Danıştay 6. Daire 2016/2540 Esas 2021/2061 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2016/2540
Karar No : 2021/2061

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : ... Bakanlığı
VEKİLİ : Av. ... -Av. ..
.
KARŞI TARAF (DAVALI) : ... Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN ÖZETİ : ... İdare Mahkemesince verilen ... tarih ve E: ..., K: ... sayılı kararın, usul ve hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek bozulması istenilmektedir.

SAVUNMANIN ÖZETİ : Temyiz edilen kararda bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmadığından, usul ve kanuna uygun olan kararın onanması gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ ...'İN DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin kabulü ile mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:
Dava, Kilis İli, Merkez, ... Mahallesi, ... pafta, ... ada, ... parsel sayılı taşınmaza, taşınmaz sahibinin başvurusu üzerine davalı idarece verilen ... tarih ve ... sayılı muvakkat yapı ruhsatının iptali istemiyle açılmış, İdare Mahkemesince; dava dosyasındaki mevcut bilgi ve belgeler ile mahallinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi neticesinde hazırlanan bilirkişi raporunun birlikte değerlendirilmesinden; uyuşmazlığın muvakkat yapı ruhsatının kalıcı nitelik ihtiva eden betonarme yapılar için de geçerli olup olmadığına ilişkin olduğu, muvakkat yapının mevzuat hükümlerinde belirtilen ölçülere uygun olması ve yapının niteliğinin "mümkün mertebe başka yere nakli kabil malzemeden" olması gerektiği, bu bağlamda esas koşulun yapının ölçülerine ilişkin olduğu, yapının malzemesinin ise ancak tavsiye niteliğinde olduğu, dava dosyasında bulunan mimari projede ve hükme esas alınan bilirkişi raporunda açıkça belirtildiği üzere, dava konusu muvakkat yapı ruhsatında ve söz konusu ruhsata istinaden inşa edilen yapıda 3194 sayılı Kanunun 33. maddesinde ve bu maddenin yollamada bulunduğu Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliğinin 21. maddesinde belirlenen ölçülere aykırılık bulunmadığı anlaşıldığından, dava konusu işlemde mevzuata aykırılık bulunmadığı sonucuna ulaşıldığı gerekçesiyle davanın reddi yolunda karar verilmiş, bu karar davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
3194 sayılı İmar Kanununun umumi hizmetlere ayrılan yerlerde muvakkat yapılar başlıklı 33. maddesinde; "İmar planlarında bulunup da müracaat gününde beş yıllık imar programına dahil olmayan yerlerde; plana göre kapanması gereken yol ve çıkmaz sokak üzerinde bulunan veya 18 inci madde hükümleri tatbik olunmadan normal şartlarla yapı izni verilmeyen veya 13 üncü maddede belirtilen hizmetlere ayrılmış olan ve haklarında bu madde hükmünün tatbiki istenen parsellerde üzerinde yönetmelik esaslarına uygun yapı yapılması mümkün olanlarında sahiplerinin istekleri üzerine belediye encümeni veya il idare kurulu kararıyla imar planı tatbikatına kadar muvakkat inşaat veya tesisata müsaade edilir ve buna dayanılarak usulüne göre yapı izni verilir.
Bu gibi hallerde verilecek müddetin on yıl olması, yapı izni verilmezden önce belediye encümeni veya il idare kurulu kararının gün ve sayısının on yıllık müddet için muvakkat inşaat veya tesisat olduğunun, lüzumlu ölçü ve şartlarla birlikte tapu kaydına şerh edilmesi gereklidir. Muvakkatlık müddeti tapu kaydına şerh verildiği günden başlar.
Birinci fıkrada sözü geçen bir parselde, esasen kullanılabilen bir bina varsa bu parsele yeniden inşaat ve ilaveler yapılmasına izin verilmeyeceği gibi, birden fazla muvakkat yapıya izin verilen yerlerde dahi bu yapıların ölçüleri toplamı yönetmelikte gösterilen miktarları geçemez. Bu maddenin tatbikinde kadastral parsel de bir imar parseli gibi kabul olunur.
