdürlüğü'nden alınan … tarih ve E…. sayılı yazının davacı şirket tarafından ihale aşamasında sunulmuş olduğunun TCDD 2. Bölge Müdürlüğü Taşınmaz İhale Komisyonu'nun 26/03/2018 tarihli kararından anlaşıldığı ve aynı komisyon kararında ilgili kira sözleşmelerinin DHMİ ile yapılan yazışma ile teyit edilerek davacı şirketin sunmuş olduğu belgelerin idari şartnameye uygun olduğunun belirlenmesi üzerine davacı şirket ile ön izin sözleşmesi akdedilmesinin uygun görüldüğü, ayrıca, Mahkemelerince DHMİ Genel Müdürlüğü'nden 03/07/2020 tarihli ara kararla istendiğinden gönderilen bilgi ve belgelerden Ordu-Giresun Havalimanı otopark mahalline ait kira sözleşmesinin 01/03/2015 tarihinde başladığı ve halen devam ettiği, Hakkari Yüksekova Selahaddin Eyyubi Havalimanı otopark mahalline ait kira sözleşmesinin 01/02/2015 tarihinde başladığı 31/12/2018 tarihine kadar devam ettiği, Ankara ili … ilçesi … Sokak No:… adresinde bulunan 23 bağımsız bölümden oluşan binaya ait kira sözleşmesinin ise 15/03/2015-15/03/2025 dönemini kapsadığı, ilgili kira sözleşmeleri göz önüne alındığında davacının, şartnamenin Ek Hükümler 11. maddesinde düzenlenen son 15 yıl içerisinde en az 3 yıl işletme şartını sağladığı, davacı şirket tarafından ihale aşamasında yanıltıcı belge sunulmadığı, ön izin sözleşmesinin bitim süresinden sonra davacı şirketin kesin sözleşme imzalanması talebinde bulunması üzerine davalı idare tarafından ilgili kira sözleşmelerini ihale aşamasında teyit edip uygun bularak ön izin sözleşmesi imzaladıktan sonra davacı şirketin yanıltıcı belge sunduğu gerekçesiyle Kapalı Alan Kiralama Şartnamesi'nin 4. maddesi ve Ek Hükümler 11. maddesinde ihalenin iptal edilmesine ilişkin bir yaptırımın düzenlenmemesine rağmen sonradan ihalenin iptal edilmesinde kamu yararına, hakkaniyete ve hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idareler tarafından, Kurum müfettişince, davacı şirketin ihaleye katılım aşamasında sunduğu Ankara ili … ilçesi … Sokak No:… adresinde bulunan 23 bağımsız bölümden oluşan binaya ait kira sözleşmesine konu taşınmazların ailelere kiralık olarak verildiğinin tespit edildiği, iş yeri olarak nitelendirilemeyecek taşınmazın kiralanmasına dair sözleşme çerçevesinde davacının ihale şartnamesinde aranan yeterlik kriterini sağlamadığı, Mahkeme tarafından verilen cevaplarla yetinildiği, keşif yapılmadan karar verilmesinin hukuka aykırı olduğu, kararda 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'na atıf yapılmışsa da ihalede 2886 sayılı Kanunda yer alan kuralların uygulanmasının mümkün olmadığı ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından, Şartname düzenlemelerine göre birinci ihalenin 01/03/2018 tarihinde gerçekleştirildiği, istekli çıkmaması nedeniyle 15/03/2018 tarihinde ikinci ihalenin gerçekleştirildiği ve yapılan değerlendirmeler ile ihalenin uhdelerinde kaldığı, imar tadilatı, ifraz, tevhit, proje yapımı, ruhsat, izin ve benzeri prosedürlerin yerine getirilebilmesi için kendileriyle ön izin sözleşmesinin imzalandığı, ön izin sürecinde karşılaşılan güçlükler nedeniyle sürelerin uzatıldığı, isimsiz bir mektup üzerine başlatılan soruşturma neticesinde ihalenin iptaline karar verildiği, şartnamede aranan yeterlik kriterlerinin sağlandığı, yanıltıcı veya sahte belge sunulmadığı, ihale komisyonu tarafından gerekli araştırma ve yazışmalar yapılarak ihalenin uhdelerinde bırakıldığı, dava açma süresi geçtikten sonra ihale kararının geri alınmasının mümkün olmadığı belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'NIN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
ESAS YÖNÜNDEN:
MADDİ OLAY :
TCDD Genel Müdürlüğü adına 2. Bölge Müdürlüğü tarafından, Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları İşletmesi Genel Müdürlüğüne Ait Taşınmaz Kira Yönetmeliği hükümleri çerçevesinde, kapalı teklif usulüyle, "Kayaş-Sincan Demiryolu Hattı Arası Başkentray Projesi Kapsamında İnşa Edilen 59 Adet Taşınmazın Kafeterya, Dükkan ve Bay/ Bayan WC Amaçlı Olarak Kiralanması" ihalesi gerçekleştirilmiştir.
