Danıştay 8. Daire 2017/5981 Esas 2021/1259 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2017/5981
Karar No : 2021/1259

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Odası
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Bursa ili için 2015 yılı Kamulaştırma Bilirkişisi olarak seçilen davacının, bilirkişilikle bağdaşmayan tutum ve davranışlarda bulunduğu ve Yönetmelikle belirlenen hükümlere uymadığından bahisle bilirkişilik görevinden alınmasına ilişkin ... tarih ve ... sayılı davalı idare işleminin iptaline karar verilmesi istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararıyla, davacının Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Ziraat Mühendisleri Odası Bilirkişilik Yönetmeliği'nin 10. ve 14. maddeleri ile davacının 20.12.2014 tarihinde imzaladığı "TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası 2015 Yılı Teknik Bilirkişi Protokolü" hükümlerine aykırı davranarak bilirkişilik hizmetinden dolayı edindiği ücretleri haziran ayında Oda'ya bildirmediği ve Oda havuz payını ödemediği anlaşıldığından, bilirkişilikle bağdaşmayan tutum ve davranışlarda bulunduğu gerekçesiyle bilirkişilik görevinden alınmasına ilişkin davalı idare işleminde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince; Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Ziraat Mühendisleri Odası Bilirkişilik Yönetmeliği'nin 10. maddesinin 2. fıkrasında yer verilen ''Kamulaştırma bilirkişisi olarak seçilenler, bilirkişilik hizmetinin kamu yararı doğrultusunda, bilimsel, teknik ve etik kurallara göre aksatılmaksızın yapılmasına yönelik işbirliği ve eşgüdümün geliştirilmesi amacıyla müştereken imzaladıkları bir protokol dâhilinde görev yaparlar.'' yönündeki düzenleme ile Odalar tarafından düzenlenen protokollere bilirkişilerin elde ettiği ücretlerden belli oranlarda havuza ödeme yapılması yönünde kurallar konulması, 6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanunu ile davalı idareye bilirkişilik alanında tanınan düzenleme yetkisinin sınırlarını aşacak biçimde bilirkişilere mali yükümlülük getirilmesine yol açtığı, söz konusu Yönetmelik hükmünün herhangi bir yasal dayanağının bulunmadığı, dolayısıyla bilirkişilikle bağdaşmayan tutum ve davranışı tespit edilemeyen davacının Yönetmelik ile getirilen mali yükümlülükleri yerine getirmediğinden bahisle kamulaştırma alanındaki bilirkişilik görevinden alınmasına ilişkin dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı gerekçesiyle davacının istinaf isteminin kabulüne, ... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının kaldırılmasına ve dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacının bilirkişilik görevinden alınmasına ilişkin dava konusu işlemin tek gerekçesinin protokol hükümlerine uygun davranılmaması olmadığı, bilirkişilik hizmetinden dolayı edinilen ücretlerin Odaya bildirilmesi yükümlülüğünün halen devam ettiği, dava konusu işlemin bu yönüyle hukuka uygun olduğu, aksi halde Odanın bilirkişilik görevi yapan üyelerinin takibi ve denetiminin mümkün olamayacağı, bu durumda ise kamusal görev olan bilirkişiliğin kişisel kazanç kapısı haline dönüşmesine sebebiyet vereceği ileri sürülmüştür.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ … DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Bölge İdare Mahkemesi kararının belirtilen açıklama ile onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İLGİLİ MEVZUAT:
2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun işlem tarihinde yürürlükte olan 15/1. maddesinde, "Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliğine bağlı meslek odalarının her biri tarafından, üyelerinin oturdukları yer göz önünde bulundurularak; illerden nüfusu beşyüzbinin altında olanlar için yirmibeş ila elli, nüfusu beşyüzbin ile birmilyon arasında olanlar için elli ila yüz, nüfusu birmilyon ile üçmilyon arasında olanlar için yüz ila yüzelli, nüfusu üçmilyonun üzerinde olanlar için yüzelli ila üçyüzelli bilirkişi ve ayrıca il merkezleri için il idare kurulları ve ilçeler için ilçe idare kurulları tarafından, bu bölgelerde oturan ve mühendis veya mimar olan taşınmaz mal sahipleri veya kiracılar arasından nüfusa göre belirlenen bilirkişi sayılarının en az üçte biri kadar bilirkişi, her yıl ocak ayının ilk haftasında seçilerek isim ve adreslerini belirten listeler valiliklere verilir. Bilirkişi olarak görev yapacakların nitelikleri ve çalışma esasları, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliğinin görüşü alınmak suretiyle Maliye Bakanlığı ile Bayındırlık ve İskan Bakanlığının birlikte hazırlayacakları bir yönetmelikle belirlenir." hükmüne yer verilmiştir.
