Yargıtay 8. Hukuk Dairesi 2022/539 Esas 2022/3081 Karar Sayılı İlamı

MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
DAVA TÜRÜ : Tescil

Taraflar arasındaki davanın sonunda kurulan hükmün Yargıtayca incelenmesi davalı Hazine temsilcisi ve asli müdahil Orman İdaresi temsilcisi tarafından istenilmekle, süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra; dosya incelendi, gereği düşünüldü:

K A R A R

Davacı vekili, Şırnak İli Silopi İlçesi Çalışkan Köyüne bağlı Gıtta Atik mevkiinde arazi vergi tahrir kaydına ve zilyetliğe dayalı olarak sınırlarını belirttiği tescilsiz taşınmazın müvekkili adına tescili isteminde bulunmuştur.
Mahkemece, yapılan yargılama sonucunda, 19.08.2014 havale tarihli orman ve harita mühendisi bilirkişi kurulu raporuna ekli krokide B harfi ile gösterilen 85.369,62 m2'lik alanın davacı adına tapuya kayıt ve tesciline, aynı krokide A1 harfi ile gösterilen 6.493,44 m2, A2 harfi ile gösterilen 5.848,86 m2, A3 ile gösterilen 2.278,75 m2, A4 ile gösterilen 20.128,15 m2 alanlar yönünden davanın reddi ile bu alanların orman vasfı ile hazine adına tapuya kayıt ve tesciline, karar verilmiş olup; hüküm, davalı Hazine temsilcisi ve asli müdahil Orman İdaresi temsilcisi tarafından davacı adına tesciline karar verilen ve hükme esas alınan krokide B ile gösterilen kısma yönelik temyiz edilmiştir.
... 20. Hukuk Dairesince "dava konusu taşınmaza ait 1968 tarihli hava fotoğrafı ve 1970 tarihli memleket haritasından daha eski tarihli memleket haritası ve hava fotoğrafı ile 1988 yılından sonra düzenlenmiş tüm memleket haritaları ile hava fotoğrafları getirtildikten sonra dava dosyası, raporları hükme dayanak yapılan fen ve orman bilirkişilere verilerek, bu hava fotoğrafları ile memleket haritalarının ölçekleri kadastro paftası ölçeğine, yine kadastro paftası ölçeği de memleket haritaları ve hava fotoğrafları ölçeğine 1/5000 ölçekte bilgisayar ortamında (Net-Cad veya benzeri programlar kullanılarak) çevrildikten sonra, bu haritalar komşu ve yakın komşu parselleri de gösterecek şekilde birbiri üzerine aplike edilmek suretiyle, çekişmeli taşınmazın çevre parsellerle birlikte memleket haritaları ve hava fotoğrafları üzerinde gösterilmesi, hava fotoğraflarının stereoskop vasıtasıyla üç boyutlu incelemesi yapılarak taşınmaz üzerindeki bitki örtüsünü oluşturan unsurların tek tek sayı olarak tarif edildiği, ağaçların cinsi, ortalama yaşı, kapalılık oranı, dağılım oranı, hakim ağaç türü, kullanım şekli ve niteliğinin detaylı olarak incelendiği müşterek imzalı, krokili ek rapor alınarak dosya arasına konulması" için dosyanın Mahkemesine iadesine karar verilmiş; bunun üzerine Mahkemece istem konusu ek rapor alındıktan sonra dosya, temyiz incelemesi yapılmak üzere Dairemize gönderilmiştir.
Dava, TMK’nin 713/1. maddesine dayalı olarak açılan tapusuz taşınmazın tescili istemine ilişkindir.
Çekişmeli taşınmazın bulunduğu yerde; orman kadastrosu çalışmalarının yapılmadığı, 766 sayılı Kanuna göre yapılan arazi kadastro çalışmalarının ise 17.06.1973 tarihinde kesinleştiği ve dava konusu taşınmazın tapulama (tescil) harici yerde kaldığı anlaşılmıştır.
Somut olayda 19.08.2014 havale tarihli orman ve harita mühendisi bilirkişi kurulunun ortak raporu ve eki krokide B ile gösterilen kısma ilişkin Mahkemece yapılan inceleme ve araştırmanın hüküm vermek için yeterli olduğunu söyleyebilme imkanı yoktur. Şöyle ki; dava konusu yerin evveliyatının orman olup olmadığı hususunda usulüne uygun orman araştırması yapılmadığı gibi ... içtihatları doğrultusunda zilyetlik araştırması da gerçekleştirilmemiştir. Dava 2013 yılında açılmış ve mahkemece hükme esas alınan 19.08.2014 havale tarihli orman ve harita mühendisi bilirkişi kurulunun ortak raporunda 1970 tarihli memleket haritası ve 1968, 1988 tarihli hava fotoğrafları uygulanarak taşınmazın bir bölümünün orman (krokide A1, A2, A3, A4 ile gösterilmiştir) bir bölümünün orman sayılmayan yerlerden (krokide B ile gösterilmiştir) olduğu belirlenmiştir. Bahsi geçen raporda 1988 yılı hava fotoğrafında orman olmadığı belirtilen B ile gösterilen alan incelenmiş ve herhangi bir tarımsal faaliyet yapılmadığı, söz konusu yerin işlenmemiş ham toprak vasfında olduğu belirtilmiştir.