Anılan Yönetmelik ve İhale Şartnamesi doğrultusunda, birinci ihale 01/03/2018 tarihinde gerçekleştirilmiş, bu ihaleye yeterlik kriterlerini sağlamadığı anlaşılan iki teklif sunulduğundan ihale iptal edilerek, 15/03/2018 tarihinde ikinci ihale gerçekleştirilmiş ve söz konusu ihaleye tek istekli olarak katılan davacının yeterlik kriterlerini sağladığı belirtilerek ihale uhdesinde bırakılmıştır.
Davacı ile idare arasında taşınmazlara ilişkin gerekli izinlerin alınması maksadıyla 30/03/2018 tarihinde 6 ay süreli ön izin sözleşmesi imzalanmıştır. İzinlerin alınmasından kaynaklanan aksaklıklar ve gecikmeler nedeniyle davacıya 01/10/2018 tarihinden başlamak üzere 6 ay süre verilmiş, bu sürenin de 3 ay daha uzatılabileceğine dair taraflar arasında 08/11/2018 tarihli ön izin sözleşmesi imzalanmıştır. Akabinde de davacıya 01/04/2019 tarihinde, ön izin sözleşmesi çerçevesinde 3 ay ek süre verilmiştir.
TCDD Genel Müdürlüğü'ne intikal eden şikâyet üzerine 14/06/2019 tarihli makam oluruyla ihale sürecine ilişkin iddialar konusunda incelemelerde bulunmak üzere müfettiş görevlendirilmiş ve … tarih ve … sayılı İnceleme Raporunda ihale sürecine dair hukuka aykırılıklar tespit edilmiştir.
Dava konusu TCDD Genel Müdürlüğü Yönetim Kurulu'nun … tarih ve … sayılı kararıyla özetle, Şartnamenin 4. ve Ek Hükümler başlıklı 11. maddesine aykırı gerçekleştirilen "Kayaş-Sincan Demiryolu Hattı Arası Başkentray Projesi Kapsamında İnşa Edilen 59 Adet Taşınmazın Kafeterya, Dükkan ve Bay/ Bayan WC Amaçlı Olarak Kiralanması" ihalesinin iptaline, 08/11/2018 tarihinde imzalanan ön izin sözleşmesinin feshine karar verilmiştir.
Davacı tarafından, Yönetim Kurulu kararının ihalenin iptaline ilişkin kısmının iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
31/10/2010 tarih ve 27802 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları İşletmesi Genel Müdürlüğüne Ait Taşınmaz Kira Yönetmeliği'nin "Amaç ve kapsam" başlıklı 1. maddesinde, Yönetmeliğin amacının, TCDD İşletmesi Genel Müdürlüğüne ait taşınmazların kiralanmasına ilişkin usul ve esasların düzenlemek olduğu; "Dayanak" başlıklı 2. maddesinde, Yönetmeliğin, 8/6/1984 tarihli ve 233 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile 28/10/1984 tarihli ve 18559 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları İşletmesi Genel Müdürlüğü Ana Statüsüne dayanılarak hazırlandığı düzenlenmiştir.
Yönetmeliğin "İlkeler" başlıklı 4. maddesinde, "Bu Yönetmeliğin uygulanmasında saydamlığın, rekabetin, eşit muamelenin ve güvenilirliğin sağlanması ile piyasa şartlarının dikkate alınması esastır." kuralına yer verilmiştir.
