Yargıtay 8. Hukuk Dairesi 2020/4852 Esas 2022/4374 Karar Sayılı İlamı

MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
DAVA TÜRÜ : Galle Fazlasına Müstahak Vakıf Evladı Olduğunun Tespiti

Taraflar arasında görülen ve yukarıda açıklanan davada yapılan yargılama sonunda Mahkemece, davanın reddine karar verilmiş olup, hükmün davacılar vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine; dosya incelendi, gereği düşünüldü:

K A R A R

Davacılar vekili, dava dilekçesinde, davalı İdare nezdinde tescilli mazbut vakıflardan olan, 1228, 1230, 1232, 1237 ve 1238 hicri tarihli olmak üzere 5 Zeyl Vakviye ile kurulmuş bulunan, Serbostiyan-ı Hassa .../... Ağa/Paşa Bin ... Ağa Bin ... Vakfı ile ilgili olarak ... 3. Asliye Hukuk Mahkemesinin 05.01.1944 tarihli ve 943/1232 sayılı kararında davacıların üst soylarının vakfın evladı oldukları hususunun tespit edildiğini, ... 3. Asliye Hukuk Mahkemesinin 07.05.2013 tarihli ve 2012/519-2013/219 sayılı kararında ise davacıların babası ...'ın, ... 7. Asliye Hukuk Mahkemesinin 20/09/2011 tarihli ve 2010/129-2011/311 sayılı kararı ile de davacıların amcası ... ... Macar'ın galleye müstehak vakıf evlatları olduğu hususunun tespit edildiğini, davacıların da Serbostiyan-ı Hassa .../... Ağa/Paşa Bin ... Ağa Bin ... Vakfı'nın galleye müstehak evlatları olduklarının tespitine karar verilmesini istemiştir.
Mahkemece, delil olarak gösterilen ... 3. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2012/519 ve ... 3. Asliye Hukuk Mahkemesinin 1944/943 ile ... 7. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2010/129 Esas sayılı dava dosyaları ve ilgili vakfa ait vakfiyeler ile davacıların açık kimlikleri gözönüne alınarak tespit edilebilen kök murise kadar nüfus kayıtlarının temini ile yaptırılan inceleme sonucu düzenlenen 25.03.2015 tarihli bilirkişi raporunda, ayrıntılı olarak belirtildiği üzere davacıların birinci derecedeki akrabaları ile ilgili mahkeme kararlarının kesinleştiği, dava konusu vakfa ait asıl ve zeyl vakfiyelerde galle fazlası için batın şartının bulunmadığı dolayısıyla davacılarının galle fazlasından eşit olarak yararlanmaları gerektiğinden bahisle davanın kabulüne dair verilen karar Dairemizin 02.11.2017 tarihli ve 2017/2775-14439 sayılı ilamı ile bozulmuştur. Bozma ilamında; “Dava, galle fazlasına müstehak vakıf evladı olduğunun tespiti istemine ilişkindir. Mahkemece itibar edilen bilirkişi raporunda, vakıfla evlatları arasındaki bağlantının kurulmasında temel olarak ... 3. Asliye Hukuk Mahkemesinin 1943/1232 Esas sayılı dava dosyası esas alınmış, davacıların delil olarak gösterdikleri ve yukarıda numaraları yazılı davalarda da bu ilamdan yararlanılmıştır. Dosyadaki mevcut ... 7. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2010/129 Esas sayılı dava dosyasında bulunan sözkonusu 1943/1232 Esas sayılı ilamda, davanın, Müteveffa ... kızı ... ... ve ... ... oğulları ..., ... ve sair vekilleri tarafından açıldığı, yargılama sonunda talebin kabulü ile davacıların Şehsuvar zade ... Paşa ve Sadrı Esbak Esseyid ... Paşa'nın evlad ve ahvadı olduklarının kanıtlanmasına binaen neseplerinin sübutuna karar verilmiştir. Davalı ... vekili, temyize ek olarak verdiği dilekçede; ... ... Macar adlı kişinin, ... 3. Asliye Hukuk Mahkemesinin 1943/1232-1944/69 sayılı ilamı ile “Şehsuvarzade ... Paşa” ile arasında soybağı ilişkisi kurduğunu, bunu Vakıflar Genel Müdürlüğüne ibraz ettiklerini, yapılan yanlışlık sonucu kişinin Serbostiyan-ı Hassa .../... Ağa/Paşa Bin ... Ağa Bin ... Vakfı ile ilişkilendirildiğini, yapılan araştırmalar ve ulaşılan belgeler ile yaptıkları tespite göre vakıfta adı geçen ... Paşa ile Şehsuvarzade ... Paşa'nın tamamen farklı kişiler olduğunu bildirmesi üzerine, idarece yapılan yanlışlık sonucu Şehsuvarzade ... Paşa'nın Serbostiyan-ı Hassa .../... Ağa/Paşa Bin ... Ağa Bin ... Vakfında adı geçen ... Paşa olduğu sanılarak, bu aşamadan sonra bu mahkeme ilamı esas alınarak ... ... soyundan gelenler kesinleşmiş mahkeme ilamı ile Serbostiyan-ı Hassa .../... Ağa/Paşa Bin ... Ağa Bin ... Vakfının evladı olduklarını açıklamış buna ilişkin olarak üçüncü bilirkişi tarafından düzenlenen 25.02.2016 tarihli raporu ibraz etmiştir. Mahkemece, bu aşamada, yukarda geçen iddiaların araştırılarak, tarafların bu konudaki varsa diğer delilleri de incelenmek sureti ile işin uzmanından iddialarla ilgili rapor da almak sureti ile oluşacak sonuca göre bir karar verilmesi gerekirken eksik inceleme ile davanın kabulü doğru görülmemiştir.” hususlarına değinilmiştir.
