Mahkemesi :İş Mahkemesi
Dava Türü : Alacak

Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen hükmün, Yargıtayca incelenmesi davacı vekili tarafından istenilmekle, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dosya incelendi, gereği görüşüldü:
Davacı, davalı işyerinde 05.05.2008 tarihinden itibaren grup lideri olarak iş akdinin feshedildiği 28.08.2013 tarihine kadar kesintisiz çalıştığını, işyerinde Nisan 2013 yılına kadar iki vardiya halinde 06.00-14.15 ile 14.15-00.15 arası çalıştığını ancak bu çalışma saatlerinden sarkma olduğunu, 2013 yılı Nisan sonrasında ise 08.00-18.00 saatleri arasında çalıştığını ancak yapmış olduğu fazla çalışmalarının ücretinin ödenmediğini iddia ederek yapmış olduğu fazla çalışmalarının ücretinin davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı, davacının mamul depo bölümünde lojistik grup lideri olarak çalıştığını, bu bölümün fazla mesai yapmasını gerektirecek yoğunlukta bir bölüm olmadığını, davacıya bağlı olarak çalışan toplam 6 depo operatörünün bulunduğunu, bu bölümün çalışanlarının yaptığı işin üretim bölümü tarafından üretilerek son kontrolü tamamlanan ürünlerin depoya alımının yapılması, bu ürünlerin müşteri siparişlerine uygun bir şekilde istiflenmesi ve yükleme günlerinde tırlara yüklenmesi olduğunu, şirkette teknolojik anlamda gelişmiş bir ürün izleme sisteminin kullanıldığını, bu sebeple gerek ürünlerin depoya kabulü ve istiflenmesi ve gerekse tırlara yüklenmesinin otomatik bir şekilde takip edildiğini, davacının grup lideri olarak yalnızca ürünlerin izlenmesini takip etmekte ve bunu kurulu otomatik sistem üzerinden kolaylıkla yürüttüğünü, yoğun bir çalışma programına dahil olmaksızın günlük mesai saatleri içinde çalışmasının tamamlamasının mümkün olduğunu, ayrıca fazla mesai yapmaya gereksinim olmadığını, şirkette tek yapılan fazla çalışmanın yılda sadece numune dönemlerinde (Yaz ve kış sezonuna ilişkin ürünler üretildiğinde altı, yedi hafta sonu) gerçekleştirilen "Planlı Cumartesi Çalışmaları" olduğunu, davacının bu çalışmalara katılmadığını, çünkü numune dönemlerinde yalnızca üretim ve üretimle ilgili bölümlerin çalışma yaptığını, tüm bu nedenlerle davanın reddini istemiştir.
Mahkemece, davalı işyerindeki çalışma saatlerine göre haftalık 45 saatin aşılmadığı, her ne kadar davacı tanıkları haftalık 45 saati aşmayan çalışma saatleri dışında iş yoğunluğu ve toplantılar nedeniyle davacının fazla çalışmaya kaldığını iddia etmiş iseler de tanık ..."nün davacının kardeşinin eşi olduğu, tanık ..."nün ise davacının kardeşi olduğu gibi her iki tanığın da davalı işveren aleyhine açmış olduğu davaların bulunduğu ve aralarında husumetin olduğu, keza davacı tanıklarının beyanlarını doğrulayacak şekilde başkaca bilgi ve belge bulunmadığı bu suretle davacı tanıklarının beyanlarına itibar edilemeyeceği ve dosya kapsamına göre de davacının fazla çalışma yaptığı yönündeki iddiasını başkaca somut delillerle ispatlayamadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Taraflar arasında, davalı işyerinde fazla çalışma yapılıp yapılmadığı hususunda uyuşmazlık bulunmaktadır.
Fazla çalışma yaptığını iddia eden işçi bu iddiasını ispatla yükümlüdür. Ücret bordrolarına ilişkin kurallar burada da geçerlidir. İşçinin imzasını taşıyan bordro sahteliği ispat edilinceye kadar kesin delil niteliğindedir. Bir başka anlatımla bordronun sahteliği ileri sürülüp kanıtlanmadıkça, imzalı bordroda görünen fazla çalışma alacağının ödendiği varsayılır.