Yönetmeliğin "İhaleye katılabilme şartları" başlıklı 7. maddesinde, "Bu Yönetmeliğe göre yapılacak ihalelere katılabilmek için kanunî ikametgâh sahibi olmak, gerekli nitelik ve yeterliği haiz bulunmak, istenilen teminat ve belgeleri vermek zorunludur. İhaleye katılanların sahte veya yanıltıcı belge vererek ihaleye katıldıklarının sonradan anlaşılması hâlinde, teklifi verenin üzerine ihale yapılmış olsa bile teklifleri geçersiz sayılır ve geçici teminatları irat kaydedilir." kuralına yer verilmiştir.
Yönetmeliğin "İsteklilerde aranacak nitelikler, istenecek belgeler ve yeterlilik belgesi verilmeyecek haller" başlıklı 18. maddesinde, "İdarece ihalelerin en elverişli koşullarla sonuçlandırılmasını sağlamak amacıyla, isteklilerde belirli mali ve teknik yeterlik ve nitelikler aranabilir. Bunları tespite yarayan belgelerin neler olduğu, şartnamelerde gösterilir.
İstekliler şartnamelerde yazılı belgeleri eksiksiz vermek ve Türkiye'de tebligat için adres göstermek zorundadır.
İstekliler, yapılacak ihalelere katılabilmek için gerekli görülen nitelik ve yeterliliğe haiz bulunmak, istenilen teminat ve bilgileri vermek zorundadır." düzenlemelerine yer verilmiştir.
Yönetmeliğin "Altıncı Bölüm Kapalı Teklif Usulü" başlığı altında düzenlenen "İhalenin yapılamaması" başlıklı 41. maddesinde, "Kapalı teklif usulü ile yapılan ihalelerde, istekli çıkmadığı veya teklif olunan bedel komisyonca uygun görülmediği takdirde ihalenin iptaline karar verilir." kuralına yer verilmiştir.
Dava konusu ihaleye ait Şartnamenin; 4. maddesinde anılan Yönetmeliğin "İhaleye katılabilme şartları" başlıklı 7. maddesinde yer alan düzenlemeye aynen yer verilmiş; "Ek Hükümler" başlıklı bölümün 11. maddesinde "AVM (Alışveriş merkezi) Hava Alanı, Metro, Tramvay, Demiryolu ve Otogarlarda bulunan ticari birimlerden en az 25 iş yerini son 15 yıl içerisinde en az 3 yıl işlettiklerine dair ilgili Kurumdan alınacak belge teklif dosyasında sunulacaktır." düzenlemesine yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları İşletmesi Genel Müdürlüğüne Ait Taşınmaz Kira Yönetmeliği çerçevesinde gerçekleştirilen ihalede, saydamlığın, rekabetin, eşit muamelenin ve güvenilirliğin sağlanmasının esas olduğu; isteklilerin şartnamede belirlenen mali ve teknik yeterlik ile nitelikleri sağlaması gerektiği; bu hususta, tevsike yarayan belgelerin teklif ile birlikte sunulmasının zorunlu olduğu açıktır.
İhalelerde şartnamede belirlenen yeterlik kriterlerini sağlamayan isteklilerin tekliflerinin değerlendirme dışı bırakılacağı; yeterlik kriterlerini karşılayan isteklinin bulunmaması hâlinde, ihalenin iptal edileceği kuşkusuzdur.
Davacının katılamadığını ifade ettiği, 01/03/2018 tarihinde gerçekleştirilen birinci ihalede, iki isteklinin teklif verdiği, ancak ihale komisyonu tarafından her iki isteklinin de şartnamede aranan yeterlik kriterlerini karşılamadığı gerekçesiyle ihalenin iptaline karar verilmiştir.
Bu kapsamda; 15/03/2018 tarihinde gerçekleştirilen dava konusu ikinci kiralama ihalesinde davacının tek teklif sahibi olduğu ve idarenin karar alma süreci gözetilerek, şartname düzenlemeleri uyarınca, davacının yeterlik kriterlerini karşılayıp karşılamadığı ve bu bağlamda teklifinin geçerli bir teklif olup olmadığı değerlendirilmelidir.
