Yargıtay 3. Hukuk Dairesi 2021/8549 Esas 2022/146 Karar Sayılı İlamı

MAHKEMESİ :ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ

Taraflar arasındaki menfi tespit davasının mahkemece yapılan yargılaması sonucunda, davacı ... yönünden davanın kabulüne, diğer davacı ... Kahve ve Gıda San. Tic.Ltd.Şti. yönünden davanın reddine dair verilen hükmün, süresi içinde, davacılardan ... Kahve ve Gıda San. Tic.Ltd.Şti. vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine; temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra, dosya içerisindeki bütün kağıtlar okunup gereği düşünüldü:
YARGITAY KARARI
Davacılar; davalı tarafından aleyhlerine İzmir 23. İcra Müdürlüğünün 2014/11417 esas sayılı dosyası ile başlatılan icra takibinin süresinde ödeme emrine itiraz edilmemesi nedeniyle kesinleştiğini, davalının iddia ettiği gibi kendilerine borç olarak para vermediğini, tüm defter ve kayıtların incelenmesi halinde bu durumun ortaya çıkacağını, davalının kendilerine borç verdiğini ispatlaması gerektiğini ileri sürerek; takip dosyası ve takibe konu ihtarnameden dolayı davalıya borçlu olmadıklarının tespitini, takibin iptaline ve davalının kötü niyet tazminatına mahkum edilmesini talep etmişlerdir.
Davalı; davanın reddi ile davacılar aleyhine kötü niyet tazminatına hükmedilmesini dilemiştir.
Davanın açıldığı İzmir 5. Asliye Ticaret Mahkemesince; davanın davacı ... yönünden kabulü ile takibe konu olan 375.000TL alacak nedeniyle borçlu olmadığının tespitine, diğer davacı ... Kahve San. ve Tic. Ltd. Şti. yönünden davanın reddine, davalının kötü niyetli olduğunun ispatlanamaması nedeniyle kötü niyet tazminat talebinin reddine dair verilen hüküm, davacılardan ... Kahve San. ve Tic. Ltd. Şti. ve davalının temyizi üzerine, Yargıtay (Kapatılan) 13. Hukuk Dairesinin 04/12/2019 tarihli ve 2016/26119 Esas 2019/12117 Karar sayılı kararıyla; " Mahkemece, davanın asliye hukuk mahkemesinin görevine girdiği gözetilerek görevsizlik kararı verilmesi gerekirken, işin esasına girilerek yazılı şekilde hüküm kurulması usul ve kanuna aykırıdır." gerekçesiyle bozulmuştur.
Bozmaya uyularak verilen görevsizlik kararı üzerine dosyanın gönderildiği mahkemece yapılan yargılama sonucunda; davacı ... Kahve ve Gıda San. Tic.Ltd.Şti. yönünden davada dayanılan para makbuzunda, davacı şirketin kaşesinin ve muhasebe çalışanının imzasının bulunduğu, muhasebeci şirketi temsil ve ilzama yetkili kişisi değil ise de şirketin muhasebe kısmında uzun süre çalışması, davacı şirketin defter ve kayıtlarındaki usulsüzlükler, yüksek miktarda kayıt düzeltmeleri, esasen davacı şirketin kendisine çekilen ihtarname ile takibe itiraz etmemesi, ayrıca ve açıkça çalışanının yaptığı işleme itirazının bulunmaması ile hayatın olağan
akışına göre, bu işleme icazet verdiği, parayı alanın kendisi olduğu gerekçesiyle, davanın ve kötü niyet tazminatı isteminin reddine; diğer davacı ... yönünden ise takibe konu alacak bakımından davacı gerçek kişinin sorumlu olacağına dair bir kanıt sunulmadığı, ayrıca ve açıkça yöneticilik kusuruna da dayanılmadığı gerekçesiyle, davanın kabulü ile takip dosyası ve bu takibe dayalı ihtarnameye konu alacaktan dolayı davalıya borçlu olmadığının tespitine, koşulları oluşmayan kötü niyet tazminatı isteminin reddine karar verilmiş; hüküm, davacı ... Kahve ve Gıda San. Tic.Ltd.Şti. vekili tarafından temyiz edilmiştir.
