MAHKEMESİ: Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi
TÜRK MİLLETİ ADINA

K A R A R
A) Davacının İstemi :
Davacı vekili, kurum sigortalısı olan dahili davalı ..."ın, inşaat iş yerinde çalıştığı sırada 12/07/2009 tarihinde kendi eyleminden kaynaklanan yaralanması ile neticelenen olayın iş kazası sayılmaması gerektiğini, kurum tarafından iş kazası kabul kararının hatalı olduğunu beyan ederek, söz konusu olayın iş kazası olmadığının tespitini talep ve dava etmiştir.
B) Davalı ve Dahili Davalının Cevapları :
Davalı SGK vekili, davanın haksız ve yersiz olduğunu, kazalı ..."ın davacı ..."nin inşaatında çalışırken geçirdiği kazanın iş kazası olduğunu, işçi ..."ın iş veren ... hakkında ... 2.Asliye Hukuk Mahkemesi"nin 2010/229 esas sayılı dosyası ile maddi manevi tazminat davası açtığını, davanın devam ettiğini, ..."nin iş kazasının meydana gelmesinde kusurlu olduğunu ve alacaklardan sorumlu olduğunu savunarak davanın reddini talep etmiştir. Dahili davalı vekili, davanın haksız olduğunu, hizmet akdiyle çalışırken kazanın meydana geldiğini, istisna akdinin söz konusu olmadığını, davacı işverenin talimatları doğrultusunda iş yapıldığını beyan ederek, davanın reddedini savunmuştur.
C) İlk Derece Mahkemesi Gerekçesi ve Kararı :
Mahkemenin 16/04/2019 tarihli kararında, hizmet sözleşmesinin unsurları, tanık beyanları, bilirkişi raporu, kurum kayıtları ve tüm dosya kapsamına göre, dahili davalı ..."ın davacı ..."ye ait inşaatın kalebodur işlerinin yapımını aralarında herhangi bir sözleşme olmaksızın götürü bedel üzerinden üstlendiği, davacı tarafından kendisine günlük ödeme yapılmadığı, işin bitiminde götürü bedelin kendisinin ödenmesinin kararlaştırıldığı, bu şifahi anlaşma çerçevesinde ..."ın kendisinin yanında çalışan işçilerden oluşan bir ekiple birlikte çalışmaya başladığı, işçilerin ..."tan emir ve talimat aldıkları, ücretlerinin ... tarafından ödendiği, dolayısıyla ..."ın işverenin emir ve buyruğu altında olmaksızın belirli olmayan zaman aralıkları içerisinde yüklenilen işi ifa ettiği, bu kapsamda Borçlar Kanunu’nun 355. maddesinde tanımlandığı şekilde istisna akdinin söz konusu olduğu değerlendirmesi ile 12/07/2009 tarihinde gerçekleşen olayın iş kazası olmadığının tespitine karar verilmiştir.
D) Bölge Adliye Mahkemesinin Kararı :
Bölge Adliye Mahkemesi tarafından, delillerin takdirinde isabetsizlik görülmemesi nedeniyle davalı Kuruma ait istinaf itirazlarının 6100 sayılı HMK"nın 353/1-b-1. maddesi gereğince esastan reddine karar verilmiştir.
E) Temyiz Talepleri :
Davalı ... vekili, kararın hatalı, kurum işleminin ise doğru olduğunu, olayın iş kazası sayılması gerektiğini beyan ederek bozmaya karar verilmesini talep etmiştir.
F) Delillerin Değerlendirilmesi ve Gerekçe :
Dava, iş kazası olmadığının tespiti talebine ilişkindir.
5510 sayılı Yasanın 4/1-(a) bendi kapsamında sigortalılığın oluşması yönünden ilk koşul hizmet akdinin unsurlarının bulunmasıdır.Hizmet akdi, Borçlar Kanunu"nun 313. maddesinde belirlendiği üzere; iş sahibi ile işçi arasında yapılan belli veya belli olmayan bir süre için görülen iş karşılığı ücret ödenmesini gerektiren bir sözleşmedir. Borçlar Kanunu"nun 353. maddesinde düzenlenen istisna akti ise; “İstisna, bir akittir ki onunla bir taraf (müteahhit), diğer tarafın (iş sahibi) vermeği taahhüt eylediği semen mukabilinde bir şey imalini iltizameder.” şeklinde tanımlanmaktadır.
