Danıştay İdare Dava Daireleri Kurulu 2019/1828 Esas 2021/489 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Esas No : 2019/1828
Karar No : 2021/489

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Genel Müdürlüğü
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : … Mermer Ticaret ve Sanayi AŞ.
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : Danıştay Sekizinci Dairesinin 26/12/2018 tarih ve E:2013/9839, K:2018/9051 sayılı kararının iptale ilişkin kısmının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Ormanlık alanda madencilik faaliyeti yürüten davacıdan, altyapı tesisleri için 2005-2009 yılları arasına ilişkin alınan arazi tahsis bedelinin eksik alındığından bahisle yeniden hesaplanması sonucu metrakare üzerinden belirlenen arazi tahsis bedeli farkının ödenmesinin istenilmesine ilişkin Antalya Orman Bölge Müdürlüğünün … tarih ve … sayılı işlemi ve bu işlemin dayanağı olan Orman Genel Müdürlüğü İzin ve İrtifak Dairesi Başkanlığının, "21/06/2005 tarihli Madencilik Faaliyetleri Yönetmeliği ile 22/03/2007 tarihli Orman Sayılan Alanlarda Verilecek İzinler Hakkında Yönetmeliğin yürürlük tarihleri arasındaki 2005, 2006, 2007 yıllarında, proje keşif bedeli üzerinden alınan arazi tahsis bedellerinin m² ye göre yeniden hesaplanması ve eksik bedellerin tahsili gerektiğine" ilişkin … tarih ve … sayılı işleminin iptali istenilmiştir.
Daire kararının özeti: Danıştay Sekizinci Dairesinin 26/12/2018 tarih ve E:2013/9839, K:2018/9051 sayılı kararıyla;
Dava konusu bireysel işleme dayanak teşkil eden … tarih ve … sayılı Orman Genel Müdürlüğü işlemi yönünden;
Davalı idarenin iç denetim elemanları tarafından hazırlanan iç denetçi raporu uyarınca, orman alanlarında bulunan maden sahalarındaki alt yapı tesislerinden alınan arazi tahsis bedelinin, Madencilik Faaliyetleri İzin Yönetmeliği'nin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren izin verilen arazinin m²'sinin belirlenmiş olan birim fiyat ile çarpımı sonucu hesaplanan bedel olması gerekirken, hatalı olarak proje keşif bedelinin % 0,5 üzerinden hesaplanarak eksik tahsil edildiğinin tespit edildiği, bunun üzerine Madencilik Faaliyetleri İzin Yönetmeliği'nin yürürlüğe girdiği 21/06/2005 tarihi ile Orman Sayılan Alanlarda Verilecek İzinler Hakkında Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği 22/03/2007 tarihi arasında, maden ruhsat sahası içinde kaç adet alt yapı tesis izni verildiğinin ve bunlardan hangilerinde arazi tahsis bedelinin proje keşif bedelinin % 0,5 üzerinden hesaplandığının tespitinin yapılması; 2005, 2006 ve 2007 yıllarında proje keşif bedeli üzerinden alınan arazi tahsis bedelinin ilk yıl ait olduğu yılın belirlenmiş olan birim fiyatları ile çarpılması sonucu yeniden hesaplanması, yıllara göre artış oranları hesaplanarak 2013 yılına güncellenmesi ve güncellenen bedel üzerinden ek taahhüt senedi alınması; 2005, 2006 ve 2007 yıllarında tahsil edilen bedel ile tahsil edilmesi gereken bedel arasındaki farkların gecikme zamlarıyla birlikte tahsilinin sağlanması hususununda alınan … tarih ve … sayılı Genel Müdürlük Oluru üzerine, Orman Genel Müdürlüğü İzin ve İrtifak Dairesi Başkanlığı tarafından belirtilen hususlarla ilgili işlem yapılmak üzere Orman Bölge Müdürlüklerine dava konusu … tarih ve … sayılı yazının gönderildiği,
Davalı idare tarafından, anılan dönemlerde alt yapı tesislerinden alınması gereken arazi tahsis bedelinin, Madencilik Faaliyetleri İzin Yönetmeliği uyarınca m² üzerinden hesaplanması gerektiği gerekçesiyle dava konusu işlemin tesis edildiği anlaşılmakta ise de; Madencilik Faaliyetleri İzin Yönetmeliği'nin arazi tahsis bedeline ilişkin maddelerinin Dairelerinin 11/11/2009 tarih ve E:2005/4198, K:2009/6647 sayılı kararıyla iptal edilmesi üzerine dayanağının kalmadığı;
Bu durumda, Madencilik Faaliyetleri İzin Yönetmeliği'nin yürürlük tarihi olan 21/06/2005 tarihinden, Orman Sayılan Alanlarda Verilecek İzinler Hakkında Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği 22/03/2007 tarihine kadar olan dönemde maden ruhsat sahası içindeki orman alanında bulunan alt yapı tesislerinden alınacak arazi tahsis bedelinin m² üzerinden hesaplanarak, ilgili dönemlerde proje keşif bedeli üzerinden hesaplanan bedelle arasındaki farkın gecikme zammı ile tahsil edilmesi yönünde tesis edilen işlemde hukuka uyarlık görülmediği;
