MAHKEMESİ :TİCARET MAHKEMESİ
Taraflar arasındaki alacak davasının mahkemece yapılan yargılaması sonucunda, davanın dava şartı yokluğu nedeniyle usulden reddine yönelik olarak verilen hükmün, süresi içinde davacı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine; temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra, dosya içerisindeki kağıtlar okunup gereği düşünüldü:
Y A R G I T A Y K A R A R I
Davacı dilekçesinde; davacı şirketin davalı şirketin ...... elektrik abonesi olduğunu, davalının davacı şirket hakkında düzenlediği faturalarda yansıttığı kayıp kaçak bedeli, perakende satış hizmet bedeli, sayaç okuma bedellerinin yasal dayanağı olmadığını, yasal dayanağı olmaksızın haksız olarak alınan kayıp kaçak bedelinin dahil edilmesi suretiyle hesaplanan bedel üzerinden belirlenen %2 oranındaki TRT payının da haksız olarak fazla hesaplandığını ileri sürerek, fazlaya ilişkin haklarını saklı tutmak kaydıyla 24.000 TL kayıp-kaçak bedeli ile bu bedel üzerinden ayrıca alınan 1.000 TL TRT payının, 1.000 TL perakende satış hizmet bedelinin, 1.000 TL sayaç okuma bedelinin ödeme tarihinden itibaren işleyecek ticari faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Mahkemece; dava açılırken sadece başvurma ve peşin harcın ödendiği, gider avansının yatırılmadığı, gider avansı yatırılmadığı için tensip tutanağının taraflara tebliğe çıkarılamadığı gibi yatırılması hususunda da davacıya ihtaratlı tebligat yapılamadığı, HMK 114/g bendinde gider avansının davacı tarafından yatırılması dava şartı olarak gösterildiği, gider avansının hiç yatırılmaması nedeniyle yani masraf olmaması nedeniyle bu eksikliğin giderilmesi için davacıya ihtaratlı tebligat yapılamadığı, belirli süre beklenilmiş ise de, davacı tarafından dava dosyası ile de ilgilenilmediği gerekçesiyle davanın dava şartı yokluğu nedeniyle usulden reddine karar verilmiş, hüküm davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
Adil yargılanma hakkı Anayasamızın 36"ıncı maddesinde, AİHS"nin 6"ıncı maddesinde ve HMUK"un 73"üncü maddesi ile HMK"nın 27"inci maddesinde ayrıntılı olarak düzenlenmiştir. Hukuki dinlenilme hakkı adil yargılanma hakkının en önemli unsurudur. Ayrıca HMK"nın 114/g maddesinde gider avansı dava şartı olarak düzenlenmiştir. HMK 115/2 ve 120 maddelerinden ve 30.09.2011 tarihli resmi gazetede yayımlanan HMK gider avansı tarifesinin 1 ve 6 maddelerindeki düzenlemelerden gider avansının davanın açılması sırasında alınmasının şart olmadığı mahkemenin sonradan da bu eksikliği kesin süre vererek ikmal ettirebileceği anlaşılmaktadır. Davanın açıldığı tarihte eksik veya hiç gider alınmamış olsa bile gider avansı dava şartı olmakla hüküm verilinceye kadar ikmal ettirilebilir. Bu durum davanın her aşamasında re"sen gözetilmesi gerekir. Gider avansının yatırılmaması halinde dava usulden red edilir. Tarafların bazı usuli işlemleri belli bir süre içinde yapmaları için hakimin bir tarafa kesin mehil verebileceği HMK"nun 94 ve devamı maddelerinde ayrıntılı olarak düzenlenmiştir. Kesin mehil, davanın en az masrafla ve sürüncemede bırakılmadan bir an evvel sonuçlanmasını temin için hakime tanınan yasal takdir yetkisidir. Ancak, kesin mehil verilen işlemin yapılmaması, bir hakkın ortadan kalkması sonucunu doğurduğundan bu konudaki kararın yasaya uygun olması zorunludur. Bu nedenle HMK"da taraflara verilecek kesin süreye ilişkin ara kararlarda, yapılması gereken işlerin neler olduğunun açıklıkla belirtilmesi, tanınan sürenin yeterli ve elverişli olması, süreye uyulmamasının doğuracağı sonuçların açıklanması ve bu konuda tarafın uyarılması gereklidir. Aksi takdirde kesin mehle uymama, hukuki sonuç doğurmaz. ( HGK 21.9.1983 T. 14/3447-825 sayılı kararı)
Somut olayda mahkemece, davacıya gider avansını yatırması için iki haftalık kesin süre verilmeden davanın usulden reddine karar verilmiştir. Mahkeme, ara kararı vererek dava şartı olarak belirlediği gider avansını oluşturan harç, tebligat gibi gider gerektiren işlemleri kalem kalem açıklamalı, her kalemin miktarını ayrı ayrı göstermeli, dava şartına yönelik gider avansıyla ilgili olarak verilen kesin sürede yatırılmamasının sonuçlarını da duruşma zaptına açıkça yazmalıdır. Açıklanan nedenle, gider avansının tamamlanması için süre verilmeden dava şartı noksanlığından davanın reddine karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozmayı gerektirir.
SONUÇ;Yukarıda açıklanan esaslar gözönünde tutulmaksızın yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsiz, temyiz itirazları bu nedenlerle yerinde olduğundan kabulü ile hükmün HUMK.nun 428.maddesi gereğince BOZULMASINA ve peşin alınan temyiz harcının istek halinde temyiz edene iadesine, 29.03.2016 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.