10. Hukuk Dairesi 2015/9594 E. , 2015/11689 K.
"İçtihat Metni"Mahkemesi :İş Mahkemesi
Dava, ürün teslimi sırasında yanlış yazılan davacının ve babasının isminin düzeltilmesi istemine ilişkindir.
Mahkemece, ilamında belirtildiği şekilde, davanın kabulüne karar verilmiştir.
Hükmün, davalılar vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine temyiz isteklerinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
Dava, davalı ..."ya ürün teslimi sonrasında düzenlenen ilgili tevkifat listesinde yanlış yazılan davacının, kendi ve baba isminin düzeltilmesi istemine ilişkin ise de, niteliği itibariyle davanın nihai amacının sigortalılık haklarına ilişkin olduğu anlaşılmaktadır.
Bir sübjektif hakkı dava etme yetkisi kural olarak o hakkın sahibine aittir. Bu nedenle, o hakka ilişkin bir davada davacı olma sıfatı (aktif husumet ehliyeti) da o hakkın sahibine aittir. (..., Medeni Usul Hukuku, 22. Baskı, Ankara 2011, s. 234;... Hukuk Muhakemeleri Kanunu Şerhi, Ankara 2012, s. 530; ... Medeni Muhakeme Hukuku Ders Kitabı, 2. Bası, İst. 2011, s. 311- 312).
Bir sübjektif hak kendisinden davalı olarak istenebilecek olan kişi, o hakka uymakla yükümlü (borçlu) olan kişidir.
Yukarıdaki açıklamalardan anlaşılacağı üzere, bir sübjektif hakkın sahibinin ve o hakka uymakla yükümlü olan kişinin kimler olduğu (yani bir davada, davacı ve davalı sıfatının kimlere ait olduğu) tamamen maddî hukuka göre belirlenir. Bu nedenle, bir kişinin belli bir davada gerçekten davacı veya davalı sıfatına sahip olup olmadığı hususu, usul hukuku sorunu olmayıp, dava konusu (sübjektif) hakkın özüne ilişkin bir maddi hukuk sorunudur.
Sıfatın usul hukuku bakımından önemi şudur: Bir davanın tarafları o davada gerçekten (davacı veya davalı olarak) taraf sıfatına sahip değilse, mahkeme, dava
konusu hakkın esası hakkında inceleme yapıp karar veremez. Mahkeme, davanın sıfat (husumet) yokluğundan reddine karar verir. Bu karar, davanın mesmu olmadığına ilişkin bir karar olmayıp, gene davanın esasına ilişkin bir karardır .
Mahkemenin sıfat (husumet) yokluğunu kendiliğinden (re"sen) gözetmesi gerekir. Çünkü, sıfat yokluğu, bir def’i değil, davada taraf olarak gözüken kişiler arasında dava konusu hakkın doğumuna engel olan bir itirazdır. Hâkim, kendisine sunulan dava malzemesinden bir itiraz sebebinin varlığını (sıfat yokluğunu) öğrenirse, bunu kendiliğinden gözetir. Nitekim aynı ilkeler, Hukuk Genel Kurulu’nun 18.04.2007 gün ve 2007/5-233 E., 2007/221 K.; 04.03.2009 gün ve 2009/10-34 E. 2009/104 K.; 03.02.2010 gün ve 2010/4-4 E., 4 K.; 08.02.2012 gün ve E:2011/21-789, K:2012/62 sayılı kararlarında da benimsenmiştir.
Eldeki davada, davalı olarak görünen ...’nun taraf sıfatı olmadığı gözetilerek hakkında husumetten red kararı verilmesi gerektiğinin gözetilmemesi ile ayrıca aidiyetin tespiti konusunda yapılan araştırma ve incelemede hüküm kurmaya yeterli ve elverişli değildir. Davacının, ... ‘dan gelen tevkifat listesinde, 1995 eylül ayına ilişkin düzenlenen ofis alım fişinde, davacının adı ..., baba adı,... doğum tarihi ise, 01.01.1946 görünmekle birlikte, 1999 eylül ayına ilişkin ofis alım fişinde, adı Döne, baba adı Halim, doğum tarihi ise, 01.01.1962 olarak görünmektedir. Nüfus kayıt örneğinde davacının adı, Döner, baba adı ..., doğum tarihi ise, 10.10.1962 olduğu anlaşılmıştır. Nüfus Müdürlüğü’nden gelen cevabı yazı içeriğinden, 1962 doğumlu ... kızı ... adlı kişinin araştırıldığı belirgindir. Mahkemece, Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğünden, hatalı kayıtta yani 01.01.1962 ve 01.01.1946 doğumlu ... kızı ... adında bir kişi olup olmadığı tespit edilmeli, yine jandarma aracı kılınarak davacının nüfusa kayıtlı olduğu köyde 1946 doğumlu ... kızı ... olup olmadığı yönünde bir araştırma yapılmalı, ayrıca 1995 ve 1999 yılları için davacının teslim ettiği ürünle ilgili(haşhaş) üretim için davacıya izin verilip verilmediği araştırılmalı ve böylece 1995 ve 1999 yıllarındaki tevkifat kesintisinin davacıya ait olup olmadığı hiç bir kuşku ve duraksamaya yer bırakmaksızın açıklığa kavuşturulmalıdır.
Anılan maddî ve hukukî olgular gözetilmeksizin eksik araştırma, inceleme ve yanılgılı değerlendirme ile yazılı gerekçelerle karar verilmesi, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O halde, davalılar vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde davalı ..."ne iadesine, 15.06.2015 gününde oybirliğiyle karar verildi.