21. Hukuk Dairesi 2016/8604 E. , 2018/46 K.
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :İş Mahkemesi
Davacı, davalılardan işverene ait işyerinde geçen çalışmalarının tespitine karar verilmesini istemiştir.
Mahkeme ilamında belirtildiği şekilde, isteğin reddine karar vermiştir.
Hükmün davacı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan sonra düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okundu, işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar verildi.
K A R A R
Dava; davacının davalı işyerinde 28.07.2009 – 28.01.2012 tarihleri arasında geçen çalışmalarının tespiti istemine ilişkindir.
Mahkemece davanın reddine karar verilmiştir.
Dosyadaki kayıt ve belgelerden; A... Merkez İlçe Teşkilatı"nda sekreter olarak çalıştığını beyan eden davacı adına davalı işveren tarafından düzenlenen işe giriş bildirgesi ve davalı Kurum"a bildirilen çalışma bulunmadığı, davacının 09.06.2010 tarihinden itibaren ... üyesi olduğu, davalı tarafça; davacının hizmet aktine dayalı çalışmasının bulunmadığının ve teşkilatta geçirdiği zamanın tamamen gönüllülük esasına dayandığının iddia edildiği, davalı Kurum tarafından; merkez ilçe teşkilatının 08.03.2012 tarihinden itibaren 5510 sayılı Yasa kapsamına alındığı ve bu nedenle talep edilen döneme ilişkin bordro bulunmadığının bildirildiği, dosya kapsamında ... İl Başkanlığı"nın dönem bordrolarının mevcut olduğu ve bu bordrolardan kayıtlı çalışan olduğu anlaşılan ... tarafından; il başkanlığı ile merkez ilçe başkanlığı arasında 200 m mesafe bulunduğunun, merkez ilçeyi aradığında zaman zaman telefona davacının çıktığının, davacının arada sırada il başkanlığına da uğradığının, davacının zaman zaman mahalle kadın kolları temsilciliği de yaptığının, ancak hizmet akti ile çalışıp çalışmadığını bilmediğinin, davacının evrak getirip götürdüğünün, ancak sadece çalışanlar değil parti üyesi olan herhangi bir kişiden de evrak götürmesini isteyebildiklerinin beyan edildiği, il başkanlığında sekreter olarak çalıştığını beyan eden bordro tanığı ... tarafından; davacıyı tanımadığının beyan edildiği, yine il başkanlığında özel kalem sorumlusu olarak çalıştığını beyan eden ... tarafından; davacıyı bir kez merkez ilçe binasına gittiğinde gördüğünün, davacının ücretli mi yoksa gönüllü mü çalıştığını bilmediğinin, gönüllü çalışan çok fazla kişi olduğunun beyan edildiği, davacı tanıkları tarafından ise; eşinden boşanan ve iki çocuğu olan davacının paraya ihtiyacı olması nedeni ile davalı işyerinde çalıştığının, kendilerine aylık 300,00 TL ücret ile çalıştığını söylediğinin beyan edildiği, yine davacı tanığı olarak dinlenilen ... tarafından; 2011 yılı seçimlerinde bir milletvelilinin yanında görev yapmaya başladığının, hem güvenlik hem de şoför olduğunun, ayda bir iki kere il teşkilatına gittiğinin, davacının sekreter olarak çalıştığının, çay işlerinde çalışan bir bayan daha olduğunun, davacının ayrı masası olduğunun ve telefonlara baktığının beyan edildiği, davalı tanığı olarak dinlenilen ... tarafından ise; daha önce A... İl Başkan Yardımcılığı yaptığının, aynı zamanda avukat olduğunun, davacının 2009 yılı yaz aylarında yanına gelerek eşi ile boşanma aşamasında olduğunu, kızının da bazı problemleri olduğunu ve partiye üye olmak istediğini söylediğinin, davacının partiye üye olduğunun ve gelip gitmeye başladığının, davacıya iş mi istediğini sorduğunun, davacının kendisine sadece koruma istediğini söylediğinin, partiye gelip gitse de iş ilişkisi olmadığının, davacının gönüllülük esası ile partiye gelip gitmeye başladığının, davacıya ücret ödenmediğinin, bazen yardım amaçlı sigara, para vs verildiğinin, 2012 yılının Ocak ayında merkez ilçe başkanı olduğunun ve davacı gibi olanları partiden tasfiye ettiğinin, davacının 2009 yılının yaz aylarından 2012 yılının Ocak ayına kadar partiye gelip gittiğinin, hafta içi beş gün gelip gönüllü olarak hizmet ettiğinin, davacıya ücret ödenmediğinin, mesaisinin de belli olmadığının, geç geldiğinde veya gelmediğinde herhangi bir sorumluluğu olmadığının beyan edildiği, davacının 2011 yılı Mayıs ayında boşandığı, zabıta tarafından davalı işyerinin iki katlı müstakil bina olması nedeni ile etrafında komşu işyeri bulunmadığı ve bina içerisinde komşu işyeri tanığı tespit edilemediğinin bildirildiği, tutanağa ekli krokide davalı işyerinin eski adresinin de gösterildiği, bu krokiden söz konusu adreste komşu işyerlerinin bulunduğunun görüldüğü anlaşılmaktadır.
