Yargıtay 3. Hukuk Dairesi 2021/9190 Esas 2022/5649 Karar Sayılı İlamı

MAHKEMESİ : GAZİANTEP BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ 13. HUKUK DAİRESİ
DAVACI/KARŞI
DAVALI/KARŞI
İLK DERECE
MAHKEMESİ : ...

Taraflar arasında ilk derece mahkemesinde karşılıklı olarak görülen alacak davalarının asıl davada kısmen kabulüne, karşı davada reddine dair verilen karar hakkında bölge adliye mahkemesince yapılan istinaf incelemesi sonucunda; tarafların istinaf başvurusunun reddine yönelik olarak verilen kararın süresi içinde taraf vekillerince temyiz edilmesi üzerine; temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten sonra, dosya içerisindeki kağıtlar okunup gereği düşünüldü:

Y A R G I T A Y K A R A R I

Davacı asıl davada; davalı ile 30/06/2005 tarihli sponsorluk sözleşmesi imzalandığını, sözleşmeye göre hayvan barınakları, at eğitim alanı, 360 kişilik tribün, artezyen kuyusu, bir kilometre uzunluğunda pist, çocuk oyun alanları, hayvanat bahçesi inşa etme, 3000 adet ağaç dikme ve tesisin etrafını tel örgülerle çevirme yükümlülüğü bulunduğunu, bahsedilen işlerin yapım maliyetinin 695.000 TL olacağı hususunda tarafların anlaşmaya vardıklarını, sözleşme ile davalının Mardin ili Kızıltepe ilçesi ... köyünde kain 96, 97 ve 99 parsel numaralı Mardin İl Özel İdaresince kendisine tahsisli taşınmaz üzerinde 49 yıl boyunca yöresel rahvan yarışları, cirit oyunu vs sportif amaçlı tesisi işleteceğini, bu süre boyunca tesise .... ... ... adını vermek ve şirket yetkililerinin atları için beş oda tahsis etmek yükümlülüğü altına girdiğini, 29/11/2006 tarihinde ... İl Müdürlüğü’nce kabul teslim tutanağı ile tesisin teslim alındığını, ancak davalının edimlerini yerine getirmediğini, söz konusu yerde sportif amaçlı hiçbir faaliyet yapılmadığı gibi tesisin kullanılamaz hale geldiğini ve başka inşaat faaliyetlerinin devam ettiğini, tüm bu nedenlerle davanın kabulü ile 695,000 TL harcamanın yapıldığı tarihten itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan tahsilini istemiş, cevaba cevap dilekçesinde de karşı davanın reddini dilemiştir.
Davalı karşı davada; davacı ile imzalanan sözleşmedeki edimlerin gereği gibi yerine getirilmediğini, davacının sözleşme hükümlerine riayet etmediğini, 695.000 TL'lik harcama yapıldığı iddiasının gerçeği yansıtmadığını, teftiş kurulu başkanlığınca yapılan soruşturma neticesine istinaden açılan Mardin Asliye Hukuk Mahkemesinin 2010/875 esas sayılı dosyasında davanın derdest olduğunu, davacının inşaat sırasında kaçak elektrik kullandığını, inşaatları eksik yaptığını, tesisin tamamını kullandığını, idare tarafından artezyen kuyusu açıldığını, sözleşmede belirtilen yükümlülüklerin davacı tarafından yerine getirilmediğini beyan ederek açtığı karşı davada sözleşmenin 11. maddesine göre 659.000 TL cezai şart alacağının teslim tarihi olarak belirlenen 20/11/2005 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte tahsilini istemiş, asıl davanın da reddini dilemiştir.
