Yargıtay 3. Hukuk Dairesi 2022/2768 Esas 2022/5413 Karar Sayılı İlamı

MAHKEMESİ : ANKARA BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ 24. HUKUK DAİRESİ
İLK DERECE
MAHKEMESİ : ...

Taraflar arasında ilk derece mahkemesinde görülen itirazın iptali davasının reddine dair verilen karar hakkında bölge adliye mahkemesi tarafından yapılan istinaf incelenmesi sonucunda; tarafların istinaf başvurusunun esastan reddine yönelik karara süresi içinde taraflarca temyiz edilmesi üzerine; dosya içerisindeki bütün kağıtlar okunup gereği düşünüldü:
Y A R G I T A Y K A R A R I

Davacı, ... Bakanlığı müfettişi tarafından düzenlenen rapor ile usulsüz evrak kullanıldığından bahisle 2007-2011 yılları arasında alınmış olan tüm desteklemelerin iade edilmesi gerektiğinin bildirildiğini, bu rapor üzerine Yerköy vergi dairesi tarafından tahsil işleminin başlatıldığını, 61.794,98 TL'nin tahsil edildiğini, ayrıca ... Bankası Yerköy Şubesindeki hesabından 8.006,81 TL'nin Tarım Bakanlığı'nın hesabına aktarıldığından toplamda 69.801,79 TL'nin tahsil edildiğini, bunun üzerine davalı idare tarafından tesis edilen idari işlemin iptali için Yozgat İdare Mahkemesinde dava açıldığını, idare tarafından yapılan işlemin iptal edildiğini, ancak tahsil edilen paranın Yozgat ... İl Müdürlüğünün 28/03/2016 tarih 2848 sayılı yazıları nedeniyle ödenmediğini belirterek alacağın tahsili amacıyla Yerköy İcra Müdürlüğünün 2016/452 E. sayılı dosyası ile başlatılan icra takibine vaki itirazın iptali ile % 20'den aşağı olmamak üzere icra inkâr tazminatının davalıdan tahsiline karar verilmesini istemiştir.
Davalı,Yozgat İdare Mahkemesinin ilgili kararı ile Yerköy İlçe Tahkim Komisyonunun 31.03.2014 tarih ve 2014/2 sayılı kararının iptaline karar verildiğini, Yerköy İlçe Tahkim Komisyonunun mahkeme kararı doğrultusında aldığı 14.04.2016 tarihli 2016/3 numaralı kararında mahkeme kararının son sayfası 1. paragrafinda atıf yapıldığı üzere davacının belgelerinin 5488 sayılı Kanuna eklenen geçici 3.madde kapsamında değerlendirilerek incelenmesine karar verildiğini, İdare mahkeme kararının gereğini yerine getirip yeni işlem tesis edildiğini belirterek davanın reddini dilemiştir.
İlk derece mahkemesince, davacının çiftçi kayıt sistemine kaydolurken yaptığı usulsüzlüklerin Yozgat İdare Mahkemesinin 2015/724 K. sayılı kararıyla 5488 Tarım Kanununa eklenen geçici 3.madde gereğince "İbrazı öngörülen makbuz, fatura ve diğer belgeler" açısından kapsam içerisinde olduğu, bu yasal düzenlemede ayrıca "gerçek üretim" şartının da arandığı, Yozgat İdare Mahkemesinin kararında bu hususun değerlendirilmediği ve davacının Tarım Bakanlığı müfettişi raporunda tespit edildiği üzere gerçek tarımsal üretim yapmadığı halde (buğday ekmediği halde ekmiş gibi) üretim yapmış gibi beyanda bulunarak destekleme aldığı ve talebinin haksız olduğunun anlaşıldığı gerekçesiyle itirazın iptali davasının reddine, davalının kötü niyet tazminatı talebinin, davacının takibi kötü niyetli başlattığı ispatlanamadığından bahisle reddine dair karar taraflarca istinaf edilmiş, bölge adliye mahkemesince, ilk derece mahkemesince alınan raporun hüküm kurmaya ve denetime elverişli bulunduğunun anlaşıldığı, dosya kapsamından, 5488 sayılı Tarım Kanununa eklenen gecici 3. maddenin 1. paragrafında "Geçici 3. maddenin af kapsamına girebilmesi için gerçek üretimin yapıldığına dair emarelerin tespit edilmiş olması şartının arandığı" ancak, davacının tarımsal üretimle iştigal ettiğini ispatlayamadığını başka deyişle gerçek üretimin varlığının olmaması nedeniyle davacının tarım desteklemelerinden yararlanamayacağına dair itirazın iptali isteminin reddine ilişkin kurulan hükümde isabetsizlik görülmediğini ve davanın niteliği ile yasal düzenlenlemeler dikkate alınarak takibin kötüniyetle yapıldığı ispatlanamadığından, davalının kötüniyet tazminat talebinin reddine karar verilmesi de usul ve yasaya uygun olduğu gerekçesiyele tarafların istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiş; hüküm taraflarca temyiz edilmiştir.