Ayrıca nesnel verilerden uzak, tamamen gözlem ve mahalli bilirkişi/tanık beyanlarına dayanan eksik, yetersiz ziraat bilirkişisi raporu esas alınarak hüküm kurulmuştur. Şöyle ki; bahsi geçen rapor, dava konusu edilen yerin imar ihyaya muhtaç bir yer olup olmadığı, muhtaç ise imar ihyanın ne zaman tamamlandığı, imar ihya tamamlanmasından dava tarihine kadar 20 yıllık ekonomik amaca uygun zilyetlik sürdürülüp sürdürülmediği hususlarında herhangi bir açıklama içermeden krokide B ile gösterilen alanda 20-30 yıl öncesinde de tarımsal faaliyet yapıldığını belirten, denetime imkan vermeyen bir niteliktedir.
Eldeki dosyada her ne kadar ... 20. Hukuk Dairesi’nin geri çevirme kararı sonrası ek rapor alınmış ise de bu alınan ek raporun geri çevirme kararında belirtilen hususları eksiksiz karşıladığını söyleyebilme imkanı bulunmamaktadır. Geri çevirme kararı sonrası alınan ek raporda 1990 tarihli memleket haritası, 1953, 1956 ve 2000 tarihli hava fotoğrafları uygulanmış; ancak 1990 memleket haritasında B ile gösterilen alan incelenmemiş, yine 2000 yılından sonraki memleket haritası/hava fotoğrafları dosyaya getirtilmemiş ve uygulanamamıştır.
Hâl böyle olunca; Mahkemece, yöreye ait en eski tarihli memleket haritası ve hava fotoğraflarının tamamı ile varsa amenajman planı ve komşu parsellere ait kadastro tutanakları, tutanaklar kesinleşmiş ise tapu kayıt örnekleri ve tapu kayıtları mahkeme kararı sonucu oluşmuş ise mahkeme karar örnekleri ilgili yerlerden getirtilip, yaşlı, tarafsız, yöreyi iyi bilen, davada yararı bulunmayan aynı köyde ve komşu köylerde ikamet eden şahıslar arasından seçilecek ayrı ayrı 3’er kişilik yerel bilirkişi kurulu ve taraf tanıkları ile önceki bilirkişiler dışında halen Tarım ve Orman Bakanlığı ve bağlı birimlerinde görev yapmayan bu konuda uzman orman mühendisleri arasından seçilecek yeni bir orman mühendisi bilirkişi, üç ziraat mühendisi bilirkişi, bir fen elemanı ve bir jeodezi ve fotogrametri mühendisi aracılığıyla yeniden keşif yapılmalıdır.
Keşifte getirtilen belgeler çekişmeli taşınmaz ile birlikte çevre araziye de uygulanmak suretiyle taşınmazın öncesinin bu belgelerde ne şekilde nitelendirildiği belirlenmeli; 3116, 4785 ve 5658 sayılı Yasa'lar karşısındaki durumu saptanmalı; zilyetlikle veya hukuki değeri kalmamış olan tapu kayıtlarıyla ormandan yer kazanılamayacağı, öncesi orman olan bir yerin üzerindeki orman bitki örtüsü yok edilmiş olsa dahi, salt orman toprağının orman sayılan yer olduğu düşünülmeli; toprak yapısı, bitki örtüsü ve çevresi incelenmeli; keşifte, hakim gözetiminde, taşınmazın dört yönden renkli fotoğrafları çektirilip, onaylanarak dosyaya eklenmeli; yukarıda değinilen diğer belgeler fen, jeodezi ve fotogrametri ile uzman orman bilirkişiler eliyle yerine uygulattırılıp; orijinal-renkli (renkli fotokopi) hava fotoğrafları ve memleket haritasının ölçeği kadastro paftası ölçeğine, yine kadastro paftası ölçeği de hava fotoğrafları ve memleket haritası ölçeğine (Net-Cad veya benzeri programlar kullanılarak)denetime elverişli olacak şekilde çevrildikten sonra komşu ve yakın komşu parselleri de içine alacak şekilde birbiri üzerine aplike edilmek suretiyle çekişmeli taşınmaz, çevre parsellerle birlikte memleket haritası ve hava fotoğrafları üzerinde gösterilmeli; taşınmazın gerçek eğimi klizimetre aletiyle ölçülerek memleket haritalarındaki münhanilerden (yükseklik eğrilerinden) de faydalanılmak suretiyle belirlenmeli; stereoskopik hava fotoğraflarının stereoskop vasıtasıyla üç boyutlu incelemesi yapılarak, temyize konu taşınmazın niteliği ve kullanım durumu ile tasarruf sınırlarını belirgin olarak görünüp görünmediği belirlenmeli, taşınmazın üzerindeki bitki örtüsünün cinsi, yaşı, dağılımı, kapalılık oranı ile taşınmazın imar-ihyaya konu olup olmadığını, olmuş ise imar-ihyaya en erken ne zaman başlanıldığını ve imar-ihyanın hangi tarihte tamamlandığını, taşınmazın ekonomik amacına uygun olarak tarım arazisi niteliğiyle zilyetliğine ne zaman başlanıldığını ve dava konusu taşınmazın 6831 sayılı Orman Kanunu'nun 17/2. maddesinde belirtilen orman içi açıklık vasfında olup olmadığını belirten müşterek imzalı, tereddüte mahal bırakmayacak şekilde, yalnız büro incelemesine değil, uygulamaya ve araştırmaya dayalı, bilirkişilerin onayını taşıyan krokili bilimsel verileri bulunan yeterli ve dosyadaki belgeler ile karşılaştırıldığında denetime elverişli rapor alınmalıdır.
