Danıştay 12. Daire 2018/4095 Esas 2021/1700 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONİKİNCİ DAİRE
Esas No : 2018/4095
Karar No : 2021/1700

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Belediye Başkanlığı - …
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem : Kartal Belediye Başkanlığında memur olarak görev yapan davacı tarafından, Kartal Belediye Başkanlığı ile Tüm Belediye ve Yerel Yönetim Hizmetleri Emekçileri Sendikası arasında düzenlenen 2010, 2011 ve 2012 yılı Toplu İş Sözleşmelerinden kaynaklanan; iyileştirme zammı, ikramiye alacağı, izin yardımı, kurban bayramı yardımı, yılbaşı yardımı ve 1 Mayıs bayramı yardımının ödenmesi istemiyle yapılan başvurunun davalı idarece cevap verilmemek suretiyle zımnen reddine ilişkin işlemin iptali ve yoksun kalınan 36.124,44-TL'nin işletilecek yasal faizi ile birlikte ödenmesine karar verilmesi istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesince, Kartal Belediye Başkanlığı ile Tüm Belediye ve Yerel Yönetim Hizmetleri Emekçileri Sendikası arasında imzalanan 01/01/2010 - 31/12/2010, 01/01/2011 - 31/12/2011 ve 01/01/2012 - 31/12/2013 tarihleri arasında yürürlükte olan Toplu İş Sözleşmelerinde, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'na tabi olarak görev yapan memurlara iyileştirme zammı adı altında ödeme yapılacağının, ayrıca belirli dönemlerde ikramiye ödeneceğinin öngörüldüğü, davalı idare kurul kararında ise, disiplin cezası alanlar ve performans değerlendirilmesi düşük olanların sözleşmeden yararlanamayacağı yolunda düzenleme yapıldığı; Toplu İş Sözleşmelerinde, disiplin cezası alan veya performans değerlendirmesi düşük olan sendika mensuplarına iyileştirme zammı ve ikramiye ödenmeyeceğine ilişkin düzenleme bulunmamasına karşın, davalı idarece tek taraflı olarak alınan karar uyarınca tesis edilen işlemin, Anayasa'da güvence altına alınan, sendika kurma hakkı ile toplu sözleşme hakkına açıkça aykırılık teşkil ettiği; öte yandan, davacıya ödenmeyen iyileştirme zammı, ikramiye alacağı, izin yardımı, kurban bayramı yardımı, yılbaşı yardımı ve 1 Mayıs Bayramı yardımı toplamı olan ve ... İş Mahkemesinin E:… sayılı dosyasına sunulan 21/04/2014 tarihli bilirkişi incelemesi sonucu tespit edilen 36.124,44-TL.'nın idareye başvuru tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle birlikte davalı idarece davacıya ödenmesi gerektiği gerekçesiyle, dava konusu işlemin iptaline, 36.124,44-TL'nin davalı idareye başvuru tarihi olan 05/06/2013 tarihinden itibaren işletilecek yasal faizi ile birlikte davacıya ödenmesine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, 2011 tarih ve D-1070 sayılı Toplu İş Sözleşmesi uyarınca ödenmesi gereken, ancak 01/07/2010 tarihinden itibaren ödenmeyen iyileştirme zammı ve ikramiyeler yönünden aynı konuda açılan diğer bir davada, İdare Mahkemesince verilen iptal kararının Danıştay Onuncu Dairesinin 09/03/2016 tarih ve E:2013/3861, K:2016/1254 sayılı kararıyla bozulduğu, dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan mevzuat uyarınca, Devlet memuru olan davacının Toplu İş Sözleşmesinden faydalanmasına imkân bulunmadığı, bakılan davanın iş mahkemelerinde görülmesi gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından, Toplu İş Sözleşmesinin 