Yargıtay 3. Hukuk Dairesi 2022/2213 Esas 2022/3647 Karar Sayılı İlamı

MAHKEMESİ :TÜKETİCİ MAHKEMESİ


Taraflar arasındaki hakem heyeti kararına itiraz davasının mahkemece yapılan yargılaması neticesinde davanın reddine dair kesin olarak verilen hükmün ... Bakanlığınca kanun yararına bozulması istenilmekle; temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra, dosya içerisindeki kağıtlar okunup gereği düşünüldü:

Y A R G I T A Y K A R A R I

Davacı, davalı ile düğün organizasyon sözleşmesi yaptığını, sözleşmenin 12. maddesine göre davalının yapılan ödemelerin hiçbir koşulda iade almayacağını kabul ettiğini, davalının düğün organizasyonundan vazgeçtiğini, seçimlik hakkını kullanmadan ödediği bedellerin iadesi için Şişli Kaymakamlığı İlçe Tüketici Hakem Heyeti'ne başvurduğunu, Şişli İlçe Tüketici Hakem Heyetince hizmetin alınamamasının tüketicinin iradesinin dışında salgın hastalıktan (covid 19 salgını) kaynaklandığı ve bu mücbir sebepten dolayı ücretin iade edilmesi gerektiği gerekçesiyle talebin kabulüne karar verildiğini, Şişli Öğretmenevi ve ... ... Okulu’nun ... Bakanlığına bağlı olduğunu, tüketici hakem heyeti dosyasında davaya taraf ehliyeti bulunmadığını belirterek süreçten haberdar olunmadan verilmiş olan Şişli İlçe Tüketici Hakem Heyeti Başkanlığı'nın 10/02/2021 tarih ... Sayılı kararının iptaline karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı, davaya cevap vermemiştir.
Mahkemece, davalının alacağının sebepsiz zenginleşme hükümleri uyarınca iade edilmesi gerektiği, davacının organizasyonun zorunlu masraflarına ilişkin kayıtlarını verilen süre içinde sunmadığı, Tüketici Hakem Heyeti kararının haklı bulunduğu gerekçesiyle davanın reddine, Şişli İlçe T.H.H Başkanlığının 10/02/2021 tarih ... Sayılı kararının onanmasına karar verilmiştir.
... Bakanlığının 11/03/2022 tarihli yazısında; mahkemece, dava konusu bedel iadesine ilişkin adı geçen heyet tarafından ... Müdürlüğüne husumet yöneltilip yöneltilemeyeceği açıklığa kavuşturularak, ... Müdürlüğünün statüsü belirlenmeli, tüzel kişiliği ve taraf sıfatının varlığının araştırılması ile taraf sıfatının bulunmaması ve temsilcide yanılma halinde ... Bakanlığının taraf olması gerekip gerekmediği üzerinde re'sen durulmak suretiyle tüketici hakem heyeti kararı taraf sıfatı yönünden değerlendirildikten sonra bir karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykırı bulunduğu ileri sürülerek; kararın, 6100 sayılı HMK’nın 363 üncü maddesinin birinci fıkrası uyarınca kanun yararına bozulması talep edilmiştir.
Dava, düğün organizasyon bedelinin iadesine dair verilen tüketici hakem heyeti kararının iptali ilişkindir. Uyuşmazlık, davacı ... Müdürlüğü’ne husumet yöneltilip yöneltilmeyeceği noktasında toplanmaktadır.
Husumet konusu, Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nun 187. maddesinde (HMK m. 116) yer alan ilk itirazlardan olmadığından davanın her aşamasında ileri sürülebilir. Taraflarca ileri sürülmese dahi gerek mahkemece, gerekse Yargıtay’ca tarafların bu yönde bir savunmasının olup olmadığına bakılmaksızın kendiliğinden gözetilir.