Mahkemece bozma ilamına uyularak yapılan yargılama sonunda, davacıların galleye müstehak vakıf evlatları oldukları hususunun tespitini istedikleri Serbostiyan-ı Hassa ...-... Ağa/Paşa Bin ... Ağa Bin ... Vakfı ile yanlışlıkla ilişkilendirilen ... ... Macar'ın ... 3. Asliye Hukuk Mahkemesinin 1943/1232 Esas sayılı dosyasındaki karar gereği Şehsuvarzade ... Paşa ile arasında soy bağı kurulmasına ilişkin olduğu, dolayısıyla ... ... Macar'ın soyundan gelen davacılarında Serbostiyon-ı Hassa ...-... Ağa/Paşa Bin ... Ağa Bin ... Vakfı’nın değil, Şehsuvarzade ... Paşa'nın soyundan geldikleri, Şehsuvarzade ... Paşa ile vakıfta adı geçen ... Ağa Paşa ile aynı kişi olmadıkları ve davacıların talebine uygun olarak Serbostiyon-ı Hassa ... -... Ağa/Paşa Bin ... Ağa Bin ... Vakfı’nın galle fazlasına müstehak vakıf evladı olmadıkları yaptırılan inceleme sonucu düzenlenen 14.10.2019 tarihli rapor içeriği ile anlaşıldığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiş, davacılar vekili temyize gelmiştir.
04.06.1958 tarihli ve 15/6 sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme kararı gereğince, maddi olayları açıklamak taraflara ve ileri sürülen olayları hukuken nitelemek ve uygulanacak Kanun hükümlerini tesbit etmek ve uygulamak görevi ... aittir. Nitekim 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 33. maddesinde hâkimin, Türk Hukukunu resen uygulayacağı belirtilmiştir. Bu ilke gereği açılan davayı nitelemek ve açılmış bir dava hakkında doğru hukuk kurallarını bulup uygulamak hâkime düşen bir görevdir.
Dava, Vakfın gelir fazlasından faydalanma amacına yönelik galle fazlasına müstehak vakıf evladı olduğunun tespiti istemine ilişkindir.
Yargıtayın bozma kararlarına karşı direnme ... mahkemeye verilmiş olup, mahkemece bozmaya uyulduktan sonra gereklerinin yerine getirilmesi ve bozma ilamında yazılı hususları karşılayacak raporlar düzenlemesi zorunlu olduğundan; hakim uyduğu bozma ilamının gereklerinin yerine getirilip getirilmediğini denetlemek ve kendisinin bu hususlara aykırı değerlendirme yapılması halinde bilirkişiden bozma esaslarına uygun rapor düzenlemelerini istemekle görevlidir.
Somut olayda, Mahkemece bozma ilamına uyulmuş ancak gerekleri yerine getirilmemiştir. Şöyle ki; Mahkemece hükme esas alınan rapor denetime ve karar vermeye yeterli olmadığı gibi, davacıların dava konusu vakfın evladı olup olmadığı kesin olarak belirlenmediğinden eksik araştırmaya dayalıdır.
Buna göre Mahkemece yapılacak iş; tarafların dayandığı belgeler ile davacıların ve dava konusu vakıfta mütevellilik yapmış kişilerin gidebildiği yere kadar nüfus kayıt tablolarının ve varsa atik kayıtların Devlet Arşivleri Başkanlığından, Vakıflar Genel Müdürlüğünden ve diğer ilgili kurumlardan asıllarının veya onaylı suretlerinin getirtilmesi, gerekmesi halinde çevirilerinin yaptırılmasından sonra, eski vakıf hukuku alanında uzman ve önceki bilirkişiler dışındaki kişilerden oluşan yeni bir bilirkişi heyetinden dosyadaki tüm bilgi ve belgeler birlikte değerlendirilmek suretiyle; Serbostiyan-i ... Paşa ile Şehsuvarzade ... Paşa'nın aynı kişiler olup olmadığı, davacıların kök murislerinin davacısı olduğu ... 3. Asliye Hukuk Mahkemesinin 05.01.1944 tarihli ve 943/1232 sayılı veraset ilamının bu kişilerden hangisi hakkında olduğu, 1943 tarihli Yargıtay İçtihatı Birleştirme Kararı da dikkate alınarak, davacılar ile dava konusu vakıfta mütevellilik yapan kişiler arasında yöntemince bağ kurulup kurulamadığı hususlarında denetime elverişli rapor alınarak oluşacak sonuca göre karar verilmesidir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan esaslar gözönünde tutulmaksızın yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsiz, temyiz itirazları bu nedenlerle yerinde olduğundan kabulü ile hükmün 6100 sayılı HMK'nin Geçici 3. maddesi yollamasıyla 1086 sayılı HUMK'un 428. maddesi uyarınca BOZULMASINA, taraflarca HUMK'un 440/I maddesi gereğince Yargıtay Daire ilamının tebliğinden itibaren ilama karşı 15 gün içinde karar düzeltme isteğinde bulunulabileceğine, istek halinde peşin harcın temyiz edene iadesine 10.05.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.