BAM Hukuk Mahkemeleri İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 12. Hukuk Dairesi 2019/1404 Esas 2021/1780 Karar Sayılı İlamı

T.C.
İSTANBUL
BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ
12. HUKUK DAİRESİ
DOSYA NO: 2019/1404
KARAR NO: 2021/1780
T Ü R K M İ L L E T İ A D I N A
İ S T İ N A F K A R A R I
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ: İSTANBUL 10. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
TARİHİ: 16/01/2019
NUMARASI: 2017/267 Esas 2019/28 Karar
DAVA: Alacak (Ticari Satımdan Kaynaklanan)
İSTİNAF KARAR TARİHİ: 02/12/2021
Davanın kısmen kabulüne ilişkin kararın davacı ve davalı ... vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine düzenlenen rapor ve dosya kapsamı incelenip gereği görüşülüp düşünüldü;
DAVA: Davacı vekili; müvekkilinin, mülkiyeti davalılardan ... firmasına ait iken diğer davalı ... Petrol'e ve onun tarafından da davalı ...'e devredilen Aydın-Nazilli İlçesi, ... Köyü ... parsel sayılı taşınmazda intifa hakkı sahibi iken, Rekabet Kurulu'nun 05/03/2009 tarihli kararlarına istinaden Rekabet Kurumu'nun internet sitesinde 12/03/2009 tarihinde yayınlanan duyuru ile akaryakıt sektöründe bayilik sözleşmeleriyle bağlantılı olarak yapılan intifa ve benzer etkiye sahip sözleşmelerin, rekabet yasağının süresini fiilen uzatacak şekilde kullanılamayacağı, bu tür anlaşmaların varlığı halinde 5 yılı aşan süreler bakımından, 2002/2 sayılı Tebliğ'de tanınan muafiyet koşullarının ortadan kalkacağının kamuoyuna bildirildiğini, bu çerçevede davalılar yönünden tesis edilen ilişkinin 5 yılı aşan kısmı geçersizlikle malul olduğunu ve başlangıçta kararlaştırılan süre için gerçekleştirilen yatırımların karşılıklarının kullanılmayan süreye ilişkin kısımlarının iadesinin gündeme geldiğini, bu bağlamda davalılar aleyhine açılan alacak davasında İstanbul 7. ATM'nin 2015/335 esas sayılı dosyasında Yargıtay bozma ilamı doğrultusunda,erken açılan davanın reddine karar verildiğini,bozma ilamı sonrası fiilen sona eren intifa hakkının tapu kaydı üzerinde de terkin edildiğini,ilişkinin 25.09.2026 tarihine kadar devam edeceği inancıyla 459.780-TL intifa ivazı ödemesi yapıldığını,Rekabet Kurulu kararları doğrultusunda öngörülenden daha kısa sürmesi nedeniyle başlangıçta kararlaştırılan süre için öngörülen yatırımların karşılıklarının kullanılmayan süreye ilişkin kısımlarının iadesinin gerektiğini belirterek, kullanılamayacak intifa süresine karşılık gelen 352.837,75-TL kısmın davalıya yapılan ödeme tarihinden itibaren değişen oranlarda avans faiziyle birlikte, ayrıca davalıların elde ettiği tüm semerelerin ve davacı şirketin uğradığı ekonomik kayıpların karşılığı 149.558,74 TL'nin işleyecek avans faizi ile birlikte davalılardan müteselsilen tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
CEVAP: Davalılar ... ve ... Petrol vekili;intifa terkininin 27/10/2011 tarihinde yapıldığını, TBK'nın 82. maddesi gereğince sebepsiz zenginleşmeden doğan istem hakkının,iki yılın ve herhalde zenginleşmenin gerçekleştiği tarihten başlayarak on yılın geçmesiyle zamanaşımına uğradığını, davacının alacağı geri isteme hakkı bulunduğunu öğrendiği tarihin 27/10/2011 olduğunu, bu tarihi iki yılı aşkın süreden sonra dava açıldığını, bu nedenle davanın zamanaşımı nedeniyle reddi gerektiğini, yine ... Petrol'ün tapuyu diğer davalı ... Petrol'den devraldığını, ...'in de tapuyu ... Petrol'den devraldığını, davalı ...'in tapunun yeni maliki olduğunu, müvekkillerinin sözleşmesel ilişki ile hiçbir irtibatı bulunmadığını, intifa sözleşmesi gereği davacı tarafından yapılan ödemelerin diğer davalı ... Petrol'e yapıldığını, ayrıca davalı ... tacir olmadığından avans faizi talep edilemeyeceğini belirterek, davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir. Davalı ... Petrol, davaya cevap vermemiştir.
İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI: Mahkemece; akdedilen bayilik sözleşmesi kapsamında davacı şirketin, davalıların sırasıyla maliki oldukları taşınmaz üzerinde 25/09/2006 tarihinde yirmi yıl süreyle intifa hakkı tesis edildiği,intifa hakkının 27/10/2011 tarihinde terkin edildiği,intifa hakkının 459.780-TL bedel karşılığında davacı şirket tarafından davalı ... lehine terkin işlemine tabi tutulduğu, bedelsiz terkin olmadığı, intifanın tabloda yazılı bedel karşılığında terkin edildiği ifade edilmekle söz konusu terkine yönelik bedelin lehine feragat işlemi tesis edilen davalı ... tarafından davacıya ödendiğine yönelik herhangi bir ödeme belgesi bulunmadığı, intifa bedelinin ödendiği ispatlanamadığından bedelsiz kalan süre yönünden belirlenecek kısmın davacıya iadesinin gerektiği, davalı ... vekilinin işlemin tarafı olmadıkları iddiasıyla bedelden sorumlu tutulamayacaklarına ilişkin itirazının yerinde görülmediği, zamanaşımı definin de yerinde olmadığı, davacının, intifa ivazının yanında semere olarak 149.558,74-TL'nin de tahsilini talep ettiği, ancak bu istemin yerinde görülmediği,Rekabet Kurumu'nun 05/03/2009 tarihli kararı ile terkin işlemine tabi tutulduğundan, on beş yıllık kalan intifa süresine karşılık sebepsiz zenginleşme hükümleri dahilinde iyi niyetli zilyet konumunda olduğu kabul edilmesi gereken davalının, bakiye bedelin işleyen semeresinden sorumlu tutulamayacağı gerekçesiyle, davanın kısmen kabulü ile 343.565,83-TL'nin 27/10/2011 tarihinden itibaren avans faizi işletilerek davalılardan tahsiline karar verilmiştir.
İSTİNAF NEDENLERİ: 1-Davacı vekili; mahkemece tayin edilen faiz başlangıç tarihinin hatalı olduğunu, davalının sebepsiz zenginleştiği tarih olan intifa bedelinin ödendiği tarihten itibaren faiz işletilmesi gerektiğini, ayrıca davalıların bu bedelin işleyen semeresinden de sorumlu olduklarını, bu nedenle hükmün semere ve uğranılan ekonomik kayıp taleplerinin reddine ilişkin kısmının da hatalı olduğunu belirterek, kararın kaldırılarak davanın kabulüne karar verilmesini talep etmiştir. 2-Davalı ... vekili; intifa terkininin 27/10/2011 tarihinde yapıldığını, TBK'nın 82. maddesi gereğince davanın zamanaşımı nedeniyle reddi gerektiğini, ... Petrol'ün tapuyu diğer davalı ... Petrol'den, ...'in de ... Petrol'den devraldığını, müvekkilinin sözleşmesel ilişki ile hiçbir irtibatı bulunmadığını, intifa sözleşmesi gereği davacı tarafından ödemelerin diğer davalı ... Petrol'e yapıldığını, zenginleşenin müvekkili olmadığını, ayrıca müvekkili tacir olmadığından avans faizi talep edilemeyeceğini belirterek, kararın kaldırılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
GEREKÇE: Dava, Rekabet Kurulu kararı gereğince intifa hakkının süresinden önce son ermiş olması nedeniyle, davacı tarafından davalıya ödenmiş olan intifa hakkı bedellerinin bakiye süreye isabet eden kısımlarının sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre tahsili istemine ilişkindir. Rekabet Kurulunun 14.07.2002 tarihli Dikey Anlaşmalara İlişkin 2002/2 Numaralı Tebliğinin 5. maddesinde, alıcıya getirilen rekabet etmeme yükümlülüğünün 5 yıldan uzun olamayacağı,taraflar arasındaki bayilik, intifa hakkı, kira, emanet, kredi ve benzeri sözleşmelerin 5 yıllık süreyi aşan kısımların geçersiz hale geleceği düzenlenmiştir. Somut