İstisna akdinde müteahhit, eser meydana getirmekten ibaret bir iş görme edimini borçlanmaktadır. Bir iş görme borcu doğuran sözleşme olmakla beraber, burada önemli olan çalışmanın kendisinden ziyade bu çalışma neticesi ortaya çıkan ve objektif olarak gözlenmesi kabil sonuçtur . Müteahhit, iş sahibi ile akdi ilişkiye girerken bir sonuç (eser) meydana getirmeyi taahhüt etmektedir. Bu anlamda eser; bir iş görme faaliyetinin maddi veya maddi olmayan sonucudur. Kuşkusuz bağımsız bir varlığı değiştirmeye, işlemeye veya biçimlendirmeye yönelik edimler de eser kavramına dahil sayılır ve istisna sözleşmesinin konusunu oluştururlar. Ücret belli bir süre çalışıldığı için değil, netice için ödenmektedir. Müteahhidin, kararlaştırılan zamandan önce taahhüdünü yerine getirmesi, ücret üzerinde herhangi bir etki meydana getirmeyecektir. İstisna akdinde ekonomik risk müteahhit tarafından yüklenirken, hizmet akdinde işveren tarafından karşılanacaktır.Hizmet akdini karakterize eden unsurlar; “ücret”, “bağımlılık” ve “zaman” olarak sıralanabilir. Hizmet akdinde belirli bir süre çalışmak ön planda iken, istisna akdinde zaman belirleyici olmayıp sonuç ön planda tutulmaktadır. Hizmet akdinde işçinin işi ifa, özen gösterme, sadakat borcuna karşılık, işverenin ücret ödeme, ihtimam ve yardım gibi borçları bulunmaktadır.
Zaman ve bağımlılık unsurları hizmet akdinin ayırıcı ve belirleyici özellikleridir. Çalışan, Borçlar Kanunu"nun 313. maddesinin öngördüğü çerçeve içinde, zaman ve bağımlılık unsurlarını gerçekleştirecek biçimde çalışmaktaysa, aradaki çalışma ilişkisi hizmet akdine dayanıyor demektir. Bilindiği üzere zaman unsuru çalışmanın, işgücünün belirli ya da belirli olmayan bir süre içinde, işveren veya vekilinin buyruğunda bulundurmayı kapsamaktadır.Hiç kuşkusuz çalışan, bu süre içinde, işveren veya vekilinin buyruğu ve denetimi altında (bağımlı olarak) edimini yerine getirecektir. Burada söz konusu olan bağımlılık ise her an ve durumda çalışanı denetleme veya buyruğuna göre edimini yaptırma olanağını işverene tanıyan, çalışanın edimi ile ilgili buyruklar dışında, çalışma olanağı bulamayacağı nitelikte bir çalışmadır. Eğer ki çalışan, işgücünü belirli ya da belirli olmayan bir zaman için çalıştıranın buyruğunda bulundurmakla yükümlü olmayarak, işveren buyruğuna bağlı olmadan sözleşmedeki amaçları gerçekleştirecek biçimde edimini görüyorsa, sözleşmenin amacı bir eser meydana getirmekse çalışma ilişkisi istisna akdine dayanıyor demektir.Somut olayda, davacı tarafından yaptırılan inşaat işinde malzeme teminin ve işçilik ücretlerinin davacı işveren tarafından karşılandığı, istina akdini ispatına yönelik sözleşme, fatura ve sair delil bulunmadığı, ... müfettişi tarafından yapılan incelemede olayın iş kazası olarak kabul edildiği ve yine Kurum tarafından %45,2 sürekli iş göremezlik tespitinin yapıldığı, kazalı şahsa ait hizmet cetveline göre 1984 – 2010 yılları arasında farklı işyerlerinde 4/a sigorta prim ödemelerinin bulunduğu ve bu kapsamda kazalının işçi sıfatıyla çalışmalarının bulunduğu anlaşılmakla, dosya kapsamı evraka ve tanık ifadelerine göre istisna akdini gösteren delil bulunmadığından davanın reddine karar verilmesi gerekirken, kabulü hatalı olmuştur.
Mahkemece bu maddi ve hukuki olgular nazara alınmaksızın yazılı şekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.O halde davalı Kurumun bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilerek temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının, yukarıda yazılı sebepten dolayı kaldırılmasına, ilk derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar vermek gerekmiştir.
G) SONUÇ: Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının yukarıda yazılı sebeplerden dolayı 6100 sayılı HMK’nın 373/1. maddesi uyarınca KALDIRILMASINA, İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesi"ne, karardan bir örneğin de Bölge Adliye Mahkemesi"ne gönderilmesine, 24/12/2019 tarihinde oy birliği ile karar verildi.