13/07/2010 tarih ve 27640 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Ziraat Mühendisleri Odası Bilirkişilik Yönetmeliği'nin "Amaç" başlıklı 1. maddesinde, "Bu Yönetmelik, 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu kapsamında ve kamu kurum ve kuruluşları, mahkemeler ile tüzel kişilerin talepleri üzerine bilirkişilik, eksperlik, hakemlik ve teknik müşavirlik hizmetlerinde görev alacak Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Ziraat Mühendisleri Odası üyesi bilirkişilerin, seçimi, nitelikleri, ücretlerinin belirlenmesi, bilirkişilik görevinin sona ermesi, bilirkişilerin çalışma esaslarının belirlenmesi ile bilirkişilik hizmetinin bilimsel, teknik ve etik kurallara göre aksatılmadan yapılmasının sağlanması için işbirliği ve eşgüdümün geliştirilmesi amacıyla hazırlanmıştır."; "Bilirkişilerin çalışma ilkeleri ve sorumlulukları" başlıklı 10. maddesinin 1. fıkrasında, "Bilirkişiler, bilim ve tekniğin gereklerini yerine getirmek, yürürlükteki mevzuata uymak, meslektaşlarıyla ve halkla olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hakim kılmak, mesleki davranış ve meslek etik ilkelerine uymakla yükümlüdürler."; 2. fıkrasında, "Kamulaştırma bilirkişisi olarak seçilenler, bilirkişilik hizmetinin kamu yararı doğrultusunda, bilimsel, teknik ve etik kurallara göre aksatılmaksızın yapılmasına yönelik işbirliği ve eşgüdümün geliştirilmesi amacıyla müştereken imzaladıkları bir protokol dahilinde görev yaparlar." hükmüne yer verilmiştir.
Aynı Yönetmeliğin işlem tarihinde yürürlükte bulunan "Oda payı ödentileri" başlıklı 14. maddesinde, "Bilirkişi seçilen üyeler, her türlü bilirkişilik hizmetlerinden dolayı edindikleri bilirkişilik ücretlerinin ayrıntılı dökümünü Adalet Bakanlığının Ulusal Yargı Ağı Projesinden (UYAP) haziran ve aralık aylarında olmak üzere yılda iki dönem halinde almak, şube ve temsilcilikler aracılığı ile Oda’ya bildirmek ve yine bu dönemlere ilişkin brüt bilirkişi ücretlerinin %10 u oranındaki Oda payını ödemekle yükümlüdürler. Belirtilen dönemlerde bildirimde bulunmayan veya Oda paylarını ödemeyen üyeler bilirkişi listelerinden çıkarılır ve ödemedikleri oda paylarının tahsili için yasal işlem başlatılır." kuralı; "Bilirkişilerin görevden alınması" başlıklı 15. maddesinde ise, "(1) Oda tarafından görevlendirilen bilirkişiler aşağıda sayılan durumlarda, İl temsilciliklerinin veya Şubelerin gerekçeli önerisi üzerine veya doğrudan doğruya Oda Yönetim Kurulu kararı ile görevden alınırlar.
a) Bu Yönetmeliğin 5 inci maddesinde belirtilen niteliklerin bulunmadığının veya kaybedildiğinin tespit edilmesi halinde,
b) Oda organları tarafından bilirkişilikle bağdaşmayan tutum ve davranışlarda bulunulduğunun tespiti halinde,
c) Bilirkişilik görevinin yerine getirilmesinde kusurlu davranıldığının tespiti halinde,
ç) Bu Yönetmelikte belirtilen yükümlülüklere uyulmadığının tespiti halinde,
d) Bu Yönetmeliğin 6 ncı maddesinin 1 inci fıkrasında belirtilen kamulaştırma bilirkişisi olmayı engelleyen özel durumların ortaya çıkması halinde.
