MAHKEMESİ :ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ

Taraflar arasında görülen alacak davasının yapılan muhakemesi sonunda mahalli mahkemece verilen hüküm davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir.

Y A R G I T A Y K A R A R I

Temyiz isteminin süresi içinde olduğu anlaşıldıktan sonra dosyadaki bütün kağıtlar okunup gereği düşünüldü.
Davacı vekili dava dilekçesinde; davalının....Sağlık Müdürlüğü"nde sağlık müdürü olarak görev yaptığı 2005 ile 2007 yılları arasında aldığı maaş ve ek ödemelerden eksik gelir vergisi kesildiğinin 23.07.2010 tarihli denetim raporu ile tespit edildiğini belirterek; davalıya yersiz ödendiği tespit edilen 9.745,05 TL"nin istirdatına karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı vekili cevap dilekçesinde; davaya bakma görevinin idari yargıya ait olduğunu, mahkemenin görevsizlik kararı vermesi gerektiğini, davaya konu alacak hakkında idare mahkemesince verilen kesin hüküm bulunduğunu, ödemelerin müvekkilinin gerçek dışı beyanı veya hilesinden kaynaklanmadığını, alacağın talep edilme süresinin geçtiğini savunarak; davanın reddine karar verilmesini dilemiştir.
Mahkemece; davaya konu işlemin idare mahkemesi kararı ile iptal edilmesi nedeni ile yersiz ödemenin iadesinin talep edilmesinde hukuki yarar bulunmadığı gerekçesi ile davanın reddine karar verilmiş, hüküm davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
Dava, yersiz ödenenin sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre iadesi istemine ilişkindir.
Somut olayda dosya içeriğindeki bilgi ve belgelerden; davalıya borç bildirim belgesi gönderildiği, davalının bu belgenin iptali için Valilik aleyhine idare mahkemesinde dava açtığı, idare mahkemesince, davacının yersiz ödemede her hangi bir hilesi, gerçek dışı beyanı veya açık hatası olmadığı ve dava açma süresi geçtikten çok sonra yapılan ödemelerin tahsili isteminin hukuka ve hakkaniyete uygun olmadığı gerekçesi ile işlemin iptaline karar verildiği, kararın kesinleştiği; mahkemenin eldeki davayı bu kararı esas alarak hukuki yarar yokluğundan reddettiği anlaşılmaktadır.
TBK. m.77/1"e göre zenginleşen başkasının malvarlığından veya emeğinden haklı bir sebep olmaksızın elde ettiği zenginleşmeyi geri vermek zorundadır. Geri verme borcunun konusu ve kapsamı; TBK. m. 79 ve 80"de "aynen geri verme ilkesi"ne göre düzenlenmiştir.
Sebepsiz zenginleşme; geçerli olmayan ve tahakkuk etmemiş yahut varlığı sona ermiş bir nedene ya da borçlu olunmayan şeyin hataen verilmesine dayalı olarak gerçekleşebilir. Sebepsiz zenginleşme bunlardan hangisi yoluyla gerçekleşmiş olursa olsun, sebepsiz zenginleşen, aleyhine zenginleştiği tarafa karşı geri verme borcu altındadır.
Borç olmayanı rızası ile ödeyen kimse yanlışlığa düştüğünü ispat ettiği takdirde ödediğini geri isteyebilir. Yanlışlık eda ile ilgili olup, edada bulunanda bağışlama irade ve arzusunun bulunmadığını gösteren bir yanılmadır.
HGK"nun 1982/13-387 E.-1984/997 K. sayılı kararında; hatalı intibak ve hatalı terfi gibi şart tasarrufun yanlış yapılması veya sonradan geri alınması halinde, daha önce bu şart tasarrufa dayanılarak memura yapılan fazla ödemenin idare hukuku ilkelerine göre geri istenebileceği ve geri isteme süresinin 60 gün olduğu, ancak şart tasarrufa dayanmayan salt hatalı ödemenin Borçlar Kanununun sebepsiz zenginleşme hükümleri çerçevesinde geri istenebileceği açıklanmıştır.
Şart tasarruflar; önceden belirlenmiş hukuk kurallarının kişiler hakkında uygulanmasına dair işlemlerdir. Bu tür işlemler, hukuk düzeninde değişiklik yapmazlar; yalnızca kişilerin durumunda değişiklik yaparak onları bir durumdan başka bir duruma geçirirler.
Şart tasarruflar; kişisel bir hukuki durum yaratmaları bakımından geniş anlamda sübjektif tasarruflar kapsamında olmalarına karşın, “konu” bakımından hukuk aleminde bir değişiklik yapmayıp, yalnızca hak sahibi süje bakımından bir yenilik ve değişiklik doğurmaları itibariyle, dar anlamda sübjektif tasarruflardan ayrılırlar.
Şart tasarrufa dayanılarak yapılan yanlış intibak ve ödemeler ancak iptal davası ya da yasalarda özel süre varsa bu süre içinde yahut iptal davası açılmışsa dava sonuna kadar geriye yürür biçimde geri alınabilir.
Somut olayda ise, idarenin herhangi bir şart tasarrufu bulunmamaktadır. Ortada bir şart tasarruf bulunmadığı için şart tasarrufun varlığı halinde uygulanacak ilkelerin somut olayda uygulama yeri yoktur. Dava konusu olayda davalıya yapılan ödeme davalı yönünden nedensiz zenginleşme olup, burada, idare hukukunun idari kararların geri alınmasıyla ilgili kurallarının uygulanmasına olanak bulunmamaktadır.
Hal böyle olunca mahkemece; herhangi bir şart tasarrufa dayanmayan salt hatalı ödemenin, Borçlar Hukukunun sebepsiz zenginleşme hükümleri çerçevesinde istenebileceği gözetilerek, hasıl olacak sonuca göre karar verilmesi gerekirken, yanılgılı değerlendirme ile yazılı gerekçelerle davanın reddine karar verilmesi doğru görülmemiştir.
Bu itibarla yukarıda açıklanan esaslar gözönünde tutulmaksızın yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsiz, temyiz itirazları bu nedenlerle yerinde olduğundan kabulü ile hükmün HUMK.nun 428.maddesi gereğince BOZULMASINA, 30.09.2013 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.