Dava konusu bireysel işlemin; 2005 ve 2006 yılları için arazi tahsis bedelinin m² üzerinden yeniden hesaplanması sonucu bulunan aradaki farkın gecikme zammı ile birlikte istenmesine ilişkin kısmı yönünden;
İşlemde bahsi geçen 2005 ve 2006 yıllarında, 05/04/1995 tarihli Orman Arazilerinin Tahsisi Hakkında Yönetmeliğin yürürlükte olduğu;
İptal davalarında, idari işlemler hakkında hukuka uygunluk denetimi yapıldığı; yetki ve şekil unsurları yönünden hukuka uygun olduğu anlaşılan bir işlemin, idarece gösterilen sebeple sınırlı olarak yargısal denetiminin yapılamayacağı; işlemin, mevcut yasal düzenlemeler bütünlüğü içinde hukuka uygun bir sebebin bulunup bulunmadığının, İdare Hukukunun en belirgin ilkesi olan resen araştırma ilkesi çerçevesinde incelenmesi gerektiği;
Görülmekte olan bir davada idarece dava konusu işlemin tesisinde esas alınmamış, ancak yargı yerince dosyanın incelenmesi sonucu başka bir neden saptanmış ve idarece ileri sürülen nedenin hukuken geçerli olmadığı belirlenmiş ise, idarenin ileri sürdüğü sebep dışında dosyada saptanan nedene göre uyuşmazlığın çözümlenmesinin İdare Hukukunda "sebep ikamesi" ilkesi olarak nitelendirildiği ve resen araştırma ilkesinin bu duruma cevaz verdiği;
İdarece, söz konusu bireysel işlemin tesis sebebi olarak, yukarıda belirtilen ve dayanaksız kalması sebebiyle iptaline karar verilen Orman Genel Müdürlüğünün düzenleyici işlemi gösterilmiş ise de; uyuşmazlıkta uygulanması gereken ve bahsi geçen dönemlerde (2005-2006) yürürlükte olan Yönetmeliğin ilgili hükmünde; tesisler için, arazi tahsis bedelinin proje maliyet bedelinin %0,5'i olarak açıkça belirlenmesi nedeniyle, bahsi geçen dönemler için ancak bu esasa göre bedelin belirlenmesi gerekmekte olup; m² üzerinden tahsis bedelin yeniden hesaplanması sonucu aradaki farkın istenmesine ilişkin işlemde bu yönüyle hukuka uyarlık görülmediği;
Dava konusu işlemin 2007, 2008, 2009 yılları için, arazi tahsis bedelinin m² üzerinden yeniden hesaplanması sonucu bulunan aradaki farkın gecikme zammı ile birlikte istenmesine ilişkin kısmı yönünden;
Davalı idare tarafından, uyuşmazlıkta uygulanması gereken 22/03/2007 tarihli Orman Sayılan Alanlarda Verilecek İzinler Hakkında Yönetmelik hükümlerine uygun olarak; söz konusu yıllara ilişkin arazi tahsis bedelinin m² üzerinden yeniden hesaplanarak, daha önce eksik alınan miktarın istenmesine ilişkin olarak tesis edilen işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle,
20/05/2013 tarih ve 831 sayılı Orman Genel Müdürlüğü işlemi ile 07/08/2013 tarihli bireysel işlemin 2005 ve 2006 yıllarına ilişkin davacı şirketten arazi tahsis bedeli farkı talep edilmesine ilişkin kısmının iptaline, 07/08/2013 tarihli bireysel işlemin, 2007, 2008, 2009 yıllarına ilişkin olarak davacı şirketten arazi tahsis bedeli farkı talep edilmesine ilişkin kısmına yönelik ise davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, 21/06/2005 tarihli Madencilik Faaliyetleri İzin Yönetmeliği'nde de 22/03/2007 tarihli Orman sayılan Alanlarda Verilecek İzinler Hakkında Yönetmelik'te de arazi tahsis bedellerinin m² üzerinden hesaplandığı, dava konusu işlem ile izin bedellerinin tahsil işlemlerinin mevzuata uygun olarak yapılmasının amaçlandığı belirtilerek, Daire kararının iptale ilişkin kısmının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından, savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'UN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile Daire kararının iptale ilişkin kısmının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Danıştay dava dairelerinin nihai kararlarının temyizen incelenerek bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan;
"a) Görev ve yetki dışında bir işe bakılmış olması,
b) Hukuka aykırı karar verilmesi,
c)Usul hükümlerinin uygulanmasında kararı etkileyebilecek nitelikte hata veya eksikliklerin bulunması" sebeplerinden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen kararın iptale ilişkin kısmı usul ve hukuka uygun olup, temyiz dilekçesinde ileri sürülen iddialar kararın bu kısmının bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1.Davalı idarenin temyiz isteminin reddine,
2.Davanın kısmen reddi, kısmen dava konusu işlemlerin iptaline ilişkin Danıştay Sekizinci Dairesinin 26/12/2018 tarih ve E:2013/9839, K:2018/9051 sayılı kararının temyize konu iptale ilişkin kısmının ONANMASINA,
3.Kesin olarak, 15/03/2021 tarihinde oybirliği ile karar verildi.