Yargıtay 8. Hukuk Dairesi 2021/17816 Esas 2022/986 Karar Sayılı İlamı

MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
DAVA TÜRÜ : Vakıf Senedindeki Değişikliğin Tescili

Hasımsız görülen ve yukarıda açıklanan davada yapılan yargılama sonunda Mahkemece, davanın kabulüne karar verilmiş olup hükmün davalı ... vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, dosya incelendi, gereği düşünüldü.
K A R A R
Dava dilekçesinde, vakıf senedinde yapılan değişikliğin tescili istenmiş; Mahkemece davanın kabulüne karar verilmiştir.
Dava, vakıf senedinde yapılan değişikliğin tescili istemine ilişkindir.
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 115. maddesinde, mahkemenin dava şartlarının mevcut olup olmadığını, davanın her aşamasında kendiliğinden araştıracağı, dava şartı eksikliğini tespit ederse davanın usulden reddine karar vereceği, ancak, dava şartı eksikliğinin giderilmesi mümkün ise bunun tamamlanması için kesin süre verileceği, bu süre içinde belirtilen eksiklik giderilmemişse davayı dava şartı yokluğu sebebiyle usulden reddedeceği; 119. maddesinde ise, tahdidi olarak dava dilekçesinde bulunması gereken hususlar sayılarak ikinci fıkrasında da dava dilekçesinde bulunması gereken bu unsurlardan mahkemenin adı, dava konusu ve değeri, vakıalar, deliller ve hukuki sebepler dışında kalanlardan herhangi birinin eksik bırakılmış, yazılmamış olması durumunda hakimin davacıya eksikliğin tamamlanması için kesin süre vermesi gerektiği hükme bağlanmıştır. Gerek 115 ve gerekse 119. maddelerde verilen kesin sürenin bir haftalık süre olacağı da belirtilmiştir. Bu süre içinde eksikliğin tamamlanmaması halinde dava açılmamış sayılır. HMK'nin "Hâkimin Davayı Aydınlatma Ödevi" başlığını taşıyan 31. maddesinde; "Hâkim, uyuşmazlığın aydınlatılmasının zorunlu kıldığı durumlarda, maddi veya hukuki açıdan belirsiz yahut çelişkili gördüğü hususlar hakkında, taraflara açıklama yaptırabilir; soru sorabilir; delil gösterilmesini isteyebilir." hükmü yer almaktadır.
Somut olayda; ... Kaymakamlığı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı Başkanlığının Mahkemeye sunduğu 28.11.2014 tarihli yazının usulüne uygun dava dilekçesi niteliğinde olmadığı, kanunda belirtilen hususları içermediği gibi hakim tarafından davacıya eksikliklerin tamamlanması için kesin süre de verilmediği anlaşılmaktadır. Gerçekleşen bu durum karşısında Mahkemece yukarıda açıklanan hususlar dikkate alınmadan ve davacıya eksikliklerin tamamlanması için kesin süre verilmeden davanın kabulüne karar verilmiş olması,
Kabule göre de;
2. Vakıf Senedi değişikliği, vakfın yetkili organın usulüne uygun aldığı karar ve noterde re’sen düzenleme şeklinde değişlik senedi ile mahkemeden tescilinin istenebileceği, Mahkemece, değişiklik hakkında Türk Medeni Kanunu’nun 112-113 ve ... Yönetmeliği’nin 14. maddeleri gereğince ... Genel Müdürlüğü’nün de görüşü alındıktan sonra oluşacak sonuca göre bir karar verilecektir.
Duruşma yapmadan karar verilebilmesi için, hukuken bunun mümkün olması gerekir. Başka bir anlatımla, ancak hukukun cevaz verdiği hallerde duruşma açmadan dosya üzerinden karar verilebilir (Örneğin ihtiyati tedbir ve ihtiyati haciz kararları gibi) veya kanunun duruşma açılmadan dosya üzerinden karar verilmesinde hakime takdir hakkı tanındığı hallerde dosya üzerinden karar verilebilir (Örneğin İİK.nun 17-18. maddelerinde öngörülen şikayet başvurusu gibi). Kanunu'nun açıkça duruşma açılarak yargılama yapılmasını emrettiği hallerde dosya üzerinden karar verilemez.
Bilindiği üzere HMK'nin hukuki dinlenme hakkı başlıklı 27. maddesi uyarınca davanın tarafları, kendi hakları ile bağlantılı olarak hukuki dinlenilme hakkına sahip olup, bu hak yargılama ile ilgili bilgi sahibi olunmasını da içerir.