Bu tür hizmet tespitine yönelik davaların Kamu düzenini ilgilendirdiği ve bu nedenle özel bir duyarlılık ve özenle yürütülmesi gerektiği Yargıtay’ın ve giderek Dairemizin yerleşmiş içtihadı gereğidir. Yasal dayanağı 506 sayılı Yasa"nın 79/10. maddesi ile 5510 sayılı Yasa"nın 86. maddesi olan bu tür davalarda; öncelikle davacının çalışmasına ilişkin belgelerin, işveren tarafından verilip verilmediği yöntemince araştırılmalıdır. Bu koşul oluşmuşsa işyerinin o dönemde gerçekten var olup olmadığı, Kanun kapsamında veya kapsama alınacak nitelikte bulunup bulunmadığı, eksiksiz bir şekilde belirlenmeli, daha sonra çalışma iddiasının gerçeğe uygunluğu özel bir duyarlılıkla araştırılmalıdır. Çalışma olgusu her türlü delille ispatlanabilirse de çalışmanın konusu, niteliği başlangıç ve bitiş tarihleri hususlarında tanık sözleri değerlendirilmeli ve dinlenilen tanıkların davacı ile aynı dönemlerde çalışan işyerinde kayıtlı bordro tanıkları ya da komşu ve yakın işyerlerinde çalışan kayıtlı tanıklar olması sağlanarak çalışma olgusu hiçbir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak şekilde belirlenmelidir. Bu yön Yargıtay Hukuk Genel Kurulu"nun 16.09.1999 gün 1999/21-510-527, 30.06.1999 gün 1999/21-549-555, 05.02.2003 gün 2003/21-35-64, 15.10.2003 gün 2003/21-634-572, 03.11.2004 gün 2004/21-480-579 ve 2004/21-479-578 ve 01.12.2004 gün 2004/21-629 sayılı kararlarında da vurgulanmıştır.
Somut olayda ise; davalı tanığı olan ve A... İl Başkan Yardımcılığı yaptığını beyan eden ... tarafından, davacının haftanın beş günü gönüllülük esasına dayalı olarak davalı işyerine gittiği, ücret ödenmediği, davacıya yardım amacıyla sigara, para vs verildiği beyan edilmiş, ancak mahkemece; eşinden boşanan ve iki çocuğu bulunan, haftanın beş gününü davalı işyerinde geçiren davacının geçimini ne şekilde sağladığı, davacıya yardım amaçlı verilen paraların ne şekilde ve kim tarafından verildiği araştırılmamıştır. Öte yandan; davacının çalıştığını beyan ettiği ... Merkez İlçe Teşkilatı"nın hangi tarihte kurulduğu ve talep edilen dönemdeki yöneticileri ile çalışanlarının kimler olduğu ... Genel Merkezi"nden sorulmamış, komşu işyeri tanıklarının tespiti için zabıtaya yazılan yazı gereğince tutulan tutanak içeriğinin yeterli olmadığı dikkate alınmamıştır. Bu itibarla mahkemece; davacının davalı işyerinde haftanın beş günü geçirdiği zamanın hizmet aktine mi yoksa gönüllülük esasına dayalı olarak mı geçtiği, davacıya yardım adı altında verilen paraların hizmet akti kapsamında “ ücret ” olarak değerlendirilip değerlendirilemeyeceği tereddüte mahal bırakmayacak derecede ortaya konulmadan sonuca gidilmesi isabetsiz olmuştur.
Mahkemece yapılacak iş; ... Genel Merkezi"nden ... Merkez İlçe Teşkilatı"nın kurulduğu tarihi, adresini ve talep edilen dönemdeki yöneticileri ile çalışanlarını sormak, bildirilen kişileri dinlemek, davacıdan kendisine ödendiğini iddia ettiği ücretin ne şekilde ödendiği hususunu sormak, ayrıca; tanık ... tarafından, davalı işyerinde çay işlerine bakan başka bir çalışan olduğu yönünde beyanlarda bulunulduğundan başka çalışan olup olmadığı konusunda araştırma yapmak gerekirse bu hususu davacıya açıklattırmak; davalı tanığı ... tarafından davacıya sadece sigara, para vs yardımı yapıldığı yönünde beyanlarda bulunulduğundan, davacı yönünden de bu yardımların yapılıp yapılmadığı ve ücretin ne şekilde ödendiği davacıdan bu hususlar sorularak gerekli araştırmaları yapmak, gerek zabıta marifeti ile gerekse ilgili kuruluşlardan sorarak; talep edilen dönemde davacının geçimini ne şekilde sağladığını, ekonomik ve sosyal durumunu tespit etmek, 01.10.2014 tarihli emniyet tutanağına ekli 22.12.2014 tarihli basit krokiden; davalı işyerinin taşındığı anlaşıldığından, emniyete ve belediyeye yazı yazarak; hem tutanağa ekli basit krokideki hem de ..."de kayıtlı işyeri adresindeki komşu işyeri sahipleri ile bu işyerlerindeki çalışmaları kayıtlara geçmiş kişileri tespit ederek dinlemek ve böylece toplanan deliller değerlendirilmek sureti ile varılacak sonuca göre hüküm kurmaktan ibarettir.
Mahkemece söz konusu fiili ve hukuki gerçekler dikkate alınmadan, eksik inceleme ve araştırmayla yazılı şekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O halde, davacının bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, 15.01.2018 gününde oybirliğiyle karar verildi.