Fazla çalışmanın ispatı konusunda işyeri kayıtları, özellikle işyerine giriş çıkışı gösteren belgeler, işyeri iç yazışmaları delil niteliğindedir. Ancak, fazla çalışmanın yazılı belgelerle kanıtlanamaması durumunda tarafların, tanık beyanları ile sonuca gidilmesi gerekir. Bunun dışında herkesçe bilinen genel bazı vakıalar da bu noktada göz önüne alınabilir. İşçinin fiilen yaptığı işin niteliği ve yoğunluğuna göre de fazla çalışma olup olmadığı araştırılmalıdır.
İmzalı ücret bordrolarında fazla çalışma ücreti ödendiği anlaşılıyorsa, işçi tarafından gerçekte daha fazla çalışma yaptığının ileri sürülmesi mümkün değildir. Ancak, işçinin fazla çalışma alacağının daha fazla olduğu yönündeki ihtirazi kaydının bulunması halinde, bordroda görünenden daha fazla çalışmanın ispatı her türlü delille yapılabilir. Bordroların imzalı ve ihtirazi kayıtsız olması durumunda, işçinin bordroda belirtilenden daha fazla çalışmayı yazılı belge ile kanıtlaması gerekir. İşçiye bordro imzalatılmadığı halde, fazla çalışma ücreti tahakkuklarını da içeren her ay değişik miktarlarda ücret ödemelerinin banka kanalıyla yapılması durumunda, ihtirazi kayıt ileri sürülmemiş olması, ödenenin üzerinde fazla çalışma yapıldığının yazılı delille ispatlanması gerektiği sonucunu doğurmaktadır.
İş sözleşmelerinde fazla çalışma ücretinin aylık ücrete dahil olduğu yönünde kurallara sınırlı olarak değer verilmelidir. Dairemiz, 270 saatle sınırlı olarak söz konusu hükümlerin geçerli olduğunu kabul etmektedir. Fazla çalışmaların aylık ücret içinde ödendiğinin öngörülmesi ve buna uygun ödeme yapılması halinde, yıllık 270 saatlik fazla çalışma süresinin ispatlanan fazla çalışmalardan indirilmesi gerekir.
Günlük çalışma süresinin onbir saati aşamayacağı Kanunda emredici şekilde düzenlendiğine göre, bu süreyi aşan çalışmaların denkleştirmeye tabi tutulamayacağı, zamlı ücret ödemesi veya serbest zaman kullanımının söz konusu olacağı kabul edilmelidir.
Yine işçilerin gece çalışmaları günde yedibuçuk saati geçemez (İş Kanunu, Md. 69/3). Bu durum günlük çalışmanın, dolayısıyla fazla çalışmanın sınırını oluşturur. Gece çalışmaları yönünden, haftalık kırkbeş saat olan yasal çalışma sınırı aşılmamış olsa da günde yedibuçuk saati aşan çalışmalar için fazla çalışma ücreti ödenmelidir.
Fazla çalışma yönünden diğer bir yasal sınırlama da, İş Kanununun 41 inci maddesindeki, fazla çalışma süresinin toplamının bir yılda ikiyüzyetmiş saatten fazla olamayacağı şeklindeki hükümdür. Ancak bu sınırlamaya rağmen işçinin daha fazla çalıştırılması halinde, bu çalışmalarının karşılığı olan fazla mesai ücretinin de ödenmesi gerektiği açıktır. Yasadaki sınırlama esasen işçiyi korumaya yöneliktir.
Fazla çalışmanın belirlenmesinde, 4857 sayılı Yasanın 68 inci maddesi uyarınca ara dinlenme sürelerinin de dikkate alınması gerekir.
