Danıştay 8. Daire 2019/7916 Esas 2021/2037 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2019/7916
Karar No : 2021/2037

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Büyükşehir Belediye Başkanlığı

VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : ...

VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin ... gün ve E:..., K:... sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Tekirdağ ili, Çerkezköy ilçesi, ... Mahallesi'nde bulunan taksi duraklarında durak hakkı olup (T) plakası bulunmayan üyelerin durak haklarının iptal edilmesi ve (T) plaka verilmemesine ilişkin ... tarih ve ... sayılı Ulaşım Koordinasyon Merkezi kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesince verilen ... tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; 15.06.2006 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Büyükşehir Belediyeleri Koordinasyon Merkezleri Yönetmeliği'nin 29. maddesinde, Büyükşehir belediyeleri dahilinde daha önce il trafik komisyonları veya valiliklerce alınan karar veya izinlerle elde edilmiş hakların saklı olduğunun hükme bağlandığı, davacının ... tarih ve 2012/20 sayılı " Taksi Hattı" konulu devir uygunluk yazısı ve Çerkezköy 1. Noterliği'nin ... tarih ve ... yevmiye no.lu Hat Satış Sözleşmesi ile durak hakkını satın aldığı E.T'nin Konut Taksi Durağındaki durak hakkının ... tarih ve ... sayılı Encümen kararına dayandığı, yine Çerkezköy 1. Noterliği'nin ... tarih ve ... yevmiye no.lu Hat Satış Sözleşmesi ile durak hakkını satın aldığı E.T'nin ... Mahallesi, ... Caddesinde, ... Ada, ... nolu parselin kesiştiği yerde kurulan taksi durağındaki durak hakkının ... tarih ve ... sayılı Encümen kararına dayandığı, söz konusu kararlarda belirli bir süre öngörülmediği, durak haklarının iptal edilmesine ilişkin daha sonra alınan bir Belediye Meclis/Encümen kararının bulunmadığı, dolayısıyla söz konusu durak haklarını satın alan davacının ticari yolcu taşımacılığına ilişkin kazanılmış bir hakkının bulunduğu hususu dikkate alındığında, davacının durak haklarının iptal edilerek, T plaka verilmemesine ilişkin ... tarih ve ... sayılı UKOME kararında hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince; davacının vekalet ücreti yönünden istinaf talebinin kabulü ile davacı lehine 1.090,00-TL vekalet ücretine hükmedilmesine, davalı idarenin istinaf isteminin ise reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, ... Belediye Encümeni tarafından açıkça kanuna aykırı şekilde tesis edilen işlemlerin müktesep hak yaratamayacağı, encümen kararıyla değişik tarihlerde kişilere ihale yapılmaksızın süresiz durak hakkı verildiği, dava konusu işlemin söz konusu hukuka aykırılığı ortadan kaldırmak amacıyla tesis edildiği, ihalesiz taksi durağı kurulmasına ilişkin işlemler nedeniyle meydana gelen kamu zararından ötürü ilgili belediye personeli hakkında soruşturma açıldığı, kovuşturmanın halen devam ettiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY :
... Belediye Encümeni'nin ... tarih ve ... sayılı kararı ile ... Mahallesi ... Caddesi ... yanında taksi durağı kurulması ile D.C, A.K, K.D, A.Ö, R.E, O.Y, R.T, E.T, E.B, B.Ç, E.A, A.S, H.M, S.O, M.P, M.U, Y.Ö, S.A ve A.Y isimli şahısların çalışmasına karar verildiği, davacının anılan encümen kararında ismi bulunan E.T'nin durak hakkını ... Belediye Başkanlığı'nın ... tarih ve 2012/20 sayılı "Taksi Hattı" konulu devir uygunluk yazısı ve Çerkezköy 1. Noterliği'nin ... tarih ve ... yevmiye no.lu Hat Satış Sözleşmesi ile devir aldığı, yine ... Belediye Encümeninin ... tarih ve ... sayılı kararı ile ... Mahallesi, ... Caddesinde, ... Ada, ... nolu parselin kesiştiği yerde taksi durağı kurulması ile M.E, T.A, Y.A, M.Y, M.S, S.A, İ.B, E.T, Y.K, Z.T, M.T, R.