olayda; davacı ile davalı ... Petrol arasında,davalı adına kayıtlı bulunan taşınmaz üzerine davacı lehine 20 yıl süre ile intifa hakkı tesis edilmesi kaydıyla 21.08.2006 tarihli ve protokol başlıklı bayilik sözleşmesi akdedildiği, protokolde 20 yıllık intifa hakkı karşılığında bayiye 300.000-USD intifa bedeli ödeneceğinin kararlaştırıldığı, davalı ...'e 05.10.2006 ve 16.10.2006 tarihlerinde toplam 459.780-TL olarak ödendiği taşınmaz üzerine 25.09.2006 tarihinde davacı lehine 20 yıl süreli intifa hakkı tesis edildiği, taşınmazın ... Petrol tarafından diğer davalı şirkete 27.01.2010 tarihinde devredildiği, devamında davacı ile ... Petrol arasında 18.03.2010 tarihinde bayilik sözleşmesi akdedilerek istasyonun ... Petrol tarafından işletilmeye devam edilmiş, sonrasında taşınmaz ... Petrol tarafından davalı ...'e 20.06.2011 tarihinde devredilmiştir. Davalı Tasfiye Halinde ... Ltd. Şti'nin ticaret sicil kaydının incelenmesinde, şirketin dava tarihi öncesinde 20.04.2015 tarihli ortaklar kurulu kararı gereğince tasfiye sonucu sicilden terkin edildiği ve bu hususun 30.04.2015 tarihli ticaret sicil gazetesinde ilan edildiği,buna rağmen dava dosyasında TK 35.madde uyarınca tebliğlerin tamamlanarak hüküm verildiği anlaşılmaktadır.Taraf ehliyeti dava şartı olup davanın her aşamasında re'sen nazara alınması gerekmektedir.İstinaf sebebi olmasa da mahkemece dava açıldığında re'sen yapılması gereken taraf teşkilindeki bu eksiklik re'sen incelenmiştir.Mahkemece, davacıya davalı şirketin ihyası için süre verilip ihya davası açıldığında o davanın sonucu beklenerek, sonucuna göre karar verilmesi gerekirken, sicilden terkin edilerek taraf ehliyetini kaybeden davalı şirket aleyhine hüküm verilmesi doğru görülmemiştir. Diğer yandan, davacı tarafından aynı davalılar aleyhine, aynı konuda açılan davada İstanbul 17. ATM nin 2011/397 esas sayılı dosyasında 05.03.2013 tarihli karar ile tüm davalılar yönünden davanın kabulüne karar verilmiş, davalı ... ltd.şti kararı temyiz etmemiştir.Diğer davalıların temyizi üzerine Yargıtay 19. HD'nin 2014/5028-8952 sayılı ilamıyla dava tarihi itibariyle intifa hakkı devam ettiğinden davanın erken açıldığı gerekçesiyle kararın bozulduğu anlaşılmaktadır.Bu nedenle davalı şirketin terkin tarihi itibariyle hükmün adı geçen davalı yönünden kesinleşip kesinleşmediği de incelenmelidir. Açıklanan nedenlerle; mahkemece re'sen yapılması gereken taraf teşkili sağlanmadan hüküm verilmesi nedeniyle , davacı vekili ile davalı ... vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile hükmün esası incelenmeksizin kaldırılarak, davanın yeniden görülmek üzere dosyanın kararı veren mahkemeye gönderilmesine karar verilmiştir.
HÜKÜM:Yukarıda açıklanan nedenlerle: Davacı ve davalı ... vekilinin istinaf başvurusunun KABULÜNE; İstanbul 10. Asliye Ticaret Mahkemesi'nin 16/01/2019 Tarih 2017/267 Esas 2019/28 Karar sayılı hükmün HMK.'nın 353(1)a-4 gereği KALDIRILMASINA; "Davanın yeniden görülmek üzere dosyanın kararı veren mahkemeye GÖNDERİLMESİNE" İstinaf yoluna başvuran davacı ve davalı ... tarafından yatırılan peşin istinaf karar harcının (Davacı 44,40-TL davalı ... 5.900-TL) istek halinde kendilerine iadesine, Dosya üzerinde yapılan inceleme sonunda HMK 353(1)-a maddesi uyarınca kesin olmak üzere oy birliği ile karar verildi.02/12/2021