Mahkemece; 30/06/2005 tarihli sponsorluk sözleşmesi gereğince at yarışları hipodromu yapılması hususunda tarafların anlaştıkları, hipodromun yapılacağı yerin Mardin ... Meclisi’nin 2004 yılı tarihli kararı ile davalı kuruma tahsis edilen taşınmazlardan olduğu, davalı kurumun 29/11/2006 tarihli kabul ve teslim tutanağı ile yapılan eserin teslim alındığı, bu tarihten yaklaşık 4 ay sonra Mardin ... Meclisi’nin davalı kuruma yapılan tahsis kararını iptal ettiği, sonrasında hipodromun yapıldığı ilgili kısımlar (ahırlar hariç) yıkılarak üzerine ... yapıldığı, davacı tarafça yapılan imalatların halihazır durumda bulunmadığı, tahsis kararının kaldırılmasının sözleşme sonrası objektif imkansızlık hali oluşturduğu, buna göre davacının yaptığı iş ve imalat bedelini sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre geri isteyebileceği, davacı karşı davalı firma tarafından sebepsiz zenginleşme kapsamında talep edebileceği KDV dahil toplam imalatların 240.198,15 TL olduğu, karşı davacının dava tarihi itibariyle objektif olarak imkansız hale gelen işin sözleşme koşullarında ifa edilmediğini ileri sürerek talep edilen ceza alacağının yerinde olmadığı anlaşıldığından, asıl davanın kısmen kabulüne, 240.198,15 TL imalat değerinin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı karşı davacıdan alınarak, davacı karşı davalıya verilmesine, fazlaya dair talebin reddine, karşı davanın reddine karar verilmiştir.
İlk derece mahkemesinin kararına karşı, taraflarca istinaf kanun yoluna başvurulmuştur.
Bölge Adliye Mahkemesince; taraf vekillerinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiş ve hüküm, taraflarca temyiz edilmiştir.
1-Asıl dava yönünden yapılan temyiz incelemesinde
a-Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı bilgi ve belgelere, özellikle temyiz olunan bölge adliye mahkemesi kararında yazılı gerekçelere göre davacının tüm, davalının aşağıdaki bendin kapsamı dışındaki sair temyiz itirazlarının reddi gerekir.
b-Uyuşmazlık davacının artezyen kuyusu yapım masraflarını isteyip isteyemeyeceğine ilişkin olup; dosya kapsamında yer alan teftiş raporundan ve tanık beyanlarından artezyen kuyusunun idare tarafından yapıldığı anlaşılmışsa da idarece tutulması gereken kayıtların tutulmaması nedeniyle kuyu için kullanılan malzemelerin faturalarının idarenin elinde bulunmadığından dosyaya sunulamadığı tespit edilmiştir. Ancak bu belgelerin sunulamaması nedeniyle davacının haklı olduğu kabul edilemez. Taraflar arasındaki sözleşmeden kaynaklı görülen ceza davası dosyasının da değerlendirilerek bir karar verilmesi gerekir. Zira hukuk hakimi TBK'nın 53. maddesi uyarınca ceza mahkemesinde verilen beraat kararı ile bağlı değilse de mahkumiyet ve tespit edilen maddi olgularla bağlıdır. Dava konusu yapıları tam olarak teslim aldığına dair tutanakta imzası olan ve idare adına söz konusu sözleşmeye ilişkin işlemleri yürüten Mardin ... İl Müdürü Süreyya Yağlıoğlu hakkında görevi kötüye kullanma suçunu işlediğinden bahisle görülen ceza davasında İl Müdürü hakkında para cezasına dair mahkumiyet kararı verilerek kesinleşen davanın gerekçesinde “Sanığın Mardin ... İl Müdürü olarak görev yaptığı dönem içerisinde yapılan inceleme ve araştırmalar sonucunda belirtilen süreler içerisinde Mardin ... İl Müdürlüğü Hipodrumu ile ilgili olarak yönetim zaafiyeti göstererek tesise sahip çıkmadığı, sponsor firma ... A.