Uyuşmazlık; davalı tarafından davacılara ödünç olarak verildiği ileri sürülen paranın tahsili için başlatılan icra takibi nedeniyle, davacıların borçlu bulunmadığının tespiti istemine ilişkindir.
Bilindiği üzere, menfi tespit davasında ispat yükü, kural olarak davalıya (alacaklıya) düşer. Diğer bir anlatımla, davacı (borçlu), davalının (alacaklının) varlığını iddia ettiği hukukî ilişkiyi (meselâ borcu) sadece inkâr etmekle yetinmekte ise, yani bu hukukî ilişkinin (borcun) hiç doğmadığını ileri sürmekte ise ispat yükü davalıya düşer. Çünkü hukukî ilişkinin (borcun) varlığını iddia eden davalı olduğu için, ispat yükü davalı alacaklıya düşer (6100 sayılı HMK m. 190; 4721 sayılı TMK m.6).
Somut olayda; davalı tarafından davacılara gönderilen, Kartal 21. Noterliğinin 09/06/2014 tarihli ve 17464 yevmiye numaralı ihtarnamesi ile " 06/07/2012 tarihinde verilen 375.000TL'nin iadesi" istenilmiş; ödeme yapılmaması üzerine, 01/09/2014 tarihinde davacılar aleyhine başlattığı takipte 375.000TL'nin faizi ile birlikte tahsilini talep etmiş, takibine de az yukarıda değinilen ihtarnameyi dayanak göstermiştir.
Eldeki davada; davalı yanca 18/11/2015 tarihli duruşmada, davacıya ödünç para verildiğine delil olmak üzere, "Para Makbuzu" başlıklı belgenin dosyaya sunulduğu; belgenin, "06/07/2012 tarihinde 375.000TL'nin 'ödemeyi yapan' davalı ... tarafından parayı alan dava dışı ...'ya teslim edildiği hususlarını içerdiği, söz konusu belgede davacı şirketin kaşesi üzerine parayı alan tarafından imza atıldığı anlaşılmaktadır.
Söz konusu belge içeriğinin, davalının davacıya ödünç para verildiğine dair iddiasını ispat vasıtası olarak kullanılamayacağı, zira makbuzun, alacaklının belirli bir edimi (teslim) aldığını gösterir yazılı açıklaması niteliğinde olduğu; işlevi itibariyle, alacaklı tarafından imzalanarak düzenlenen makbuzun verilmesi ile borçlunun ifasını ispatlama imkanına kavuştuğu, eş söyleyişle, makbuzda yer alan borcun karine olarak ifa edilmiş sayıldığı; aksinin düşünülmesi halinde dahi muhasebecinin davacı şirketi temsil ve ilzama yetkili kişi olmadığını kabul eden mahkemece, gerek davacının bu yöndeki itirazlarının değerlendirilmemesi, gerekse de davacı şirketin kendisine çekilen ihtarname ile takibe itiraz edilmemesinin ödünç para alındığının kabulü şeklinde yorumlanması isabetli görülmemiştir.
Hal böyle olunca mahkemece, ispat yükünün davalıda olduğu gözetilerek, yukarıdaki açıklamalar doğrultusunda davanın esası incelenerek bir karar verilmesi gerekirken, hatalı değerlendirme ile yazılı şekilde karar verilmesi doğru görülmemiş, bozmayı gerektirmiştir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle, hükmün HUMK'nın 428 inci maddesi gereğince temyiz eden davacı ... Kahve ve Gıda San. Tic.Ltd.Şti. yararına BOZULMASINA, peşin alınan harcın istek halinde temyiz edene iadesine, 6100 sayılı HMK'nın Geçici Madde 3 atfıyla 1086 sayılı HUMK'nın 440 ıncı maddesi gereğince kararın tebliğinden itibaren 15 günlük süre içerisinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 19/01/2022 tarihinde oy birliği ile karar verildi.