Ç, M.A, A.A, R.Y, M.A.E, E.Ç, N.G, S.K, ve C.Z isimli şahısların çalışmasına karar verildiği, davacının anılan encümen kararında ismi bulunan E.T'nin durak hakkını Çerkezköy 1. Noterliği'nin ... tarih ve ... yevmiye no.lu Hat Satış Sözleşmesi ile devir aldığı, ... tarih ve ... sayılı Tekirdağ Büyükşehir Belediyesi UKOME kararı ile aralarında davacının durak hakkını devraldığı Konut Taksi Durağı ve ... Mahallesi, ... Caddesinde, ... Ada, ... nolu parselin kesiştiği yerde kurulan Taksi Durağının da bulunduğu Çerkezköy ilçesi, ... Mahallesi'nde bulunan duraklarda durak hakkı olup T plakası bulunmayan üyelere ve durak hakkını noter satış sözleşmesi ile satın almış ancak T palakasını almamış/alamamış olan üyelere, Tekirdağ Büyükşehir Belediyesi Ticari Taksi (T Plaka) ve Taksi Durakları Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliği'nin geçici 5. maddesinin, "5393 sayılı yasadan sonra ilgili belediyesinden 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'na aykırı olarak, ihale yapılmaksızın durak hissesi verilmiş ancak T plakasını almamış/alamamış olanlara T plaka tahsisi yapılmayacak, durak hisseleri ise iptal edilecektir" hükmü gereğince durak haklarının iptal edilerek T plaka verilmemesine karar verildiği, davacının durak hakkının iptal edildiğine ilişkin kararın tarafına tebliği yönündeki talebi içerir ... kayıt tarihli dilekçe ile davalı idareye başvurduğu, anılan başvurunun, durak hakkının iptaline dair ... tarih ve ... sayılı UKOME kararının ... tarih ve ... sayılı cevabi yazının ekinde tebliğ edilmek suretiyle cevaplanması üzerine davacının durak hakkının iptal edilerek T plaka verilmemesine ilişkin ... tarih ve ... sayılı UKOME kararının iptali istemiyle bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

İLGİLİ MEVZUAT:
5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu'nun 7/f maddesinde; Büyükşehir ulaşım ana plânını yapmak veya yaptırmak ve uygulamak; ulaşım ve toplu taşıma hizmetlerini plânlamak ve koordinasyonu sağlamak; kara, deniz, su ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirlemek; durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etmek ve işletmek, işlettirmek veya kiraya vermek; kanunların belediyelere verdiği trafik düzenlemesinin gerektirdiği bütün işleri yürütmek, büyükşehir belediyesinin görev, yetki ve sorumlulukları arasında düzenlenmiştir.
5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 15. maddenin 3. fıkrasında: belediyenin, toplu taşıma hizmetlerini Danıştay'ın görüşü ve İçişleri Bakanlığı'nın kararıyla süresi 49 yılı geçmemek üzere imtiyaz yoluyla devredebileceği; bu hizmeti tekel oluşturmayacak biçimde ruhsat usulüyle yerine getirebileceği gibi toplu taşıma hattını kiraya verme ve ya 67. madde esaslarına göre ihale ile satın alma yoluyla yerine gelebileceği; 84. maddesinde ise Karayolu Trafik Kanununun bu kanun hükümlerine uygun olmayan hükümlerinin uygulanmayacağı hükmü yer almaktadır.
2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun "Kapsam" başlıklı 1. maddesinde, "Genel bütçeye dahil dairelerle katma bütçeli idarelerin, özel idare ve belediyelerin alım, satım, hizmet, yapım, kira, trampa, mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ve taşıma işleri bu Kanunda yazılı hükümlere göre yürütülür." kuralı bulunmaktadır.