Ş'nin yararını hedef tutan tutum ve davranışlarda bulunduğu ve kamu kaynağını sponsor firmaya kullandırdığı ve İl Müdürlüğünü zarara uğrattığı, bu kapsamda; Artezyen kuyusu ile ilgili 450 metre kablo, 200 metre spiral kaynaklı teçhizat borusu alımı vs'nin İl Müdürlüğünün talebi ile Özel Bütçesinden karşılandığının tespit edildiği, İl ... Genel Müdürlüğü ile ... AŞ. tarafından imzalanan protokolün 6'ıncı maddesinde sponsor firma tarafından 1 adet artezyen kuyusu yapılacağının belirtildiği, 9'uncu madde de 6'ıncı maddede yazılı işlerin sözleşmede belirtilen süre içerisinde sponsor tarafından yapılarak teslim edilmesi gerektiğinin belirtildiği, buna rağmen malzemelerin İl Özel İdaresine aldırtıldığının tespit edildiği, 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu'nun Kamu Zararı Başlıklı 71 inci maddesi dayanak gösterilerek çıkarılan Kamu Zararlarının Tahsiline İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik'in Kamu Zararının Belirlenmesi Başlıklı 6 ıncı maddesinin ' ğ ' fıkrasında "Mevzuatında öngörülmediği halde ödeme yapılması" kamu zararıdır denildiği; İl Özel İdaresi bütçesinden karşılanan artezyen kuyusu ile ilgili ödemeler usulsüz olarak yapıldığının tespit edildiği” denilmesi suretiyle artezyen kuyusunun idare tarafından yapıldığı maddi olgusu sabit olmuştur. Hal böyle olunca asıl davada davacı artezyen kuyusu bedelini isteyemeyeceğinden bu bedel ilave edilerek yapılan hesaplamaya göre karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedeni yapılmıştır.
c-6100 sayılı HMK'nın 166/1. maddesi uyarınca; kural olarak aynı yargı çevresinde yer alan aynı düzey ve sıfattaki hukuk mahkemelerinde açılmış davalar, aralarında bağlantı bulunması durumunda davanın her aşamasında, talep üzerine veya kendiliğinden ilk davanın açıldığı mahkemede birleştirilebilir. Birleştirme kararı ikinci davanın açıldığı mahkemece verilir ve bu karar diğer mahkemeyi bağlar. HMK 166/4. maddesine göre davaların aynı veya birbirine benzer sebeplerden doğması ya da biri hakkında verilecek hükmün diğerini etkileyecek nitelikte bulunması durumunda, bağlantı varsayılır.
Taraflar arasında aynı ilk derece mahkemesinin 2011/38 esas sayılı dosyasının bu davaya dayanak yapılan sözleşmeden kaynaklanan alacak davası olduğu anlaşılmaktadır. Bu durumda her iki davanın konusu ve tarafları bakımından aralarında hukuki ve fiili irtibat bulunduğundan, davalardan biri hakkında verilecek karar diğerini etkileyeceğinden, iki davanın birlikte görülmesinde, gerek usûl ekonomisi ve gerekse birbirleriyle çelişkili kararların çıkmasının önlenmesi bakımından fayda bulunmaktadır. Mahkemece bu davaların birlikte görülüp, sonuçlandırılması gerektiğinden, 6100 sayılı HMK 166. maddesi uyarınca birleştirme kararı verilmesi gerekmektedir.
2-Karşı dava yönünden yapılan temyiz incelemesinde
Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı bilgi ve belgelere, özellikle temyiz olunan bölge adliye mahkemesi kararında yazılı gerekçelere göre, davacının yerinde bulunmayan bütün temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan bölge adliye mahkemesi kararının 6100 sayılı HMK’nın 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca onanması gerekir.
SONUÇ: Yukarıda 1. bendin a fıkrasında açıklanan nedenlerle asıl dava yönünden davacının tüm, davalının sair temyiz itirazlarının REDDİNE, 1. bendin b ve c fıkrasında açıklanan nedenlerle temyiz olunan bölge adliye mahkemesi kararının asıl dava yönünden kaldırılmasına, aynı Kanunun 371 inci maddesi uyarınca ilk derece mahkemesi kararının asıl davanın davalısı yararına BOZULMASINA, 21,40 TL bakiye temyiz harcının temyiz eden davacı/karşı davalıya yükletilmesine, ikinci bentte açıklanan nedenlerle bölge adliye mahkemesince karşı dava yönünden verilen kararın HMK'nın 370/1. maddesi uyarınca ONANMASINA, dosyanın ilk derece mahkemesine, kararın bir örneğinin de bölge adliye mahkemesine gönderilmesine, 09/06/2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.