Yargıtay 8. Hukuk Dairesi 2020/2538 Esas 2022/983 Karar Sayılı İlamı

MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesi
DAVA TÜRÜ : Tevliyete ... Vakıf Evladı Tespiti
MAHKEMESİ : ... Asliye Hukuk Mahkemesi

Taraflar arasında ... Bölge Adliye Mahkemesinde görülen dava sonucunda verilen hükme karşı davalı ... vekili tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine ... Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiş olup, bu kez davalı vekili ve mütevelli tarafından Bölge Adliye Mahkemesi kararı temyiz edilmiş olmakla; dosya incelendi, gereği düşünüldü:
K A R A R
Dava dilekçesinde, davacı ...'ın ...'te kurulu ... Veli evlâdından ... (... Camii ve ... Camii) Vakfı'nın tevliyetine ehil vakıf evladı olduğunun tespiti istenmiş; Mahkemece, davanın kabulüne karar verilmiştir.
Davanın kabulüne dair İlk Derece Mahkemesince verilen karar, davalı ... vekili tarafından istinaf edilmiş, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmesi üzerine davalı ... vekili ile İlk Derece Mahkemesi kararından sonra dava konusu vakfa atanan mütevelli tarafından istinaf isteminin esastan red kararı temyiz edilmiştir.
04.06.1958 tarihli ve 15/6 sayılı ... İçtihadı Birleştirme kararı gereğince, maddi olayları açıklamak taraflara ve ileri sürülen olayları hukuken nitelemek ve uygulanacak Kanun hükümlerini tesbit etmek ve uygulamak görevi hakime aittir. Nitekim 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 33. maddesinde hâkimin, Türk hukukunu resen uygulayacağı belirtilmiştir. Bu ilke gereği açılan davayı nitelemek ve açılmış bir dava hakkında doğru hukuk kurallarını bulup uygulamak hâkime düşen bir görevdir.
Dava, ... vakfa mütevelli atanma kararına esas teşkil etmesi yönü ile vakfın tevliyetine ehil vakıf evladı olduğunun tespiti istemine ilişkindir.
5737 sayılı Vakıflar Kanunu'nun 3. maddesinde, ... Vakıf Mülga 743 sayılı Türk Kanunu Medenisi'nin yürürlük tarihinden önce kurulan, yönetimi vakfedenlerin soyundan gelenlere şart edilen ve bu kişiler tarafından; mazbut vakıf ise bu Kanun uyarınca Genel Müdürlükçe yönetilecek ve temsil edilecek vakıflar ile Mülga 743 sayılı Türk Kanunu Medenisi'nin yürürlük tarihinden önce kurulan ve 2762 sayılı Vakıflar Kanunu gereğince Vakıflar Genel Müdürlüğünce yönetilen vakıflar olarak tanımlandıktan sonra, aynı Kanun'un 6. ve 7. maddelerinde ise mazbut vakıfların ... tarafından yönetilip temsil edileceği, Kanun'un (5737 sayılı Vakıflar Kanunu) yürürlüğe girmesinden önce mazbut vakıflar arasına alınan vakıflarla, bu Kanuna göre mazbut vakıflar arasına alınan vakıflara bir daha yönetici seçimi ve ataması yapılamayacağı hükme bağlanmıştır.
Tevliyete ehil vakıf evladı olduğunun tespitine karar verilebilmesi için öncelikle vakfeden ile soybağının ispatlanması sonra da vakfiyede öngörülen şartların gerçekleşmesi gerekir. Tevliyete ehil vakıf evladı olduğunun tespiti mahkemeye, 5737 sayılı Vakıflar Kanunu’nun 6. maddesi gereğince atama (tevcih) ise davalı idareye ait bir görevdir.
Vakfiyeler, vakıf davalarında birinci derecede delil olup (..., ...; ... Hukukunda ve Osmanlı Tatbikatında Vakıf Müessesesi, 1996, Sh. 428), kadimden beri uygulandığı bilinmedikçe vakıf davalarında yazılı delil olarak kullanılamazlar. (Mecelle md.1739) Vakfiyelerin uygulanma şartı, bunların ifade ettikleri maddelerin sabit ve meşhur olmasıdır.
Dava konusu vakfa ait vakfiye yerine kaim 27 ... 1341 H. tarihli ilamda, "...'in aslah ve erşed ve elyak bulunmasından tevliyetin kendisine teslimine"; 25 ... 1341 H tarihli ilam örneğinde ise, "mütevelliliğinin idaresi vakfiye şartları ve kadim teamüller gereği adı geçen vakıf kurucusunun evlatlarına ait olacağı, elde edilen gelirlerden söz konusu camilerin görevlilerine ödenekleri ödendikten ve tamiratları yapıldıktan sonra kalan vakıf fazlasının ise vakıf evlatları arasında batından batına dağıtılacağının anlaşılmış olmakla; davacı ...'in verasetine, vakıf evlatlarında en iyi huylu en akıllı ve en layık (aslah, erşed, aslah) olduğuna, açık bulunan mütevelliliğe hukuken (kıbel-i şerden) nasb ve tayinine (atanmasına)..." denilerek galle fazlasının batın şartı ile vakıf evlatlarına, vakfın tevliyetinin ise vakıf evladının, aslah (en iyi huylu), ekber (yaşça en büyük) ve erşedine (en olgun, en erginine) şart kılındığı, dosyada bulunan nüfus kayıtlarından davacıdan yaşça 19.06.1963 doğumlu davacıdan yaşça büyük Kadriye'nin (mevcut mütevelli), ... Sırrı çocukları 1970 doğumlu ... ile 1976 doğumlu Sabriye'nin sağ oldukları böylece vakfiye yerine kaim ilamlarda tevliyet için öngörülen ekber şartının gerçekleşmediği anlaşıldığından, tevliyete dair istemin bu sebeple reddine karar verilmesi gerekirken kabulüne karar verilmesi doğru görülmemiştir.
SONUÇ: Davalı ... vekili ile ... Vakıf mütevellisinin temyiz itirazlarının yukarıda açıklanan nedenlerle kabulü ile ... Bölge Adliye Mahkemesi (1.) Hukuk Dairesinin 02.03.2018 tarihli ve 2017/760 Esas, 2018/257 Karar sayılı istinaf isteminin esastan reddine dair kararının KALDIRILMASINA, İlk Derece Mahkemesi hükmünün 6100 sayılı HMK'nin 371. maddesi uyarınca BOZULMASINA, HMK'nin 373/1.maddesi gereği kararın bir örneğinin ... Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesine, dosyanın ise İlk Derece Mahkemesi ... Asliye Hukuk Mahkemesine gönderilmesine, istek halinde peşin harcın temyiz edenlere ayrı ayrı iadesine 09.02.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.