Danıştay 13. Daire 2017/2859 Esas 2021/910 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2017/2859
Karar No:2021/910

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Kurulu
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : … Bakanlığı
(Hazineye Devri Yapılan: … Yayıncınlık Hizmetleri A.Ş.)
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: "... TV" logusuyla yayın yapan televizyon kanalında 17/11/2012 tarihinde saat 19.50'de yayınlanan "..." adlı dizide; 6112 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun'un "Yayın Hizmeti İlkeleri" başlıklı 8. maddesinin birinci fıkrasının (ş) bendi hükmünün ihlâl edildiğinden bahisle aynı Kanun'un 32. maddesinin birinci fıkrası uyarınca 91.519,00-TL idari para cezası verilmesine ilişkin ... tarih ve … sayılı toplantıda alınan … no.lu Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (Üst Kurul) kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesi'nce verilen kararda; ... isimli dizide ... isimli özel harekât timinin terörle mücadelesinin konu alındığı, terörle mücadele sırasında şiddet unsurunun önemli bir anlatım unsuru olarak kullanılmasının kaçınılmaz olduğu, Güneydoğu Anadolu bölgemizde mevcut bulunan gerçeklik dikkate alındığında ve dizideki olaylar birlikte değerlendirildiğinde; dizideki şiddet sahnelerine gerekli ve yeterli oranda yer verildiği, bu haliyle dizinin şiddeti özendirici veya kanıksatıcı olmadığı sonucuna ulaşıldığından, dava konusu Kurul kararında hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI: Davalı idare tarafından, programda yer alan görüntülerin yayın ilkesinin ihlali niteliğinde olduğu, ihlale konu yayında şiddet içeriğinin abartılı ve yoğun olarak sunulduğu, şiddetin bu ölçüde yoğun olarak kullanılmasının izleyicilerin şiddete karşı duyarsızlaştırılmasına ve buna bağlı olarak şiddetin kanıksanmasına yol açtığı ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından, dava konusu işlemin hukuka aykırı olduğu, uyuşmazlık konusu programda yayın ihlali bulunmadığı belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'İN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

ESAS YÖNÜNDEN:
MADDİ OLAY :
Dava konusu Kurul kararıyla, "... TV" logosuyla yayın yapan televizyon kanalında 17/11/2012 tarihinde saat 19.50'de yayınlanan "..." adlı yerli dizide; şiddet içeriğinin konunun gerektirdiğinin ötesinde abartılı ve yoğun bir biçimde sunulduğu, şiddetin bu ölçüde yoğun olarak kullanılmasının izleyicilerin şiddete karşı duyarsızlaşmasına, şiddetin daha kabul edilebilir bir davranış olarak algılanmasına ve buna bağlı olarak şiddetin kanıksanmasına yol açtığı, bu nedenle söz konusu yayın ile 6112 sayılı Kanun’un 8 inci maddesinin birinci fıkrasının (ş) bendinin ihlâl edildiğinden bahisle aynı Kanun'un 32. maddesinin birinci fıkrası uyarınca 91.519,00-TL idarî para cezası verilmesine karar verilmiştir.
Bunun üzerine, anılan Kurul kararının iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
6112 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun'un "Yayın hizmeti ilkeleri" başlıklı 8. maddesinin 1. fıkrasında, "Medya hizmet sağlayıcılar, yayın hizmetlerini kamusal sorumluluk anlayışıyla bu fıkrada yer alan ilkelere uygun olarak sunarlar. Yayın hizmetleri;
...
ş) Şiddeti özendirici veya kanıksatıcı olamaz...." hükmüne, 32. maddesinin 1. fıkrasının dava konusu Kurul kararının tesis edildiği tarih itibarıyla yürürlükte bulunan halinde ise, "(1) Bu Kanunun 8 inci maddesinin birinci fıkrasının (a), (b), (d), (g), (n), (s) ve (ş) bentlerindeki yayın hizmeti ilkelerine aykırı yayın yapan medya hizmet sağlayıcı kuruluşlara, ihlalin ağırlığı ve yayının ortamı ve alanı göz önünde bulundurularak, ihlalin tespit edildiği aydan bir önceki aydaki brüt ticari iletişim gelirinin yüzde ikisinden beşine kadar idarî para cezası verilir. İdarî para cezası miktarı, radyo kuruluşları için bin Türk Lirasından, televizyon kuruluşları ve isteğe bağlı medya hizmet sağlayıcıları için onbin Türk Lirasından az olamaz..." hükmüne yer verilmiştir.
02/11/2011 tarih ve 28103 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Yayın Hizmeti Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğin 8. maddesinin birinci fıkrasınında ise, "Yayın hizmetleri; ... ş) Şiddeti özendirici veya kanıksatıcı olamaz. Saldırgan davranış ve tutumların öğrenilmesine, şiddete karşı duyarsızlaşmaya ve şiddeti normalleştirmeye neden olamaz. Haber bültenlerinde veya haber programlarında şiddet unsuru taşıyan ses ve görüntüler süresi gereğinden uzun tutularak, tekrara başvurularak ya da gerçekliğiyle oynanarak haber niteliği dışında yayınlanamaz. Şiddeti olumlayan yorum ve ifadelere yer verilemez...." düzenlemesi yer almıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
6112 sayılı Kanun ile medya hizmet sağlayıcıları, yayın hizmetlerini kamusal sorumluluk anlayışıyla yayın ilkelerine uygun olarak sunmakla yükümlü kılınmıştır. Bu ilkelerden biri de yayın hizmetlerinin şiddeti özendirici veya kanıksatıcı nitelikte olamayacağına ilişkindir.