Plan tatbik olunurken, muvakkat inşaat veya tesisler yıktırılırlar. On yıllık muvakkatlık müddeti dolduktan sonra veya on yıl dolmadan yıktırılması veya kamulaştırılması halinde muvakkat bina ve tesislerin 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu hükümlerine göre takdir olunacak bedeli sahibine ödenir." hükmüne yer verilmiştir.
İmar Kanununun umumi hizmetlere ayrılan yerlerde muvakkat yapılar başlıklı 33. maddesinde göndermede bulunulan 3194 sayılı İmar Kanununun 13. maddesinin 1.fıkrasında "Resmi yapılara, tesislere ve okul, cami, yol, meydan, otopark, yeşil saha, çocuk bahçesi, pazar yeri, hal, mezbaha ve benzeri umumi hizmetlere ayrılan alanlarda inşaata ve mevcut bina varsa esaslı değişiklik ve ilaveler yapılmasına izin verilmez. Ancak imar programına alınıncaya kadar mevcut kullanma şekli devam eder." hükmü yer almış ve anılan hüküm ... Mahkemesinin ... tarihli, E: ..., K: ... sayılı kararıyla iptal edilmiştir.
Dava konusu işlem tarihinde yürürlükte bulunan Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliğinin 21. maddesinde; "İmar planlarında, iskan hudutları içinde bulunup da, umumi hizmetlere ayrılan yerlere rastlayan arsaların, bu hizmetler için gereken kısmı ayrıldıktan sonra geriye kalan parçalan imar planı ve bu Yönetmelik esaslarına göre müsait ise parsellere ayrılabilir. Keza, imar planı ve yönetmelik esaslarına göre müsait olduğu takdirde, bunlar üzerinde yapı izni verilebilir. Tamamı umumi hizmetlere ayrılan yerlere rastlayan veya kalan parçası plan ve yönetmelik hükümlerine göre yapı yapılması müsait olmayan arsalar, kamulaştırılıncaya kadar sahipleri tarafından olduğu gibi kullanılmaya devam olunur.
Bu gibi yerlerden 5 yıllık programa dahil bulunmayanlarında; yükseklikleri tabii zeminden itibaren iki katı ve asma katlı binalarda (9.30) m.yi, asma katsız binalarda (8.30) m. yi, yapı inşaat alanı (250) m2. yi geçmemek, mümkün mertebe sökülerek başka bir yere nakli kabil malzemeden ve buna müsait bir sistemde inşa edilmek şartı ile ve yine imkân nisbetinde mevcut ve müstakbel yol güzergâhlarına tesadüf ettirilmemek suretiyle imar planı tatbikatına kadar, sahiplerinin isteği üzerine ilgili idare Encümenince muvakkat yapı yapılmasına izin verilir. Bu yapının, imar planına göre bulunduğu bölgenin özellikleri ve Belediye Başkanlığının teklifi de göz önüne alınarak hangi maksat için yapılıp kullanılabileceği ilgili idare Encümenince tayin ve tesbit olunur. Mülk sahibi bu maksadın dışına çıkamaz.
Muvakkat ruhsat süresi 10 yıldır. Yapı izni verilmezden önce ilgili idare encümeni kararının gün ve sayısının 10 yıllık müddet için muvakkat inşaat olduğunun ve diğer lüzumlu ölçü ve şartların, tapu kaydına şerh edilmesi gereklidir. Muvakkatlık süresi tapu kaydına şerh verildiği günden başlar. On yıllık müddet içinde planın tatbik olunmaması halinde bu süre plan tatbik oluncaya kadar herhangi bir işlem tesis edilmeksizin kendiliğinden uzar.
Plan tatbik olunurken, muvakkat inşaat ve tesisler yıktırılır. 10 yıllık muvakkatlık müddeti dolduktan sonra veya 10 yıl dolmadan yıktırılması veya kamulaştırılması halinde muvakkat bina ve tesislerin 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu hükümlerine göre takdir edilecek bedeli sahiplerine ödenir." kuralı yer almıştır.
