Mahkemesi : Erciş 1. Asliye Hukuk Mahkemesi

Dava hizmet tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne dair verilen karara karşı davalı Kurum vekili tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, Erzurum Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesince, istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
Erzurum Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesince verilen kararın, davalılar vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteklerinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM:
Davacı vekili, müvekkilinin davalı ... Bakanlığına bağlı Erciş ... İlköğretim okulunda 01/10/1994- 01/07/2011 tarihleri arasında aralıksız bir şekilde çalıştığını, müvekkilinin çalışma süresi boyunca her gün 12 saatten fazla çalıştırıldığını belirterek müvekkilinin çalıştığı süreler içerisinde gösterilmeyen hizmetlerinin tespitine ve bir kısım işçilik alacaklarının tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
Mahkeme tarafından hizmet tespiti davası ile işçilik alacakları davasının tefrik edilmesine karar verilmiş olup eldeki davaya hizmet tespiti bakımından devam edilmiştir.
II-CEVAP:
Davalı MEB vekili, davacı ile aralarında işçi işveren ilişkisi bulunmadığını, davacının çalışmalarının gönüllülük esasına dayandığını belirterek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı SGK Başkanlığı vekili, hak düşürücü sürenin dikkate alınarak fiili çalışmanın araştırılması gerektiğini belirterek davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
III-MAHKEME KARARI:
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
1-Davanın kısmen kabulüne,
- Davacının 20/11/1994 - 09/06/1995 ,
18/09/1995- 14/06/1996 ,
16/09/1996- 20/06/1997 ,
15/09/1997- 19/06/1998 ,
14/09/1998-25/06/1999,
13/09/1999- 16/06/2000,
11/09/2000-15/06/2001,
10/09/2001- 14/06/2002,
16/09/2002- 13/06/2003,
08/09/2003- 11/06/2004,
13/09/2004- 10/06/2005,
12/09/2005-19/06/2006,
18/09/2006-19/06/2007,
17/09/2007- 13/06/2008,
08/09/2008- 19/06/2009,
14/09/2009- 02/11/2009,
01/01/2010-12/06/2010,
20/09/2010-17/06/2011 tarihleri arasında sigortalı olarak prime esas asgari kazanç üzerinden çalıştığının tespitine, fazlaya ilişkin talebin reddine karar verilmiştir.
B-BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
Davalı Kurum vekilinin istinaf başvurusunun Hukuk Muhakemeleri Kanununun 353-(1)-b.1 maddesi gereğince esastan reddine karar verilmiştir.
IIV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Davalı Kurum vekili, çalışma iddiasının salt tanık beyanlarıyla ispatlanmayacağını, eksik araştırma ve inceleme ile karar verildiğini, kararın bozulmasını talep etmiştir.
Davalı ... vekili, tank beyanlarının çelişkili olduğunu, çelişik tanık beyanlarına dayalı olarak hazırlanan bilirkişi raporuna göre karar verilemeyeceğini, davacının gönüllü olarak çaıştığını, kalorifer yakma süresinin değerlendirilmesi gerektiğini, günde ortalama 2 veya en fazla 3 defa, bir saatten az bir süre kaloriferin yakılması, haftasonu ise temizlik ile kazanın soğumaması için kömür atılmasından ibaret olağan çalışmasının olduğunu, tüm mesaisinin işyerinde geçmediğini, kararın bozulmasını talep etmiştir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE ESASIN İNCELEMESİ:
Davacı, ...’na bağlı Erciş ... İlköğretim Okulunda 01.10.1994-01.07.2011 tarihleri arasında geçen ve Kuruma bildirilmeyen hizmet süresinin tespitini talep etmiştir.
Davacının kabul edilen dönemdeki çalışmasının tam zamanlı mı yoksa kısmi zamanlı mı olduğunun açıklığa kavuşturulmadığı, bu konuda mahkemece yapılan araştırmanın yetersiz olduğu anlaşılmaktadır.
Davanın yasal dayanağı 506 sayılı Yasa’nın 79. maddesi ile 5510 sayılı Yasa’nın 86. maddesidir. Anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin davalar, kamu düzenine ilişkin olduğundan, özel bir duyarlılık ve özenle yürütülmesi zorunludur. Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip, gerek görüldüğünde re’sen araştırma yapılarak kanıt toplanabileceği de göz önünde bulundurulmalıdır.
Diğer taraftan 4857 sayılı İş Kanunu"nun 13. maddesinde, işçinin normal haftalık çalışma süresinin, tam süreli iş sözleşmesiyle çalışan emsal işçiye göre önemli ölçüde daha az belirlenmesi durumunda sözleşmenin kısmî süreli iş sözleşmesi olduğu belirtilmiş, 63. maddesinde, genel bakımdan çalışma süresinin haftada en çok 45 saat olduğu, aksi kararlaştırılmamışsa bu sürenin, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine eşit ölçüde bölünerek uygulanacağı açıklanmıştır. Bu tür hizmet tespiti davalarında tam gün üzerinden veya kısmi zamanlı olarak çalışma olgusunun ortaya konulması önem arz etmekte olup, çalışmanın kısmi zamanlı olduğu anlaşıldığı takdirde günde kaç saat hizmet verildiği ve giderek haftalık ve aylık çalışma süreleri belirlenmeli, sonrasında değinilen 63. madde kapsamında 7,5 saatlik çalışmanın 1 iş gününe karşılık geldiğinden yola çıkılarak hüküm altına alınması gereken aylık çalışma süresi belirlenmelidir.
Yukarıdaki yasal düzenlemeler ve açıklamalar ışığında, mahkemece re"sen araştırma ilkesi doğrultusunda öncelikle davacının tam zamanlı mı yoksa kısmi zamanlı mı çalıştığı hususu irdelenmeli; davacının yaptığı iş, davalı işyerinde hangi işleri yaptığı somutlaştırılarak periyodik olarak hangi sıklıkta (saat/gün/ay) yapıldığı ve bunun için ne kadar zaman harcandığı araştırılmalı, davacının temizlik işinde de çalışıp çalışmadığı, kaloriferci olarak kaloriferin yakılma dönemleri belirlenmeli, okulun açık olduğu dönemler Milli Eğitim Müdürlüğü’nden sorulmalı, davacının okul yakınında bulunan ... ve ... apartmanlarında kapıcı ve kaloriferci olarak çalıştığına yönelik iddia araştırılmalı, bu kapsamda yeteri kadar tarafsız tanık dinlenilmeli, aynı çevrede faaliyet yürüten ve sigortalıların çalışmalarını bilebilecek durumda olan tarafsız nitelikte başka işverenler ve bordrolu çalışanlar yöntemince saptanarak tanık sıfatıyla dinlenilmeli, çalışmanın kısmi zamanlı olduğu anlaşıldığı takdirde bu kez günde kaç saat hizmet verildiği, haftalık ve aylık çalışma süreleri belirlenmeli, sonrasında değinilen 63. madde kapsamında 7,5 saatlik çalışmanın 1 iş gününe karşılık geldiği nazara alınarak hüküm altına alınması gereken aylık çalışma süresi belirlenmelidir. Açıklanan maddi ve hukuki olgular gözetilmeksizin eksik araştırma ve inceleme sonucu yazılı şekilde karar verilmesi, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O hâlde, davalılar vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve Erzurum Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin kararının kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Erzurum Bölge Adliye Mahkemesi 6. Dairesi kararının HMK’nın 373/1 maddesi gereği kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin de Bölge Adliye Mahkemesi’ne gönderilmesine, 08.06.2021 gününde oybirliğiyle karar verildi.