Şiddet içeren yayınların izleyici üzerindeki olumsuz etkilerinden başlıcaları; şiddet içeren saldırgan davranış veya tutumların taklit ve gözlem yoluyla öğrenilmesi, bireylerin şiddete karşı duyarsız hale gelmesi, şiddetin normal bir davranış şekli olarak algılanması ve şiddetin problem çözme yöntemi olarak örnek alınması ve benimsenmesidir. Yayın içeriğinde yer alan şiddet unsurunun sunuluş biçimi, yoğunluğu ve süresi gibi unsurlar da şiddetin kanıksanmasına etki edebilmekte, buna bağlı olarak şiddet içeren tutum ve davranışların toplum tarafından daha fazla benimsenmesine yol açılabilmektedir.
CD içeriği görüntülerin ve deşifre metinlerin incelenmesinden; terör olaylarının konu alındığı dizi filmin ihlale konu bölümünde, PKK terör örgütüyle mücadelede görev alan ... Timi askerlerinin ve izne gitmekte olan sivil askerlerin PKK terör örgütü üyelerince esir alındığı, esir alınan askerlerin örgüt üyelerinin bulunduğu bir binaya getirildiği ve elleri bağlı durumda olan askerlere terör örgütü üyelerince fiziksel şiddet uygulandığı ve uygulanan fiziki şiddetin ekrana getirildiği, aynı sahnenin devamında bir askerin elleri bağlı iken terör örgütü üyelerince tabanca ile dizinden vurulduğu, bir başka sahnede terör örgütü üyelerinin ... Timi ile girdikleri çatışmada daha önce esir aldıkları askerleri kendilerini koruma amacıyla çatışmada kullandığı, çatışmanın ortasına yollanan ve iki ateş arasında kalan askerlerin üzerine terör örgütü üyelerince üst üste el bombalarının atıldığı, bu el bombaları nedeniyle askerlerin birinin bacağının koptuğu, kopan kısmın hafif şekilde flulaştırılarak ekrana getirildiği, diğer askerlerin ise çeşitli yerlerinden yaralandığı, bacağı kopan ve yaralanan askerlerin kanlar içerisinde kaldığı, bir başka sahnede ise esir durumdaki ... Timi askerlerinden birinin teröristlerce sırt üstü yatırıldığı ve ateş ile eritilen naylon poşetin gözüne damlatılması suretiyle kör edildiği, bu sahnenin devamında teröristlerin ... Timi ile girmiş oldukları çatışmada kör edilen askeri çatışmanın ortasında kalan mayınlı araziye gönderdiği, gözleri görmeyen askerin alandaki mayınlardan birine basması üzerine kolunun koptuğu ve kanlar içerisinde kaldığı, bu sahnede de kopan kısmın hafif şekilde flulaştırılarak ekrana getirildiği, bir başka sahnede ise esir askerlerden birinin nişanlısına teröristlerce tecavüz edildiği ve sonrasında tecavüze uğrayan kadının intihar ettiği, devamında yaşanan arbedede teröristlerden birinin iki askeri silahla vurduğu sahnelere yer verildiği görülmektedir.
Dava konusu dizi filmde yer alan ve yukarıda özetine yer verilen yayında askeri personele çeşitli yöntemlerle ve kimi zamanda işkence amacıyla yoğun bir biçimde şiddet uygulandığı, izleyicilerin yoğun şiddet sahnelerine maruz kaldığı, şiddetin çözüm yöntemi, işkence ve cezalandırma unsuru olarak gösterildiği, diğer yandan konu itibariyle kurgusal bir yapım olmakla birlikte hikâyenin gerçek olaylardan esinlendiği ve yayında sunulan şiddet görüntülerinin günlük hayatın bir parçası olarak sunulması nedeniyle toplumda gerçeklik noktasında bir karşılık bulabileceği, bu durumun şiddetin sıradanlaştırılmasına ve izleyen kişilerin bu gibi olgulara karşı duyarsızlaşmasına neden olabilme niteliğine de sahip olduğu, şiddet görüntülerinin izleyiciler tarafından öğrenilerek başkalarına uygulamaya yönelik özendirme ve bilgi sağlama potansiyeli de taşıdığı, bu kapsamda izleyicilerin dizide yer alan ve yukarıda tanımlanan sahnelerde görüldüğü gibi yoğun şiddet içeren bir yayına maruz kalmalarının şiddetin normal olarak karşılanması ve özendirilmesi yönünde etkilere yol açabileceği göz önüne alındığında, söz konusu yanının şiddeti özendirici ve kanıksatıcı nitelikte olduğu sonucuna ulaşıldığından dava konusu işlemde hukuka aykırılık görülmemiştir.
Bu itibarla, uyuşmazlık konusu yayın 6112 sayılı Kanun'un 8. maddesinin 1. fıkrasının (ş) bendindeki yayın ilkesine aykırılık teşkil ettiğinden, dava konusu işlemde hukuka aykırılık, dava konusu işlemin iptali yönündeki İdare Mahkemesi kararında ise hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalının temyiz isteminin kabulüne;
2. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesi uyarınca ... İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkeme'ye gönderilmesine,
4. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 (on beş) gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere, 11/03/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.