2017 tarihinde yürürlüğe giren Planlı Alanlar İmar Yönetmeliğinin muvakkat yapı başlıklı 61. maddesinde; "(1) Uygulama imar planlarına göre tamamı veya bir kısmı umumi hizmetlere rastlayan yerler ile Kanunun 18 inci madde hükümleri tatbik olunmadan normal şartlarla yapı izni verilmeyen umumi hizmetlere ayrılan ve müracaat gününde 5 yıllık imar programına dâhil olmayan taşınmazlara, taşınmazın kamu eline geçişi sağlanıncaya kadar muvakkat yapı izni verilebilir.
(2) İmar planlarında bulunup da, plana göre kapanması gereken yol ve çıkmaz sokak üzerinde bulunan gayrimenkullere, müracaat gününde 5 yıllık imar programına dâhil olmayan yerlerde muvakkat yapı izni verilebilir.
(3) İmar yoluna mahreci bulunmayan ve komşu parsellerin yapılaşmış olması nedeniyle tevhit imkânı kalmayan parsellerde irtifakla imar yoluna geçiş hakkı bulunması şartıyla; muvakkat yapı yapılabilir. Ancak, bitişiğinde bu parselle tevhidi mümkün olan yapılaşmamış parseller bulunuyor ise bu parsel diğer parsellerden herhangi biri ile tevhit edilerek yola cephe kazandırılmadıkça diğer parsellere de izin verilmez.
(4) Muvakkat yapı izni, ilgili idare encümeni kararıyla verilir.
(5) Yapı tamamlandığında geçici yapı kullanma izin belgesi alınarak kullanılır.
(6) Muvakkat yapı izinleri en fazla 10 yıllık süre için verilir. Uygulama imar planının tatbik olunmaması durumunda bu süre, plan tatbik oluncaya kadar kendiliğinden uzar.
(7) Muvakkat yapıların, imar planına ve bulunduğu bölgenin özelliklerine göre hangi maksatla kullanılabileceği ilgili idare encümenince tayin ve tespit olunur.
(8) Yapı izni verilmeden önce; ilgili idare encümeni kararının tarih ve sayısı, muvakkatlık süresi, kullanım amacı ve gerekli yapılaşma bilgileri ile birlikte, tapu kaydına şerh edilmesi gereklidir. Muvakkatlık süresi, tapu kaydına şerh verildiği günden itibaren başlar." düzenlemesine yer verilmiştir.
Uyuşmazlıkta dava tarihi itibariyle yürürlükte olan İmar Kanununun 18 inci Maddesi Uyarınca Yapılacak Arazi ve Arsa Düzenlemesi ile İlgili Esaslar Hakkında Yönetmeliğin '"Kamu tesisleri arsalarına tahsis'' başlıklı 12. maddesinde: "Düzenleme sahasında bulunan hastane, kreş, belediye hizmet veya diğer resmi tesis alanı gibi umumi tesislere ayrılan alanların parselleri, düzenlemeye göre parsellerin alanları oranında pay verilmek suretiyle hisselendirilir." kuralına yer verilmiştir.
Dosyanın incelenmesinden; dava konusu taşınmazın maliki tarafından, sağlık tesis alanı kullanımına ayrılmış taşınmazında inşa edeceği yapı için muvakkat yapı ruhsatı almak üzere 25/03/2013 tarihinde başvuruda bulunulduğu, yapının kamulaştırılması halinde üst yapı talep etmeyeceklerinin beyan edildiği, bunun üzerine Kilis Belediye Encümeni tarafından ... tarih ve ... sayılı kararı ile zeminden yüksekliği 6,50 metreyi, inşaat alanının 250 metreyi geçmemek üzere, sökülerek başka yere nakli kabil malzemeden inşa edilmek, mevcut ve müstakbel yol güzergahlarına tesadüf ettirilmemek kaydıyla istimlak edilinceye kadar (en fazla 10 yıl süreyle) muvakkat (geçici) ruhsat verilmesinin uygun olduğuna karar verilmesi üzerine, ... tarih ve ... sayılı muvakkat yapı ruhsatının iptali istemiyle bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Uyuşmazlığın çözülebilmesi için dava konusu taşınmaz üzerinde inşa edilecek yapıların 3194 sayılı İmar Kanununun 33. maddesi ile Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliğinin 21. maddesinde belirtilen kriterlere uygun olup olmadığı, sökülebilir ve başka bir yere nakledilebilir