1-Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı bilgi ve belgelere, özellikle temyiz olunan bölge adliye mahkemesi kararında yazılı gerekçelere göre davalının tüm temyiz itirazlarının reddi gerekir.
2-Somut olayda; davacının çiftçi kayıt sistemine kaydolurken sunduğu belgelerdeki usulsüzlük nedeniyle 12/12/2012 tarih ve 1265 sayılı Yerköy Kaymakamlığı işlemi ile hakkında 2007-2012 yılları arasındaki tarımsal desteklemelerin iadesine karar verildiği ve 5488 sayılı Tarım Kanununa 12/07/2013 tarih ve 6495 sayılı Kanununun 36. maddesi ile eklenen Geçici 3. madde hükmünden yararlanmak amacıyla yaptığı başvurunun reddine dair 31/03/2014 tarih ve 2014/2 sayılı Yerköy İlçe Tahkim Komisyonu kararının iptali istemiyle idare mahkemesine dava açtığı Yozgat İdare Mahkemesinin 27.08.2015 tarih 2014/1171- 2015 174 karar sayılı ilamı ile çiftçi kayıt sisteminde kullanılan belgelerin 5488 sayılı Kanuna eklenen geçici üçüncü maddedeki "meri mevzuat uyarınca desteklemelerden yararlanabilmek için ibrazı öngörülen makbuz, fatura ve diğer belgeler" kapsamına girdiği, davacının anılan Geçici 3. madde kapsamında değerlendirilerek hakkında maddede aranan diğer şartlar bakımından değerlendirme yapılarak karar verilmesi gerektiği, çiftçi kayıt sistemi belgelerindeki usulsüzlüklerin anılan madde kapsamına girmediğinden bahisle tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiş,söz konusu dosyada davalı taraf olan Yerköy Kaymakamlığının temyizi üzerine karar Danıştay 10. Dairesinin 16.11.2017 tarih 2016/234 -2017/4888 sayılı ilamı ile onandığı dosyadaki bilgi ve belgelerden anlaşılmıştır.
Davacı, Yozgat İdare Mahkemesi 27.08.2015 tarih 2014/1171- 2015 174 sayılı kararına istinaden tarımsal destek ödemesi alacağının davalı tarafça banka hesaplarından kesilmesi nedeniyle doğan alacağın tahsili amacıyla başlatılan icra takibine vaki itirazın iptali istemiyle eldeki davayı açmıştır.
İlk derece makmesince hükme esas alınan ... ... Mühendisi ... ... tarafından tanzim olunan 13/06/2017 havale tarihli bilirkişi raporunda; ‘‘... Bakanlığı Rehberlik ve Teftiş Kurulu Başmüfettişlerinden Sabri Güdeloğlu tarafından düzenlenen 24/05/2012 tarih ve 69-2012/4 sayılı soruşturma raporunun sonuç bölümünde; Yozgat ili Yerköy ilçesi Saray Beldesinden ...'ın Yozgat Yerköy ilçesinde işlediğini beyan ettiği tarım arazilerinin bir kısmı gerçekte sulu vasıfta olduğu halde ÇKS'de kuru vasıftan beyan ettiği, bir kısım arazilerin gerçekte kuru vasıfta olduğu halde ÇKS'de bunların sulu vasıflı olarak beyan edildiği, yine bir kısım kuru vasıflı arazilerde bölgedeki ekim nöbetiyle uyuşmayan şekilde üst üste 2 yıl hububat (buğday-arpa) ekim beyanı yapıldığı, ayrıca ... tarafından Yerköy merkez 98/80 nolu 1.000 daa yüzölçümlü arazi inceleme komisyonu tespitlerine göre son iki yıldır işlenmediği halde, adı geçen şahsın bu parselde buğday ekim beyanında bulunduğu keza Kömüşören köyü 0/229 parsel nolu 0,978 daa arazi 28/07/2010 tarihinde kamulaştırıldığı halde, bu arazide de ... tarafından 2011 ve 2012 yıllarında buğday ekimi beyanlarının yer