Ayrıca keşifte dinlenecek yerel bilirkişi ve tanıklardan, taşınmazların öncesinin ne olduğu, kim veya kimler tarafından, hangi tarihten beri ve ne şekilde kullanıldığı, imar-ihya gerektiren yerlerden olup olmadığı, böyle yerlerden ise imar-ihyaya konu edilip edilmediği ve edilmiş ise imar-ihyasının hangi tarihte tamamlandığı hususları etraflıca sorulup maddi olaylara dayalı olarak açıklattırılmalı, komşu parsellerin tutanak ve dayanakları uygulanmalı; dava konusu taşınmazları sınır olarak nasıl nitelendirdikleri araştırılmalı; yerel bilirkişiler ve tanıkların sözleri arasında doğabilecek çelişkiler gerektiğinde yüzleştirme yapılarak giderilmeye çalışılmalı; ziraat bilirkişisinden taşınmazın evveliyatını, toprak yapısını, niteliğini ve zilyetlikle mülk edinilebilecek yerlerden olup olmadığını, komşu taşınmazlarla karşılaştırmalı şekilde açıklayan, bilimsel esaslara ve somut verilere dayalı, ayrıntılı ve gerekçeli rapor alınmalı; fen bilirkişisinden ise, keşfi takibe ve denetlemeye olanak verir rapor ve kroki alınmalı, tanık ve yerel bilirkişi ifadeleri bilimsel esaslara ve maddi bulgulara dayanılarak hazırlanan söz konusu bilirkişi raporlarıyla denetlenmeli 3402 sayılı Kanun'un 14. maddesi uyarınca, adına tescil kararı verilecek kişi ya da kişiler ile diğer mirasçılar ve onların miras bırakanları adına aynı çalışma alanı içerisinde kayıtsız ve belgesizden başkaca taşınmaz mal tesbit ya da tescil edilip edilmediği tapu müdürlüğü ve ilgili kadastro müdürlüğü ile hukuk mahkemeleri yazı işleri müdürlüğünden sorulup, aynı Kanun'un 03.07.2005 tarihli ve 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu ile değiştirilen 14/2. maddesi hükmü gözetilerek sulu ve susuz olarak kazanılmış toprak miktarı belirlenip, Kanunun getirdiği sınırlamanın aşılıp aşılmadığı saptanarak, toplanacak tüm kanıtlar birlikte değerlendirilip, ulaşılacak sonuca göre bir hüküm kurulmalıdır. Hüküm kurulurken, davacının taşınmazın bir kısmında zilyetlikle kazanım şartlarını sağladığı anlaşıldığı takdirde sadece bu kısmın davacı adına tescili gerektiği ayrıca talep halinde orman niteliğinde olmayan ve zilyetlikle kazanılamayan yerlerin tarla niteliği ile Hazine adına tescili gerektiği hususları gözönünde bulundurulmalıdır.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle, davalı Hazine vekilinin ve asli müdahil Orman İdaresi temsilcisinin temyiz itirazları yerinde görüldüğünden kabulü ile hükmün 6100 sayılı HMK' nin Geçici 3. maddesi yollaması ile 1086 sayılı HUMK'un 428. maddesi uyarınca BOZULMASINA, taraflarca HUMK'un 440/I maddesi gereğince ... ilamının tebliğinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme isteğinde bulunulabileceğine 30.03.2022 tarihinde oy birliği ile karar verildi.