Fazla çalışmaların uzun bir süre için hesaplanması ve miktarın yüksek çıkması halinde Yargıtay’ca taktiri indirim yapılması gerektiği istikrarlı uygulama halini almıştır. Ancak fazla çalışmanın tanık anlatımları yerine yazılı belgelere ve işveren kayıtlarına dayanması durumunda böyle bir indirime gidilmemektedir. Yapılacak indirim, işçinin çalışma şekline ve işin düzenlenmesine ve hesaplanan fazla çalışma miktarına göre taktir edilmelidir. Hakkın özünü ortadan kaldıracak oranda bir indirime gidilmemelidir.
Somut olayda; davacı dava dilekçesinde 2013 yılı Nisan ayına kadar iki vardiya halinde 06.00-14.15 ile 14.15-00.15 arası çalıştığını ancak bu çalışma saatlerinden sarkma olduğunu, 2013 yılı Nisan ayı sonrasında ise 08.00-18.00 saatleri arasında çalıştığını iddia ederek fazla çalışma alacağı talep etmiştir.
Davacının kardeşi olan ve aynı zamanda aynı işyerinde çalışmış olan tanık ... "" davalı işyerinde 02/07/2007 ile 2013 yılı Haziran ayları arasında grup lideri olarak çalıştığını, davacının da grup lideri olarak çalıştığını ve kendisi ile aynı gün işten ayrıldıklarını, davacının 2,5 yıl vardiya sistemiyle çalışıp 2,5 yıl da gündüz mesaisi yaptığını, davacının vardiyalı çalıştığı dönem günde iki vardiya üzerinden çalışma yaptığını, birinci vardiya çalışma saatlerinin 06:15 - 14:15, ikinci vardiya çalışma saatlerinin ise 14:15 - 24:30 saatleri arasında ve dönüşümlü olduğunu, gündüz vardiyasında çalışılması halinde Cumartesi günleri de çalışıldığını, gece vardiyasında çalışanların ise Cumartesi günleri çalışmadıklarını, vardiyalı sistemde öğle yarım saat yemek molası ile günde bir kez 15 dakika dinlenme molası olduğunu, Pazar günleri ise hafta tatili kullanıldığını, gündüz vardiyasında çalışılması halinde haftada 3 kez, iş yoğunluğu nedeniyle saat 18:00- 19:00 - 20:00"ye kadar çalışıldığını, gece vardiyasında çalışanların da haftada 3 kez saat 12:00"de çalışmaya başladıklarını, gece vardiyasında Cumartesi günleri çalışılmaması gerekirken iş yoğunluğu nedeniyle her Cumartesi normal çalışma yaptıklarını, son 2,5 yıldır ise saat 08:00-18:00 arasında normal çalışma yapıldığını, öğle yarım saat yemek molası günde iki kez 15"er dakika da dinlenme molası verildiğini, Cumartesi ve Pazar günleri ise çalışılmadığını ve haftanın 4 günü iş yoğunluğu nedeniyle saat 20:00"ye kadar çalışıldığını ve Cumartesi günleri de yine normal çalışma yapıldığı"" şeklinde beyanda bulunmuştur.
Davacının kardeşinin eşi olan ve aynı zamanda aynı işyerinde çalışmış olan tanık ... "" davalı işyerinde 2002 - 2013 yılları arasında grup lideri olarak çalıştığını, davacının da 2,5 yıl vardiya sistemiyle 2,5 yıl da gündüz çalışması olmak üzere yaklaşık 5 yıl çalıştığını, davacının vardiyalı çalıştığı dönem itibariyle günde iki vardiya üzerinden çalıştığını, birinci vardiyanın saat 06:00 - 14:30 , ikinci vardiyanın ise saat14:30 - 24:00 saatleri arasında olduğunu ve dönüşümlü çalışıldığını, gündüz vardiyasında çalışılması halinde Cumartesi günleri de çalışıldığını, gece vardiyasında çalışanların ise Cumartesi günleri çalışmadıklarını, Pazar günleri ise hafta tatili kullanıldığını, gündüz vardiyasında çalışılması halinde haftada 3- 4 kez eğitim, toplantı ya da sevkiyat nedeniyle saat 18:00"e kadar çalışıldığını, gece vardiyasında çalışanların haftada 3 -4 kez saat 10:00"da çalışmaya başladıklarını, gece vardiyasında Cumartesi günleri çalışılmaması gerekirken iş yoğunluğu nedeniyle yılda 10 Cumartesi günü çalışma yapıldığını, gece vardiyasında çalışanların haftada iki üç gün de gece 04:00"e kadar çalıştıklarını, son 2,5 yıldır ise saat 08:00-18:00 saatleri arasında çalışma yapıldığını, öğle yarım saat yemek molası ve günde iki kez 15"er dakika da dinlenme molası verildiğini, cumartesi ve pazar günleri çalışılmadığını, haftanın 3 günü iş yoğunluğu nedeniyle saat 20:00"ye kadar çalışıldığını ayrıca ayda iki Cumartesi de çalışıldığı "" şeklinde beyanda bulunmuştur.