aldığı, öte yandan, ... adına kayıtlı Çanakkale Gelibolu ilçesi sınırları içerisindeki ÇKS'de beyan edilen arazilerden sadece Bakırköy köyünde 0/1470 nolu parselde her iki yılda buğday ekildiği, adı geçenin söz konusu beyanlarında yer alan 0/1471 (13 daa Yüzölçümlü) nolu parselin 4,254 daa 'nın işlendiği, 8,746 daa'nın yabani ağaçlık olduğu, Değirmendüzü köyündeki 0/1002 (5,266 daa) nolu parsel 2011 yılında gerçekte ayçiçeği ekili olduğu halde buğday ekildiğinin beyan edildiği, yine adı geçen şahsın Değirmendüzü köyünde kain 0/462 (0,800 daa) ve 0/460 (2,333 daa) nolu arazilerin uzun yıllardır işlenmeyerek boş bırakılmış olduğu ve adı geçen şahsın burada bulunan arazilerde kendisinin gerçekte tarımsal üretimle iştigal etmediği halde, salt adına kayıtlı tapu belgelerine göre Bakırköy ve Değirmendüzü muhtarlarına ait olmadığı belirlenen form C belgelerinin düzenleyerek sahte nitelikli ilçe müdürlüğüne ibraz etmek suretiyle bu arazilerin tamamında buğday ekmiş gibi ÇKS de beyan ettiği ve 2011 üretim döneminde gerçekte buğday ekmediği ve kullanmadığı bir kısmında usulsüz şekilde buğday ekmiş ve üretmiş gibi beyanda bulunarak şahsın bu usulsüz beyanlarına dayalı olarak 2011 yılından önceki yıllarda aynı zamanda mazot, gübre, toprak analizi desteğinden usulsüz şekilde yararlandığının anlaşıldığı tespitine yer verilmiştir.
5488 sayılı Tarım Kanununa eklenen geçici 3. Madde ve bu kanuna bağlı olarak Tarım Bakanlığı tarafından hazırlanan genelgelerde "desteklemelerden yararlanmak için başvuruda bulunduğu halde, meri mevzuat uyarınca desteklemelerden yararlabilmek için ibrazı öngörülen makbuz, fatura ve diğer belgelerin gerçeğe aykırı, usulsüz veya sahte olduğu gerekçesiyle desteklemeden yararlandırılmayanlara veya yararlandıkları destekleme tutarları aynı gerekçe ile bu Kanununun 23. maddesi doğrultusunda geri alınanlara bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay içinde ... Bakanlığına başvurmaları ve Bakanlık tarafından yapılan incelemede bunların gerçek üretim yaptığının tespit edilmesi halinde hak ettikleri destekleme ödemeleri yapılabilirken, müfettiş raporunda açıklandığı gibi şahsın bazı arazilerinde gerçekte üretim yapmadığı anlaşıldığından, davacı ...'ın müracaatının geçici üçüncü madde kapsamında değerlendirilemeceği. ..’’rapor edilmiştir.
İlk derece mahkemesince ihtilafın konusunun davacının geçici 3. maddeden yararlanabilmesi için maddede belirtildiği üzere gerçek üretim yapılıp yapılmadığı hususu olduğu belirtilmiş ve davacının Tarım Bakanlığı müfettişi raporları ile de sabit olduğu üzere; gerçekte tarımsal üretimle iştigal etmediği halde Değirmendüzü köyündeki arazilerinin yine gerçekte Değirmendüzü muhtarına ait olmadığı belirlenen sahte nitelikli belgeler düzenleyerek buğday ekmiş gibi ÇKS'de beyan ettiği ve bu beyana dayalı olarak da mazot, gübre ve toprak analizi desteği aldığı, bu haliyle af kapsamına girebilmesi için geçici 3. Madde de aranan "gerçek üretimin varlığı" olmadığı, hayali üretimle devletin tarım desteklemelerinden yararlanılamayacağı gerekçesine yer verilmiştir.