Hukuki dinlenme hakkının gereği olarak, taraflar duruşmaya çağrılmadan hüküm verilememesi, Anayasa'nın 36. maddesi ile düzenlenen iddia ve savunma hakkının kullanılmasına olanak tanınması ilkesinin doğal bir sonucudur. Aynı zamanda Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 6. maddesinde düzenlenen adil yargılama hakkının da en önemli unsurudur.
Gerçekten savunma hakkını güvence altına alan T.C. Anayasası’nın 36. maddesi ile 6100 sayılı HMK'nin 27. maddesinde açıkça belirtildiği üzere, mahkemece, davalı taraf dinlenmek ve savunması alınmak üzere kanuni şekillere uygun olarak davet edilmedikçe hüküm verilmesi mümkün bulunmamaktadır.
Bu nedenlerle, değişiklik hakkında ... Genel Müdürlüğünün de görüşü alınarak duruşma açılmak suretiyle inceleme yapılması gerekirken, dosya üzerinden inceleme yapılarak yazılı şekilde karar verilmesi,
3. Vakıf senedinin vakfın amacını açıklayan 3. maddesinin, 3294 sayılı Kanun'a uygun olarak "Bu vakfın amacı, 3294 sayılı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Kanunu'nun amaç ve kapsamına giren faaliyet ve çalışmalar yapmak, diğer kanun ve bu doğrultuda düzenlenmiş mevzuatla vakıflara açıkça tevdi edilmiş görevleri ifa etmektir" şeklinde düzenlenmesi gerekirken bu hususlara dikkat edilmeden hazırlanan değişikliğin tesciline karar verilmesi,
4. Vakfın kuruluşundan dava tarihine kadar bütün değişiklikleri de gösterecek şekilde, vakfa ait asıl ve değişiklik senetlerinin ... Genel Müdürlüğünden, ayrıca tesciline karar verilen ... Noterliği'nin 27.11.2014 tarihli 1494 yevmiye numaralı düzenleme şeklindeki vakıf senedi değişikliğine esas olan vakfın yetkili kurullarında alınmış karar ile bu kararın alındığı toplantılara dair toplantıya çağrı, hazırun cetveli ile toplantı tutanaklarının onaylı suretlerinin davacı vakıftan getirtilerek değişikliklerin yürürlükteki vakıf senedine uygunluğu denetlenmeden yazılı olduğu şekilde eksik inceleme sonucu davanın kabulüne karar verilmesi,
5. Anayasa Mahkemesinin 20.01.2016 tarihli ve 2013/7114 başvuru numaralı kararında da belirtildiği üzere, kararda temyiz süresinin hatalı gösterilerek hukuki belirsizliğe yol açılması, Anayasa'nın 36. maddesinde güvence altına alınan adil yargılanma hakkının ihlal edilmesi sonucunu doğurmaktadır. 6100 sayılı HMK’nin 297/1-ç ve Anayasanın 40. maddelerine göre de kararda kanun yolu, süresi, mercii ve şeklinin açıkça gösterilmesi gerekmektedir.
Türk Medeni Kanunu'na Göre Kurulan ... Hakkında Tüzüğün 5. maddesinde mahkemenin, tescile ve tescil isteminin reddine ilişkin olarak verdiği kararı, senetle birlikte ... Genel Müdürlüğüne re'sen tebliğ edeceği; Türk Medeni Kanunu'nun 103. maddesinde ise, mahkemenin verdiği karar tebliğ tarihinden başlayarak bir ay içinde başvuran veya ... Genel Müdürlüğü tarafından temyiz edilebileceği hükme bağlanmıştır.
Yukarıda açıklanan mevzuat hükümleri ve Anayasa Mahkemesi’nin kararı ışığında Mahkemenin kanun yolunu ve süresini taraflara doğru gösterme yükümlülüğü göz önüne alındığında temyiz süresinin kararın tebliğinden itibaren bir ay yerine onbeş gün olarak gösterilmesi doğru görülmemiştir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan esaslar gözönünde tutulmaksızın yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsiz, temyiz itirazları bu nedenlerle yerinde olduğundan kabulü ile hükmün 6100 sayılı HMK'nin Geçici 3. maddesi yollamasıyla 1086 sayılı HUMK'un 428. maddesi uyarınca BOZULMASINA, taraflarca HUMK'un 440/I maddesi gereğince ... Daire ilamının tebliğinden itibaren ilama karşı 15 gün içinde karar düzeltme isteğinde bulunulabileceğine, peşin alınan temyiz harcının istek halinde temyiz edene iadesine, 09.02.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.