malzemeden yapılıp yapılmadığının tespiti amacıyla mahallinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi neticesinde hazırlanan bilirkişi raporunda; 03/10/2013 tarihinde düzenlenen yapı ruhsatına göre yapılacak geçici yapının taşıyıcı sisteminin betonarme çelik olduğunun belirtildiği, söz konusu yapı için 23/07/2014 tarihinde yapı kullanma izin belgesinin düzenlendiği, belirtilen alanda yer alan yapının tek katlı olarak inşaa edildiği, ön tarafının eczane olarak kullanıldığı, arka tarafında ise otopark ve oto yıkama işyeri olarak kullanıldığı, keşif günü yapılan ölçümler ile Kilis Belediyesi tarafından onaylanan projedeki ölçülerin kıyaslandığı ve birbiri ile tutarlı olduğunun tespit edildiği, yapı sistemi betonarme karkas, inşaat ve taban alanı 235,70m2, kat adedi 1, bağımsız bölüm adedi 1, mimarlık hizmet sınıfı 3A, yapı malzeme sınıfı 1, zorluk katsayısı 0,5 ve bina toplam yüksekliği 4,70 metre olarak belirlendiği, belirtilen ölçülerin 3194 sayılı Kanunun 33. maddesi ve Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliğinin 21. maddesinde belirtilen ölçülere uygun olduğu tespitlerine yer verilmiştir.
Uyuşmazlıkta dava konusu muvakkat yapı ruhsatının düzenlendiği sağlık tesis alanının imar mevzuatı açısından statüsünün ne olduğunun öncelikli olarak belirlenmesi gereklidir.
İdare Mahkemesince, dava konusu muvakkat yapı ruhsatının mevzuata uygunluğu değerlendirilirken, yukarıda yer verilen İmar Kanunu ve Yönetmeliğinin ilgili maddeleri kapsamında sağlık tesis alanı kullanımı getirilen dava konusu taşınmaza yönelik muvakkat yapı ruhsatının düzenlenip düzenlenemeyeceği konusunda bu yönüyle bir değerlendirme yapılmadan mevzuatta belirtilen ölçülere ve yapının başka yere nakli kabilinden sökülebilir malzemeden olup olmadığı nitelendirmesine uygunluğu yönünden inceleme yapılarak karar verildiği anlaşılmıştır. Diğer bir anlatımla, yapının ölçü ve niteliğine ilişkin hukuki değerlendirme yapılmadan önce sağlık tesis alanı kullanımı getirilen dava konusu taşınmaza yönelik muvakkat yapı ruhsatının düzenlenip düzenlenemeyeceği konusunun mevzuata uygunluğunun değerlendirilmesi gerekmektedir.
Bu durumda, yukarıda anılan mevzuat ve İmar Kanununun umumi hizmetlere ayrılan yerlerde muvakkat yapılar başlıklı 33. maddesinde göndermede bulunulan 3194 sayılı İmar Kanununun 13. maddesinin 1. fıkrasının iptaline ilişkin ... Mahkemesinin ... tarihli, E: ..., K: ... sayılı kararı gözetildiğinde muvakkat yapı ruhsatının yol, meydan, otopark, yeşil saha, çocuk bahçesi vb. gibi umumi hizmetlere ayrılan yerlerde düzenlenebileceği, kamu ortaklık payından karşılanan ve resmi tesis alanı niteliğindeki sağlık tesis alanının ise bu anlamda umumi hizmet alanı olarak kabul edilemeyeceği ve buna dayalı olarak muvakkat yapı ruhsatı verilemeyeceği sonucuna varıldığından İdare Mahkemesince yeniden bir karar verilmesi gerekmektedir.
Öte yandan, İdare Mahkemesince yeniden bir karar verilirken dava konusu taşınmazı kapsayan alanda yapılan parselasyon işleminin olup olmadığı hususunun araştırılması gerektiği gibi adına muvakkat yapı ruhsatı düzenlenen taşınmaz malikine de davanın ihbarının yapılması gerektiği açıktır.
Açıklanan nedenlerle, ... İdare Mahkemesince verilen ... tarih ve E: ..., K: ... sayılı kararın BOZULMASINA, dosyanın adı geçen Mahkemeye gönderilmesine, bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren 15 gün içinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere 17/02/2021 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.