Dava ehliyeti, kişinin bizzat veya vekili aracılığıyla bir davayı davacı veya davalı olarak takip etme ve usuli işlemleri yapabilme ehliyetidir. Dava ehliyeti, medeni hakları kullanma ehliyetinin usul hukukunda büründüğü şekildir; dolayısıyla, medeni hakları kullanma ehliyetine ( fiil ehliyetine ) sahip gerçek ve tüzel kişiler dava ehliyetine de sahiptirler.
Taraf sıfatına gelince; bir hakkı dava etme yetkisi ( dava hakkı ) kural olarak o hakkın sahibine aittir. Bir hakkın sahibinin kim olduğu, dolayısıyla o hakkı dava etme yetkisinin kime ait olduğu, (o davada davacı sıfatının kime ait olacağı) tamamen maddi hukuk kurallarına göre belirlenir. Ancak, bir davanın davacısının o dava yönünden davacı sıfatına sahip bulunmadığının belirlenmesi halinde, mahkeme dava konusu hakkın mevcut olup olmadığını inceleyemeyeceği ve sıfat yokluğundan davanın reddine karar vermek zorunda olduğu için, taraf sıfatı usul hukukunun da düzenleme alanındadır.
Eş söyleyişle, sıfat, dava konusu sübjektif hak (dava hakkı) ile taraflar arasındaki ilişkidir. Taraf ehliyeti, dava ehliyeti ve davayı takip yetkisi, davanın taraflarının kişilikleriyle ilgili olduğu halde, taraf sıfatı dava konusu sübjektif hakka ilişkindir (Bkz. ..., Medeni Usul Hukuku, 7. baskı, Ankara 1995, s. 231).
Bu nedenle davanın tarafları, taraf ehliyetine sahip olmalıdır. Yani bir davada taraf olabilmek için, ya hakiki şahıs; ya da hükmi şahıs olmak gerekir. Zira taraf ehliyeti, medeni hukukun haklardan istifade ehliyetine tekabül eder (Bkz. Saim Üstündağ, Medeni Yargılama Hukuku, C. I-II, 7. Baskı, İstanbul 2000, s. 288 ).
Öte yandan, HMK.’nun “Tarafta iradi değişiklik” başlıklı 124. maddesinde, bir davada taraf değişikliğinin, ancak karşı tarafın açık rızası ile olanaklı olduğu bildirildikten sonra, ancak, maddi bir hatadan kaynaklanan veya dürüstlük kuralına aykırı olmayan taraf değişikliği isteminin, karşı tarafın rızası aranmaksızın hakim tarafından kabul edileceği, dava dilekçesinde tarafın yanlış veya eksik gösterilmesi kabul edilebilir bir yanılgıya dayanıyorsa, hakimin karşı tarafın rızasını aramaksızın taraf değişikliği istemini kabul edebileceği açıklanmıştır.
Bu açıklamalar ışığında somut olay değerlendirildiğinde; davacı ... Müdürlüğü’nün ayrı bir tüzel kişiliğinin bulunmadığı, ... Bakanlığı’na bağlı olduğu anlaşılmaktadır.
O halde mahkemece, yukarıda yer alan açıklamalara göre ... Müdürlüğüne husumet yöneltilip yöneltilemeyeceği açıklığa kavuşturularak, ... Müdürlüğünün statüsü belirlenip tüzel kişiliği ve taraf sıfatının bulunmaması durumda temsilcide yanılma halinde ... Bakanlığının taraf olması gerekip gerekmediği üzerinde re'sen durulmak suretiyle tüketici hakem heyeti kararı taraf sıfatı yönünden değerlendirildikten sonra işin esasına girilerek karar verilmesi gerekirken yanılgılı değerlendirme ile yazılı şekilde hüküm tesisi usul ve yasaya aykırı olduğundan ... Bakanlığı’nın bu yöne ilişen kanun yararına bozma talebinin kabulü gerekir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle ... Bakanlığı’nın kanun yararına bozma talebinin kabulü ile kararın sonuca etkili olmamak üzere KANUN YARARINA BOZULMASINA, aynı maddenin üçüncü fıkrası uyarınca gereği yapılmak üzere bozma kararının bir örneğinin ve dava dosyasının ... Bakanlığına gönderilmesine, 18.04.2022 tarihinde oy birliği ile karar verildi.