(2) Yukarıda sayılan nedenlerle görev alan bilirkişiler beş yıl süre ile bilirkişilik görevi yapamazlar." düzenlemesi yer almaktadır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
TMMOB Ziraat Mühendisleri Odasınca … İli için 2015 yılı Kamulaştırma Bilirkişiliği listesine seçilen davacının, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Ziraat Mühendisleri Odası Bilirkişilik Yönetmeliği'nin 10. ve 14. maddelerinde sayılan yükümlülüklerine aykırı davrandığı, meslektaşlarla olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hakim kılacak davranış içinde olmadığı, mesleki davranış ve meslek etik ilkelerine, müştereken imzalanan protokol hükümlerine uymadığı, Haziran ayında bilirkişilik hizmetlerinden dolayı edinmiş olduğu bilirkişilik ücretlerinin ayrıntılı dökümünü UYAP ortamından alarak Oda'ya teslim etmediği gerekçeleriyle dava konusu Oda Yönetim Kurulu kararıyla bilirkişilik görevinden alınması üzerine bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Ziraat Mühendisleri Odası Tüzüğünün 55/i maddesinde yer alan "yargı organlarında ziraat mühendisliği formasyonu gereği gerçekleştirilen her türlü bilirkişilik ve benzeri işlerle.... sağlanan brüt gelirin %10'u" ibaresi, TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Ana Yönetmeliğinin 70/ı maddesinde yer alan "yargı organlarında ziraat mühendisliği formasyonu gereği gerçekleştirilen her türlü bilirkişilik ve benzeri işlerle.... sağlanan brüt gelirin yüzde onu" ibaresi, TMMOB Ziraat Mühendisleri Bilirkişi Yönetmeliğinin 8. maddesinde yer alan "... aldıkları ücretin %10'u oranındaki Oda payını Genel Merkeze ödemek zorundadırlar" ibaresi ile TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Bilirkişi Yönergesinin 14. maddesindeki "Bilirkişi seçilen üyeler.... aldıkları brüt ücretin %10'u oranındaki Oda payını Genel Merkeze ödemek zorundadırlar" ibaresinin iptali istemiyle açılan davada, Dairemizin 15/12/2010 günlü, E:2009/7673, K: 2010/6878 sayılı kararıyla; davacılardan oda payı istenilmesine ilişkin işlemlerin tesis edildiği 05/08/2009 ve 17/08/2009 tarihlerinde yürürlükte bulunmadığı anlaşılan Ziraat Mühendisleri Odası Tüzüğü ile 07/03/1992 gününde kabul edilerek 08/03/2008 günlü Ziraat Mühendisleri Odası 41. Olağan Genel Kurul kararı ile yürürlükten kaldırılan Ziraat Mühendisleri Odası Bilirkişi Yönetmeliğinin iptali isteminin, ortada idari davaya konu olabilecek bir işlem bulunmaması nedeniyle esasının incelenmesi olanağının bulunmadığından incelenmeksizin reddine, Ziraat Mühendisleri Odası Ana Yönetmeliği'nin 70. maddesinin (ı) bendinin ve Ziraat Mühendisleri Odası Bilirkişi Yönergesinin 14. maddesinin iptali istemine ilişkin kısmının ise esastan reddine karar verilmesi üzerine kararı temyizen inceleyen Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'nun 26/05/2014 gün ve E:2011/234, K:2014/2266 sayılı kararıyla; Ziraat Mühendisleri Odası Bilirkişi Yönetmeliğine ilişkin kısmının onanmasına, diğer mevzuat yönünden ise kararın bozulması üzerine Dairemizin 28/01/2016 gün ve E:2014/11411, K:2016/374 sayılı kararı ile, Ziraat Mühendisleri Odası Tüzüğünün 55/i maddesi yönünden incelenmeksizin reddine; Ziraat Mühendisleri Odası Ana Yönetmeliği'nin 70. maddesinin (ı) bendi ve Ziraat Mühendisleri Odası