5/c maddesinde, sözleşme düzenlemesinden yararlanamayacak olanların belirtildiği, anılan maddede, emekliliğe hak kazananların Toplu İş Sözleşmesi hükümlerinden yararlanamayacağına ilişkin düzenleme bulunmadığı, davalı idarece düşük performans gösteren memurların Sözleşme hükümlerinden yararlanamayacağı yolunda karar alınmasına karşın, performansın hangi kriterlere göre tespit edileceğine ilişkin bilgilendirme yapılmadığı, keza performans değerlendirmesinin objektif ve ölçülebilir nitelikte olup olmadığı hususunun belli olmadığı, haklılıklarının daha önce İstanbul Anadolu 7. İş Mahkemesinde açılan davada verilen bilirkişi raporunda yapılan tespitlerle açıklığa kavuştuğu belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile kararın bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onikinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Kartal Belediye Başkanlığı ile davacının üyesi olduğu Tüm Belediye ve Yerel Yönetim Hizmetleri Emekçileri Sendikası arasında 15/02/2010 tarihinde düzenlenen ve 2010 yılını kapsayan, 02/02/2011 tarihinde düzenlenen ve 2011 yılını kapsayan, 12/02/2012 tarihinde düzenlenen ve 2012 ilâ 2013 yıllarını kapsayan Toplu İş Sözleşmeleri imzalanmıştır.
Davalı idarede memur olarak görev yapan davacı tarafından, 05/06/2013 tarihinde davalı idareye başvurularak, 2010, 2011 ve 2012 yıllarında Toplu İş Sözleşmelerinden doğan mali hakların işletilecek yasal faiziyle birlikte tarafına ödenmesi istemiyle yapılan başvurunun davalı idarece cevap verilmemek suretiyle zımnen reddedilmesi üzerine açılan davada, ... İş Mahkemesince verilen, … tarihinde tefhim olunan, E:… sayılı davanın görev yönünden reddine yönelik kararın 31/10/2014 tarihinde kesinleşmesi üzerine bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
Anayasa'nın 128. maddesinin ikinci fıkrasında; memurların ve diğer kamu görevlilerinin nitelikleri, atanmaları, görev ve yetkileri, hakları ve yükümlülükleri, aylık ve ödenekleri ve diğer özlük işlerinin kanunla düzenleneceği, mali ve sosyal haklara ilişkin toplu sözleşme hükümlerinin ise saklı olduğu belirtilmiştir.
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun ''Kapsam'' başlıklı 1. maddesinde; bu Kanunun; Genel ve Katma Bütçeli Kurumlar, İl Özel İdareleri, Belediyeler, İl Özel İdareleri ve Belediyelerin kurdukları birlikler ile bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşlarda, kanunlarla kurulan fonlarda, kefalet sandıklarında veya Beden Terbiyesi Bölge Müdürlüklerinde çalışan memurlar hakkında uygulanacağı, 2. maddesinde; bu Kanunun, Devlet memurlarının hizmet şartlarını, niteliklerini, atanma ve yetiştirilmelerini, ilerleme ve yükselmelerini, ödev, hak, yüküm ve sorumluluklarını, aylıklarını ve ödeneklerini ve diğer özlük işlerini düzenlediği, 146. maddesinde ise; bu Kanunun birinci maddesi, birinci fıkrası kapsamına giren memurların aylık, ücret, ödenek, hizmetle ilgili her çeşit ödeme ve bunların şekil ve şartları bakımından bu Kanundaki hükümlere, aynı maddenin ikinci fıkrası kapsamına giren memurların özel Kanunlardaki hükümlere tabi olacağı, memurlara kanun tüzük ve yönetmeliklerin ve amirlerin tayin ettiği görevler karşılığında bu Kanunla sağlanan haklar dışında ücret ödenemeyeceği kuralına yer verilmiştir.