Davacı gibi grup lideri olan takım elbise grup lideri olan ...." ın İş Mahkemesinin 2013/ 782 Esas- 2014/ 466 Karar sayılı dosyası ile görülen davada verilen karar Dairemizin 2015/ 8310 Esas- 2015/ 7419 Karar sayılı kararı ile bozulmuş, mahkeme önceki kararında direnmiş ve direnilen bu karar Dairemizin 2016/1312 Esas-2016/ 3287 Karar sayılı kararı ile onanmıştır. Dairemizce onanan bu kararda davacı ...." ın gündüz vardiyasında görevli olduğu hafta; - haftanın 3 günü 06:00-14:15 saatleri arasında yemek, çay, sigara vb. ihtiyaçlar için 4857 sayılı Kanunun 68.maddesi gereği en az 45 dakika ara dinlenmesi kullanarak (14:15-06:00 = 8 saat 15 dakika – 45 dakika = 7,5 saat x 3 gün) = 22,5 saat, - haftanın diğer 3 günü ise 06:00-18:00 saatleri arasında yemek, çay, sigara vb. ihtiyaçlar için 4857 sayılı Kanunun 68.maddesi gereği en az 1,5 saat ara dinlenmesi kullanarak (18:00-06:00 = 12 saat – 1,5 saat = 10,5 x 3 gün) = 31,5 saat olmak üzere (22,5 saat + 31,5 saat = 54 saat) yasal çalışma süresi olan haftalık 45 saatin (54 saat – 45 saat =) 9 saat üzerinden fazla çalışma yaptığı; davacının gece vardiyasında görevli olduğu hafta - haftanın 4 günü (Salı,Çarşamba,Perşembe,Cuma) 14:15 - 00:15 saatleri arasında yemek, çay, sigara vb. ihtiyaçlar için 4857 sayılı Kanunun 68.maddesi gereği en az 1 saat ara dinlenmesi kullanarak (00:15 - 14:15 = 10 saat – 1 saat = 9 saat x 4 gün) = 36 saat, - haftanın 1 günü (Pazartesi) ise 10:00 – 00:15 saatleri arasında iki öğün yemek, çay, sigara vb. ihtiyaçlar için 4857 sayılı Kanunun 68.maddesi gereği en az 2,5 saat ara dinlenmesi kullanarak (00:15 - 10:00 = 14 saat 15 dakika – 2 saat 15 dakika = 12 saat olmak üzere (36 saat + 12 saat = 48 saat) yasal çalışma süresi olan haftalık 45 saatin (48 saat – 45 saat=) 3 saat üzerinden fazla çalışma yaptığı belirlenip fazla çalışma alacağı hesaplanarak karar verilmiş ve bu karar Dairemizce onanmıştır.
Bu durumda grup lideri olan işçilerin fazla çalışma yaptıklarının kabulü gerekir. Yapılacak iş davacının talebi ve davacı tanıklarının da beyanları da dikkate alınarak fazla çalışma alacağının hesaplattırılarak çıkacak sonuca göre karar vermektir.
Mahkemece yazılı şekilde davanın reddine karar verilmesi hatalı olup bozma nedenidir.
SONUÇ: Temyiz olunan kararın, yukarıda yazılı nedenle BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde davacıya iadesine, 26.04.2016 gününde oybirliğiyle karar verildi.