Dava konusu ihaleye ait Şartname'nin "Ek Hükümler" başlıklı bölümünün 11. maddesinde isteklilerin yeterliklerinin tevsiki için AVM (Alışveriş merkezi) Hava Alanı, Metro, Tramvay, Demiryolu ve Otogarlarda bulunan ticari birimlerden en az 25 iş yerini son 15 yıl içerisinde en az 3 yıl işlettiklerine dair ilgili Kurumdan alınacak belgeleri teklif dosyasında sunmaları gerektiği düzenlenmiştir.
İhalede, davacı tarafından anılan yeterlik kriterinin tevsiki amacıyla, DHMİ ile imzaladığı Ankara ili … ilçesi … Sokak No:… adresinde bulunan 23 bağımsız bölümden oluşan binaya ait kira sözleşmesinin, yine davacı şirket ile DHMİ arasında imzalanan Hakkari Yüksekova Selahaddin Eyyubi Havaalanı otopark mahalli ile Ordu-Giresun Havaalanı otopark mahalline ait kira sözleşmelerinin sunulduğu anlaşılmaktadır.
Her ne kadar ihale komisyonu tarafından DHMİ ile yazışmalar yapılarak anılan sözleşmeler teyit edilmişse de idareye iletilen şikâyet dilekçesinde özetle, şartname düzenlemelerinin ihaleyi alan şirketin durumuna göre düzenlendiği, bu yüzden ihaleye fazla isteklinin katılamadığı yönünde iddialara yer verildiğinden, Kurum müfettişi tarafından yapılan teftişte, davacının kiralama sözleşmesini sunduğu Ankara ili … ilçesi … Sokak No:… adresinde bulunan 23 bağımsız bölümün iş yeri olmadığı, ailelere kiraya verildiği tespit edilmiştir.
Bu çerçevede, DHMİ ile davacı arasında imzalanan Ankara ili … ilçesi … Sokak No:… adresinde bulunan 23 bağımsız bölümden oluşan binaya ait kira sözleşmesinin, Şartname'de belirlenen "AVM (Alışveriş merkezi) Hava Alanı, Metro, Tramvay, Demiryolu ve Otogarlarda bulunan ticari birimlerin" işletilmesine dair olmadığı, Şartname'de ticari birimlerden en az 25 iş yerinin işletilmesi yönünde yeterlik kriterine yer verildiğinden, davacının geçerli olarak Hakkari Yüksekova Selahaddin Eyyubi Havaalanı otopark mahalli ile Ordu-Giresun Havaalanı otopark mahalline ait olmak üzere sadece 2 adet ticari birimi işlettiğine dair kira sözleşmelerini sunduğu anlaşılmaktadır.
Bu duruma göre, kapalı teklif usulü ile 15/03/2018 tarihinde gerçekleştirilen ihalede davacının Şartnamenin 4. maddesinde ve "Ek Hükümler" başlıklı bölümünde yer alan 11. maddesinde sayılan yeterlik kriterini sağlamadığı açıktır.
Bu itibarla, davacının tek istekli olduğu, 15/03/2018 tarihinde gerçekleştirilen ihalede, geçerli teklif bulunmadığı sonucuna varıldığından; ihalenin iptaline dair dava konusu TCDD Genel Müdürlüğü Yönetim Kurulu'nun … tarih ve … sayılı kararında hukuka aykırılık, dava konusu kararın iptali yolundaki İdare Mahkemesi kararında ise hukuki isabet görülmemiştir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalının temyiz isteminin kabulüne;
2. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesi uyarınca ... İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. DAVANIN REDDİNE,
4. Ayrıntısı aşağıda gösterilen …-TL ilk derece yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına,
5. …-TL temyiz yargılama gideri ile Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca ….-TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı TCDD Genel Müdürlüğü'ne verilmesine,
7. Posta giderleri avansından artan tutar ile istemi hâlinde kullanılmayan ….-TL yürütmeyi durdurma harcının davalı idareye iadesine,
8. Dosyanın anılan Mahkeme'ye gönderilmesine,
9. 2577 sayılı Kanun'un 20/A maddesinin ikinci fıkrasının (i) bendi uyarınca kesin olarak (karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere), 28/04/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.