4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu'nun 04/04/2012 tarih ve 6289 sayılı Kanun'un 30. maddesiyle eklenen Geçici 14. maddesinde; "15/3/2012 tarihinden önce 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin ek 15 inci maddesi kapsamındaki idareler ile ilgili sendikalar arasında toplu iş sözleşmesi, toplu sözleşme, sosyal denge sözleşmesi ve benzeri adlar altında imzalanan sözleşmelerin uygulanmasına, söz konusu sözleşmelerde öngörülen sürelerin sonuna kadar devam edilebilir. Anılan sözleşmelerin uygulanmasına devam edildiği dönem için 32 nci madde hükümleri çerçevesinde ayrıca sözleşme yapılamaz. Söz konusu sözleşmeleri 31/12/2015 tarihinden önce sona eren veya mevcut sözleşmeleri bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten sonra karşılıklı olarak feshedilen kapsama dahil idareler, sözleşmelerinin sona eriş veya fesih tarihini izleyen bir ay içinde sözleşmelerin sona erdiği veya feshedildiği tarih ile bu Kanunda öngörülen toplu sözleşme dönemi sonuna kadarki dönemle sınırlı olmak üzere üçüncü fıkra hükümleri dikkate alınmaksızın 32 nci madde hükümleri çerçevesinde sözleşme yapabilir. Ancak 32 nci madde uyarınca toplu sözleşmede belirlenen tavan tutarın, unvanlar itibarıyla ilgili personele söz konusu sözleşmeler uyarınca yapılmakta olan ortalama aylık ödemenin altında kalması halinde; üçüncü fıkra hükümleri dikkate alınmaksızın 32 nci madde hükümleri esas alınarak 31/12/2015 tarihine kadar uygulanabilecek sözleşmelerde bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihte uygulanan sözleşme uyarınca unvanlar itibarıyla ilgili personele ödenen ortalama aylık tutar tavan olarak esas alınabilir. Bu şekilde yapılacak ödemeler kazanılmış hak sayılmaz" düzenlemesine yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda anılan mevzuat hükümleri birlikte değerlendirildiğinde; memur statüsü esaslarının 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ile belirlendiği, belediyelerde çalışan memurların da anılan Kanun kapsamında yer aldığı, Devlet memurlarına 657 sayılı Devlet Memurları Kanununda sağlanan haklar dışında herhangi bir ücret ödenmeyeceği, öte yandan 2010 ve 2011 yıllarını kapsayan toplu iş sözleşmelerinin imzalandığı tarihte toplu iş sözleşmesi hakkının yalnızca işçiler için tanındığı, ilgili dönemlerde memurlara sağlanan sendikal haklar kapsamında mali haklar konusuna yer verilmediği, 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu'nun 04/04/2012 tarih ve 6289 sayılı Kanun'un 30. maddesiyle eklenen Geçici 14. maddesi ile 15/03/2012 tarihinden önce 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Ek 15. maddesi kapsamındaki idareler ile ilgili sendikalar arasında toplu iş sözleşmesi, toplu sözleşme, sosyal denge sözleşmesi ve benzeri adlar altında imzalanan sözleşmelerin uygulanmasına, söz konusu sözleşmelerde öngörülen sürelerin sonuna kadar devam edilebileceği yolunda düzenleme yapıldığı anlaşılmaktadır.