Diğer taraftan, getirdiği ölçütler yönünden yukarıdaki mevzuat hükümleriyle de uyumlu olduğu anlaşılan 86/10553 sayılı Ticari Plakaların Verilmesinde Uyulacak Usul ve Esaslar Hakkındaki Bakanlar Kurulu kararında da ticari plaka sayısının artırılması, diğer bir değişle; yeni ticari plaka tahsisi yapılması halinde uygulanacak yöntemin ihale yöntemi olduğu belirtilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda yer alan mevzuatın birlikte değerlendirilmesinden; taksi, dolmuş, minibüs ve umum servis araçlarına verilecek ticari plakaların sayısı, verilme usul ve esaslarının belediyelerin denetim ve yönetiminde olup; dağıtımının da 2886 Yasa kapsamında ihale yoluyla yapılması gerektiği, bu şekilde elde edilecek plakaların mülkiyetinin, şartları sağlayan ve belediyece uygun görülen üçüncü şahıslara satış yoluyla devrinin mümkün olduğu, taşımacılık faaliyetine ilişkin plaka uygulamasının (örneğin M, S, T ve J plaka gibi) plakaların şehir içi toplu taşımacılık yapan araçların belirli bir düzende faaliyet göstermeleri ve takibinin kolaylığı açısından getirilmiş bir uygulama olduğu, bu plakaların (M, S, T ve J v.b.) temelinde çalışma izni olmaması halinde başka bir harf grubuna dahil olmasıyla bu harf grubuna dahil olması arasında hukuken her hangi bir fark bulunmadığı, bu plakaların mülkiyet hakkı gibi süreklilik arz edemeyeceği, sahipliklerinin dayanak işlemlerinin süresiyle sınırlı olduğu, nitekim taşıma işlerinin 2886 sayılı Yasanın 2. maddesi kapsamında Devlet İhale Kanunu hükümlerine tabi olduğu, başka bir deyişle Belediyelerin kara, deniz, su ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirleme, durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etme ve işletme, işlettirme veya kiraya verme görevi ve tespit edilen bu yerlerde kim ya da kimlerin çalışması gerektiğine karar verme yetkisi bulunsa da buralarda kim ya da kimlerin çalışması gerektiğine ancak eşitlik, şeffaflık ve rekabet ilkeleri gözetilerek mer'i mevzuatta öngörülen usul ve esaslara göre ihale yöntemi ile karar verilmesi gerektiği, hiç kimseye imtiyaz ve ayrımcılık tanınamayacağı, Kanun önünde herkesin eşit olduğu, rekabet ilkesinin korunması gerektiği, bunun dışında, 6360 sayılı Yasa uyarınca büyükşehir belediyesi sınırlarına giren belediyelerin, kanunların verdiği yetkiye dayanarak fiilen yürütmekte oldukları toplu taşıma ve ulaşım hizmetlerinin, gerçek ve tüzel kişilere yaptırılması amacıyla daha önce verilen ruhsat, imtiyaz sözleşmesi ve ulaşım araçları kira sözleşmesinin, ruhsatta öngörülen süre ve sahip oldukları hat güzergâhı ile sınırlı olmak şartıyla herhangi bir işleme gerek kalmaksızın büyükşehir belediyesi toplu taşım ve ulaşım sistemine dahil edilmesi gerektiği anlaşılmaktadır.
Olayda; ... Belediye Encümen kararlarıyla taksi duraklarının kurulduğu ve kararlarda ismi geçen şahısların durakta çalışmalarına karar verildiği, ardından "Taksi Durağı Satış Sözleşmesi" ile davacının durak hakkını satın aldığı görülmüş ise de; kendisine ait olmayan başka bir deyişle mülkiyeti kendisinde bulunmayan hattın satışa konu edilemeyeceği, usulüne uygun olarak elde edilmiş ruhsat, imtiyaz sözleşmesi, ulaşım araçları kira sözleşmesi ya da ihale usulüyle elde edilen haklarda olduğu gibi ruhsatta öngörülen süre ve sahip oldukları hat güzergâhı ile sınırlı olmak şartıyla plakaların devre konu edilebileceği, uyuşmazlık konusu olayda ise, ortada ticari bir plakanın bulunmadığı, (T) plakanın olması durumunda bile plaka verilmesine esas olan işlemlerin hukuka aykırı olması nedeniyle davacıya herhangi bir hak sağlamayacağı, Belediye Encümeninin kararıyla taksi durağı kurulmuş ise de; bu durakta kim ya da kimlerin çalışması gerektiğine ancak eşitlik, şeffaflık ve rekabet ilkeleri gözetilerek mer'i mevzuatta öngörülen usul ve esaslara göre ihale yöntemi ile karar verilmesi gerektiği açık olduğundan dava konusu işlemde hukuka ve mevzuata aykırılık bulunmamaktadır.
Öte yandan, davalı idare tarafından sunulan 26.06.2018 tarihli savunma dilekçesinde, yargılamanın duruşmalı olarak yapılmasının talep edildiği ve fakat İdare Mahkemesi'nce kararın duruşma yapılmaksızın verildiği görüldüğünden usule ve mevzuata uygun olmayan İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunu reddeden Bölge İdare Mahkemesi kararında bu yönüyle de hukuka uyarlık bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanun'un 49. maddesine uygun bulunan temyiz isteminin kabulüne,
2. ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin ... gün ve E:..., K:... sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 01/04/2021 tarihinde kesin olarak oybirliği ile karar verildi.