Halbuki ... Bakanlığı tarafından düzenlenen 24/05/2012 tarih ve 69-2012/4 sayılı soruşturma raporunda ve bu raporun sonuç kısmı alınarak düzenlenen bilirkişi raporunda, davacıya ait bazı arazilerde örneğin Kömüşören köyü 0/229 parsel nolu 0,978 da. arazi 28/07/2010 tarihinde kamulaştırıldığı halde, bu arazide de ... tarafından 2011 ve 2012 yıllarında buğday ekimi beyanlarının yer aldığı, kuru vasıfta olduğu halde ÇKS'de bunların sulu vasıflı olarak beyan edildiği, yine bir kısım kuru vasıflı arazilerde bölgedeki ekim nöbetiyle uyuşmayan şekilde üst üste 2 yıl hububat (buğday-arpa) ekim beyanı yapıldığı, Değirmendüzü köyündeki 0/1002 (5,266 daa) nolu parsel 2011 yılında gerçekte ayçiçeği ekili olduğu halde buğday ekildiğinin beyan edildiği vs. belirtilerek bazı arazilerde gerçekte üretim yapılmadığı belirtilmiştir.
5488 sayılı Tarım Kanununa eklenen geçici 3. Madde kapsamına göre gerçekte üretim arandığına göre yukarıda soruşturma raporunda ve bilirkişi raporunda belirlenen arazilerde bir kısmında üretim olduğu anlaşılmaktadır.
Yine;davacı, 13/06/2017 havale tarihli bilirkişi raporuna itirazını bildiren dilekçesinde, raporu düzenleyen bilirkişinin tarafsız olmayıp Yozgat İl ... Müdürlüğünde çalışan bir ... mühendisi olduğunu belirterek bilirkişinin reddini istemiş ve rapora itiraz etmiştir.
Mahkemece bilirkişi raporuna itibar edilerek yazılı şekilde hüküm kurulmuştur. Bilirkişi, bir davada çözümü yargıç tarafından bilinmeyen özel ve teknik bilgiyi gerektiren hallerde, mahkemece oy ve görüşüne başvurulan üçüncü kişi veya kişilere denilmektedir. Bilirkişi veya bilirkişilerin de tarafsız olması asıldır. Bu nedenle, yasa koyucu bilirkişilerin tarafsızlığını sağlamak için bilirkişilerin de reddedilebileceğini HMK'nin 272 maddesinde açıkça hükme bağlamıştır.
Davacı bilirkişinin tarafsızlığı ile ilgili iddialarını dile getirerek rapora itiraz ederek bilirkişinin reddini talep etmiş, temyiz dilekçesinde bu beyanlarını tekrar etmiştir.
Taraflar sonradan öğrendikleri veya yeni meydana çıkan ret sebebine dayanarak (mesela bilirkişinin tarafsız olmadığını ileri sürerek ) bilirkişi raporuna itiraz edebilirler ve yeni bir bilirkişi seçilmesini isteyebilirler.
Davalı Yerköy İlçe Tarım Müdürlüğü, Yozgat İl ... Müdürlüğününün alt birimidir. Bu nedenle davacının bilirkişi seçimine yönelik itirazı yerindedir.Mahkemece, davacının bilirkişinin reddi mahiyetindeki dilekçesinde yer alan itirazlar dikkate alınarak yeniden başka bir bilirkişiden rapor alınmalı ve raporda yukarıda belirtildiği şekliyle davacının gerçekte üretim yapıp yapmadığı belirlenirken dekar başına ne kadarın ekili ve dikili olduğu ve ne kadarlık alana destekleme verildiği tespitine yer verilerek teknik elemanca krokisi belirlenmeli ve ne kadarlık alanın destekleme dışı bırakılacağı net ve denetime açık belirlenmelidir.
Hal böyle olunca, mahkemece eksik incelemeye dayalı ve itiraz edilen bilirkişiden alınan rapora dayanılarak karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.

İlk derece mahkemesi kararının, yukarıda açıklanan nedenlerle bozulmasına karar verilmiş olduğundan,HMK'nin 373. maddesinin birinci fıkrası uyarınca,iş bu karara karşı yapılan istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin bölge adliye mahkemesi kararının da kaldırılmasına karar verilmiştir.
SONUÇ; Yukarıda birinci bentte açıklanan nedenlerle davalının tüm temyiz itirazlarının reddine,ikinci bentte açıklanan nedenlerle 6100 sayılı HMK'nin 373. maddesinin birinci fıkrası uyarınca temyiz olunan bölge adliye mahkemesi kararının KALDIRILMASINA, aynı Kanununun 371. maddesi uyarınca, ilk derece mahkemesi kararının davacı yararına BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde temyiz edene iadesine, dosyanın ilk derece mahkemesine, kararın bir örneğinin de bölge adliye mahkemesine gönderilmesine,02/06/2022 tarihinde oy birliği ile karar verildi.