Uyuşmazlık konusu olayda, davalı Kartal Belediye Başkanlığı ile Tüm Belediye ve Yerel Yönetim Hizmetleri Emekçileri Sendikası arasında 2010, 2011 ve 2012 yıllarını kapsayan Toplu İş Sözleşmelerinin imzalandığı, 15/02/2010 tarihinde imzalanan ve 2010 yılını kapsayan Toplu İş Sözleşmesi'nin 5. maddesinde; Sözleşmenin Kartal Belediyesinde 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu kapsamında görev yapan memur personeli kapsadığı, 17. maddesinin (b) fıkrasında; 657 sayılı Kanun'a tabi memurlara (Başkan Yardımcıları hariç olmak üzere) maaşa ilave olarak aylık net 300,00-TL iyileştirme zammı ödeneceği, 18. maddesinde ise, Ramazan ve Kurban Bayramlarında bayram yardımı, Mayıs ayında izin yardımı, Eylül ayında eğitim yardımı, Aralık ayında yılbaşı yardımı olmak üzere ikramiye verileceği; 02/02/2011 tarihinde imzalanan ve 2011 yılını kapsayan Toplu İş Sözleşmesinin 23. maddesinin (b) fıkrasında; 657 sayılı Kanun'a tabi memurlara (Başkan yardımcıları hariç olmak üzere) maaşa ilave olarak aylık net 500,00-TL iyileştirme zammı ödeneceği, 24. maddesinde; Ramazan ve Kurban Bayramları ile Cumhuriyet Bayramı, yılbaşı, yıllık izin ve eğitim yardımı olmak üzere toplam altı ikramiye karşılığı olarak net 3.000,00-TL'nin, takvim yılı içerisinde 60 günde bir olmak kaydıyla çalışılan süreler gözetilmek suretiyle 500,00'er TL olarak ödeneceği, 1 Mayıs İşçi Bayramı nedeniyle 100,00-TL ödeme yapılacağı; Ek - 1. maddesinde; Belediyede çalışarak emekliliğe hak kazanan personele bir sefere mahsus olmak üzere 31/03/2011 tarihine kadar emekli olması halinde ayrıca 25.000,00-TL net emekli ikramiyesi ödeneceği; 12/02/2012 tarihinde imzalanan ve 2012 ilâ 2013 yıllarını kapsayan Toplu İş Sözleşmesi'nin 22. maddesinin (d) fıkrasında; 657 sayılı Kanun'a tabi memurlara (Başkan yardımcıları ve müdürler hariç olmak üzere) maaşa ilave olarak 1. yıl aylık net 875,00-TL iyileştirme zammı ödeneceği ve 2. yıl net %10 oranında artırım verileceği, 23. maddesinde; Ramazan ve Kurban Bayramları ile Cumhuriyet Bayramı, yılbaşı, yıllık izin ve eğitim yardımı olmak üzere toplam altı ikramiye karşılığı olarak net 3.000,00-TL'nin, takvim yılı içerisinde 30 veya 60 günde bir olmak kaydıyla çalışılan süreler gözetilmek suretiyle eşit taksitler halinde ödeneceği, bu ödemenin yıllık izin kullanmayanlara ve yıllık izin hakkı kazanamayanlara ödeme yapılmayacağı, 1 Mayıs İşçi Bayramı nedeniyle 100,00-TL ödeme yapılacağı; Ek-1. maddesinde; Belediyede çalışarak emekliliğe hak kazanan personele bir sefere mahsus olmak üzere 31/03/2012 tarihine kadar emekli olması halinde ayrıca 40.000,00-TL net emekli ikramiyesi ödeneceği hususlarının düzenlendiği; 05/06/2013 tarihinde davalı idareye başvurularak, 2010, 2011 ve 2012 yıllarını kapsayan Toplu İş Sözleşmelerinden doğan mali hakların işletilecek yasal faiziyle birlikte tarafına ödenmesi istemiyle yapılan başvurunun davalı idarece cevap verilmemek suretiyle zımnen reddedilmesi üzerine bakılan davanın açıldığı anlaşılmıştır.
Davalı idare ile 15/02/2010 tarihinde imzalanan ve 2010 yılını kapsayan ve 02/02/2011 tarihinde imzalanan ve 2011 yılını kapsayan Toplu İş Sözleşmelerinin yürürlükte oldukları tarihler itibarıyla memur sendikaları ile belediye başkanlıkları arasında, belediye memurlarına, 657 sayılı Kanunda belirlenen mali haklar dışında ek ödeme yapılması sonucunu doğuran bir sözleşme yapılmasına olanak bulunmaması karşısında; Devlet memuru olan davacıya toplu iş sözleşmesi kapsamında "iyileştirme zammı, ikramiye alacağı, izin yardımı, kurban bayramı yardımı, yılbaşı yardımı ve 1 Mayıs Bayramı yardımı" ödemesi yapılmasına yasal imkân bulunmamaktadır.