Bilirkişi Yönergesinin 14. maddesi yönünden yapılan değerlendirmede, 6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanununun 32. maddesinin (c) bendinde, hizmet karşılığı alınan ücretlerin odaların gelirleri arasında sayıldığı, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Ana Yönetmeliği'nin 98. maddesinin (c) bendinde ise, Yasa'nın 32. maddesinin (c) bendine açıklık getirilerek hizmet karşılığı alınan ücretlerin, Oda tarafından kamu kuruluşlarına, özel kurum ya da kişilere yapılan hizmet karşılığı alınan ücretler olduğunun ifade edildiği, 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun 15. maddesinin amir hükmü ile bilirkişi seçiminin davalı idareye verilmiş bir görev olduğundan, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Ana Yönetmeliği'nin 98. maddesinin (c) bendinde ifade edilen "özel kurum ya da kişilere yapılan hizmet" kapsamında değerlendirilmesi mümkün olmadığından, bilirkişi ücretlerinin % 10'unun, belli bir hizmet karşılığı olmaksızın istenildiği sonucuna varılarak bilirkişi olarak görev yapanlara mahkemelerce takdir edilen bilirkişi ücretinin belli bir kısmının, herhangi bir hizmet karşılığı olmaksızın, davalı Odaya ödenmesini öngören düzenlemelerde hukuka ve dayanağı Yasa kuralına uyarlık bulunmayarak iptaline karar verilmiştir.
Buna göre, iptal edilen hükümler kamulaştırma bilirkişilerinin elde ettikleri edinimin %10'unu Odaya ödeme yükümlülüğünü kaldırmakta olup, Odaya pay ödeme zorunluluğunu kaldıran Dairemiz kararı üzerine, bilirkişi ediniminin odaya bildirilme zorunluluğundan ve bu zorunluluğu yerine getirmeyen üyelere yaptırım uygulanabileceğinden de bahsedilemeyeceği açıktır.
Bu durumda, hukuka aykırılığı yargı kararı ile açıkça ortaya konulan bir hüküm ile aynı hükümleri düzenleyen Yönetmelik hükmüne dayanılarak tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Öte yandan, 24/11/2016 tarih ve 29898 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 6754 sayılı Bilirkişilik Kanunu'nun "Bilirkişilik bölge kurullarının görevleri" başlıklı 8. maddesi uyarınca, bilirkişiliğe kabule ve bilirkişilerin sicile ve listeye kaydedilmesi ile sicil ve listeden çıkarılmasına karar verme görevinin bilirkişilik bölge kurullarının görevleri arasında sayıldığı, anılan Kanun'un adli ve idari yargı alanında yürütülen her türlü bilirkişilik faaliyetlerini kapsamına aldığı ve aynı Kanun'un 39. maddesi uyarınca, 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun 15. maddesinin, "Bu Kanun uyarınca mahkemelerce görevlendirilen bilirkişiler, bilirkişilik bölge kurulları tarafından hazırlanan listelerden seçilir ve bunlar hakkında Bilirkişilik Kanunu ve 12/1/2011 tarihli ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun ilgili maddeleri uygulanır." şeklinde değiştirildiği görülmektedir. Buna göre, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği'ne bağlı meslek odalarının 6754 sayılı Kanunun anılan hükümleri doğrultusunda bilirkişi seçimi konusundaki yetkilerinin kaldırıldığı açıktır.
Bölge idare mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle,
1. Temyiz isteminin reddine,
2. … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının belirtilen açıklama ile ONANMASINA,
3. Kesin olarak, 02/03/2021 tarihinde oybirliği ile karar verildi.