Öte yandan, 12/09/2010 tarihli halk oylamasına sunularak kabul edilen, 5982 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile 1982 Anayasası'nda bazı değişiklikler yapılmıştır.
Buna göre, 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın 53. maddesinde yapılan değişiklikle memurlar ve diğer kamu görevlilerinin toplu sözleşme hakkına sahip olduğu, toplu sözleşme yapılması sırasında uyuşmazlık çıkması halinde tarafların Kamu Görevlileri Hakem Kuruluna başvurabileceği, Kamu Görevlileri Hakem Kurulu kararlarının kesin olduğu ve toplu sözleşme hükmünde olduğu, toplu sözleşme hakkının kapsamının, istisnalarının, toplu sözleşmeden yararlanacakların, toplu sözleşmenin yapılma şeklinin, usulünün ve yürürlüğünün, toplu sözleşme hükümlerinin emeklilere yansıtılmasının, Kamu Görevlileri Hakem Kurulunun teşkilinin, çalışma usul ve esasları ile diğer hususların kanunla düzenleneceği hükme bağlanmıştır.
Anılan Anayasa değişikliğine paralel olarak 11/04/2012 tarih ve 28261 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren, 6289 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile Kamu Görevlileri Sendikaları Kanunu'nun adı "Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu" olarak değiştirilmiş ve yapılan değişikliklerle toplu sözleşme yapılmasına ilişkin usul ve esasları düzenlemiş, anılan Kanun'a 04/04/2012 tarih ve 6289 sayılı Kanun'un 30. maddesiyle eklenen Geçici 14. maddesinde, 15/03/2012 tarihinden önce 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Ek-15. inci maddesi kapsamındaki idareler ile ilgili sendikalar arasında toplu iş sözleşmesi, toplu sözleşme, sosyal denge sözleşmesi ve benzeri adlar altında imzalanan sözleşmelerin uygulanmasına, söz konusu sözleşmelerde öngörülen sürelerin sonuna kadar devam edilebileceği, anılan sözleşmelerin uygulanmasına devam edildiği dönem için 32. madde hükümleri çerçevesinde ayrıca sözleşme yapılamayacağı, söz konusu sözleşmeleri 31/12/2015 tarihinden önce sona eren veya mevcut sözleşmeleri bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten sonra karşılıklı olarak feshedilen kapsama dahil idarelerin, sözleşmelerinin sona eriş veya fesih tarihini izleyen bir ay içinde sözleşmelerin sona erdiği veya feshedildiği tarih ile bu Kanunda öngörülen toplu sözleşme dönemi sonuna kadarki dönemle sınırlı olmak üzere üçüncü fıkra hükümleri dikkate alınmaksızın 32. madde hükümleri uyarınca sözleşme yapabilecekleri yolunda düzenleme yapılmıştır.
Bu durumda, İdare Mahkemesince, dava konusu işlemle ilgili olarak, Kartal Belediye Başkanlığı ile davacının üyesi olduğu Tüm Belediye ve Yerel Yönetim Hizmetleri Emekçileri Sendikası arasında 12/02/2012 tarihinde imzalanan ve 2012 ilâ 2013 yıllarını kapsayan Toplu İş Sözleşmesi yönünden, 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu'nun geçici 14. maddesi ile 15/03/2012 tarihinden önce yapılan sözleşmelere ilişkin düzenleme kapsamında araştırma yapılmak suretiyle yeniden bir karar verilmesi gerekmektedir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.2577 sayılı Kanun'un 49. maddesine uygun bulunan davalı idarenin temyiz isteminin kabulüne,
2. Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptali ve 36.124,44-TL'nin davalı idareye başvuru tarihi olan 05/06/2013 tarihinden itibaren işletilecek yasal faizi ile birlikte davacıya ödenmesine ilişkin temyize konu ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanun'un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca, bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere, 25/03/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.